O‘zbekistonda kam quvvatli atom elektr stansiyasi (AES) qurilishi bo‘yicha mahalliy jamoatchilik eshituvlari o‘tkaziladi. Bu haqda Atom energiyasi agentligi (O‘zatom) direktori maslahatchisi Qosim To‘xtaxunov Markaziy Osiyoda atom energetikasini rivojlantirish bo‘yicha “Ostona-Moskva-Toshkent” videoko‘prigida ma’lum qildi.
“Referendum masalasiga kelsak, keling bunday… Konstitutsiyamizga ko‘ra, bu masalalar bo‘yicha referendum o‘tkazishga hojat yo‘q, lekin biz tabiiy ravishda joylarda jamoatchilik muhokamalarini o‘tkazamiz”, — dedi u.
Yangi O‘zbekistonni qurish jarayonida mamlakat “xalqaro mehnat taqsimotining xom ashyo yetkazuvchi” bo‘lib qolish niyatida emas, qo‘shimcha qiymatli mahsulotlar yetkazib berish uchun mahalliy xomashyoni qayta ishlash rejalashtirilmoqda. Bunga misol qilib, qayta ishlana boshlagan paxtaning to‘qimachilik va kalava sifatida xorijga sotilayotganini, buning natijasida valyuta tushumi 4 barobar oshgani, 100 ming ish o‘rni yaratilganini ta’kidladi.
Uran bilan ham shunday qilish rejalashtirilgan. “Nega uranni qayta ishlash va qo‘shimcha mahsulotlar olish kerak emas? Prezidentimiz oldimizga ana shu vazifani qo‘ydi. Shu bois atom energetikasi masalasi biz uchun o‘zini oqlaydi va O‘zbekiston atom energetikasini — nafaqat yirik, balki kichik modulli [atom elektr stansiyalari]ni ham ishonch bilan rivojlantiradi, deb ishonamiz”, — dedi Toshkentdagi MMFI Milliy tadqiqot yadro universiteti katta o‘qituvchisi Qosim To‘xtaxunov.
“O‘zatom” rahbari maslahatchisi bugungi kunda O‘zbekiston uchun kichik modulli reaktorlar maqbulroq ekanini ta’kidladi.
“Ular ancha moslashuvchan. Ish rejimi 120% ni tashkil qiladi. Biz hozir qayta tiklanadigan energiya, quyosh energiyasini keng ko‘lamda joriy etayotganimizni hisobga olsak, bizda energiya balansini qoplash bo‘yicha juda ko‘p savollar paydo bo‘ladi. Hisob-kitoblarimiz shuni ko‘rsatadiki, kichik, modulli yadro energiyasi energiya tizimining ishlash rejimiga juda muvaffaqiyatli, juda uyg‘un bo‘lishi mumkin”, — dedi u.
Uning so‘zlariga ko‘ra, “Rosatom”ning bosh pudratchi sifatida tanlanishi “sof pragmatik yondashuv” bilan izohlanadi.
“Biz dunyoda nima bo‘lmoqda, qanday kompaniyalar ishlaydi, ular qanday ishlashini tahlil qildik. Tabiiyki, bizning tanlovimiz faqat „Rosatom“ foydasiga. Bu yerda sof texnik, sof pragmatik yondashuv bor”, — dedi “O‘zatom” vakili.
- Media ko‘prik 26-iyun kuni bo‘lib o‘tdi. Shu kuni Jizzax viloyatining Forish tumanidagi Tuzkon ko‘li bo‘yida atom elektr stansiyasini qurish bo‘yicha shartnomani kuchga kiritish tartibi to‘g‘risida bayonnoma imzolandi. Stansiya infratuzilmasini yaratish ishlari kuzda boshlanadi.
- AES qurilishi bo‘yicha shartnoma 27-may kuni Rossiya prezidenti Vladimir Putinning Toshkentga tashrifi chog‘ida AES qurilishi direksiyasi va “Atomstroeksport” kompaniyasi (“Rosatom”ning muhandislik bo‘limi) o‘rtasida tuzilgan edi.
- Bundan tashqari, 2018-yil 7-sentabrdagi O‘zbekiston hududida atom elektr stansiyasini qurish bo‘yicha hamkorlik to‘g‘risidagi hukumatlararo bitimga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risidagi bayonnoma imzolandi.
- Stansiya qurilishida “Rosatom” bosh pudratchi bo‘lib, qurilishda O‘zbekiston kompaniyalari ham ishtirok etadi.
- “Rosatom” rahbari Aleksey Lixachevning aytishicha, stansiyani ishga tushirish 2029-yildan 2033-yilgacha “bosqichma-bosqich, modulma-modul” rejalashtirilgan. Kichik atom elektr stansiyasida umumiy quvvati 330 MVt bo‘lgan oltita RITM-200N bosimli suvli yadro reaktorlari bo‘ladi.
- Uning so‘zlariga ko‘ra, loyiha O‘zbekistonda mahalliylashtirishning katta ulushi bilan amalga oshiriladi. “O‘zbekiston tomonidan moliyalashtirish, davlat (Rossiya) krediti masalasi muhokama qilinmayapti”, — dedi u.
- Kam quvvatli atom elektr stansiyasining birinchi reaktori besh yildan so‘ng ishga tushirilishi rejalashtirilgan. Loyiha qiymati maxfiy ma’lumotlar bo‘lib, oshkor etilmaydi, deydi “O‘zatom” agentligi. Inshoot Jizzax viloyatining Forish tumanidagi Tuzkon ko‘li yonida joylashgan.
