2024-yilning may oyida O‘zbekistonning yirik korxonalarida gaz qazib olish hajmi so‘nggi yillarda rekord darajada 3,52 mlrd kub metrgacha qisqardi, deyiladi Statistika agentligining sanoat ishlab chiqarishi bo‘yicha hisobotida. “Gazeta.uz” ma’lumotlarni o‘rganib chiqdi.
Bu 2023-yil may oyiga (3,6 mlrd kub metr) nisbatan 2,1 foizga, 2022-yil mayga (4,06 mlrd) nisbatan 13,1 foizga va 2021-yilning mayiga (4,3 mlrd) nisbatan 18,1 foizga kamdir. Shuningdek, bu 2020-yilning avgustidan beri kuzatilgan eng past ko‘rsatkich (3,54 mlrd).
Yanvar-may oylarida ishlab chiqarish hajmi 18,8 mlrd kub metrni tashkil etdi, bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 5,2 foizga yoki 1,04 mlrd kub metrga kamdir.
2024-yil yanvar aprel va 2020−2023-yil yanvar aprel oylari uchun solishtirma ma’lumotlar. Manba: Statistika agentligi.
Yirik energiya ta’minoti korxonalari tomonidan may oyida elektr energiyasi ishlab chiqarish keskin pasayib, 3,19 mlrd kVt/soatni tashkil etdi, bu o‘tgan yilning may oyiga (5,5 mlrd) nisbatan 2,3 mlrd kVt/soatga (-58%), shuningdek, aprel oyidagi ko‘rsatkichdan 4,68 mlrd kVt/soatga (-59,4 foiz) kamdir.
Yanvar-may oylarida ishlab chiqarish 31,16 mlrd kVt/soatgacha kamaygan, bu 2023-yilning besh oylik ko‘rsatkichidan 1,3 foizga yoki 426,7 million kVt/soatga kam degani.
Avvalroq, energetika vaziri Jo‘rabek Mirzamahmudov may oyi uchun tariflar qisman oshirilganidan so‘ng O‘zbekistonda 2023-yilning shu davriga kelib elektr energiyasi iste’moli 324 million kVt/soatga, gaz iste’moli 125 million kub metrga kamaygani haqida xabar bergandi. Statistika agentligi ma’lumotlari iste’molning pasayishiga energiya ishlab chiqarishning kamaygani ham ta’sir qilganini ko‘rsatmoqda.
Eslatib o‘tamiz, mamlakatda ishlab chiqarilayotgan elektr energiyasining 80 foizi gazda ishlaydigan issiqlik elektr stansiyalariga to‘g‘ri keladi, biroq fotoelektr stansiyalarining yangi quvvatlari ishga tushirilishi bilan ularning ulushi kamayib bormoqda.
Neft qazib olish 63,7 ming tonnani tashkil etdi (-7,8% yoki 2023-yil may oyiga qadar minus 5400 tonna). Besh oy davomida 305 ming tonna ishlab chiqarish qayd etildi (o‘tgan yilning shu davriga nisbatan -6,9%). Biroq, bu oktabr oyi boshidan beri maksimal ko‘rsatkichdir (63,9 ming tonna).
May oyida 104,9 ming tonna avtomobil benzini ishlab chiqarilgan bo‘lib, bu 2023-yilning may oyiga (46,2 ming) nisbatan qariyb 2,3 barobar ko‘pdir (bu Buxoro neftni qayta ishlash zavodining o‘sha paytdagi ta’mirlash ishlari tufayli ishni to‘xtatib qo‘ygani bilan bog‘liq). Besh oylik taqqoslashda o‘sish atigi 3,3 foizni tashkil etganini ko‘rish mumkin — 550,8 ming tonnadan 568,9 ming tonnagacha.
O‘tgan oyda dizel yoqilg‘isi ishlab chiqarish 82 foizga — 60,6 ming tonnadan 22,5 ming tonnagacha qisqardi. Avvalgi yilning yanvar-may oylariga nisbatan bu ko‘rsatkich 12,6 foizga kamayib, 384,4 ming tonnani tashkil etdi.
Oylik ko‘mir qazib olish hajmi o‘tgan yilning may oyiga nisbatan 14,1 foizga oshib, 574,9 ming tonnani (+71,2 ming tonna) tashkil etdi. Biroq shunga qaramay yanvar-may oylarida ishlab chiqarish 3,7 foizga tushib, 1,9 mln tonnani tashkil etdi.
Eslatib o‘tamiz, O‘zbekiston o‘tgan yili eksport qilganidan ko‘ra ko‘proq gaz import qildi. Ta’minotdagi farq 165 mln dollardan oshdi va u o‘sishda davom etmoqda. “Gazeta.uz” mamlakat ichidagi ulkan gaz zaxiralariga qaramay, bunday holatga olib kelgan omillarni tahlil qilgandi.
Bundan tashqari, O‘zbekistondagi eng yirik gaz ishlab chiqaruvchi “O‘zbekneftgaz” kompaniyasi gaz qazib olishni ko‘paytirish uchun yuzlab mln dollar sarmoya kiritayotgani, biroq qazib olish pasayayotgani haqida yozgandik.
Shuningdek, O‘zbekiston va Rossiya gaz va elektr energiyasini sezilarli darajada oshirish bo‘yicha muzokaralar olib bormoqda.
