2024-yil iyun oyida O‘zbekistonning yirik korxonalarida gaz qazib olish 3,54 milliard kub metrgacha kamaydi, deyiladi Statistika agentligining “Gazeta.uz” o‘rgangan sanoat ishlab chiqarishi bo‘yicha hisobotida.
Bu 2023-yil iyun oyiga (3,6 milliard) nisbatan 4,3 foizga (160,7 million kub metr), 2022-yil may oyiga (4,06 milliard) nisbatan 12,8 foizga kam.
Birinchi yarimyillikda ishlab chiqarish hajmi 22,36 milliard kub metrni tashkil etdi, bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 5,1 foizga yoki 1,2 milliard kub metrga kam.
O‘tgan oy Energetika vazirligi so‘nggi to‘rt yil ichida ishlab chiqarishning rekord darajada pasayishini Qandim gazni qayta ishlash zavodi va Jarquduq gazni kompleks tayyorlash qurilmasidagi “rejalashtirilgan ta’mirlash ishlari” va boshqa texnologik sabablar bilan izohlagan edi. Ammo gaz qazib olishning pasayishi bir necha yillardan beri davom etmoqda.
Eslatib o‘tamiz, O‘zbekistonda elektr energiyasining 75−80 foizi gaz yoqish hisobiga ishlab chiqariladi.
Yirik energiya ta’minoti korxonalari (ularning aksariyati gazda ishlaydi) tomonidan elektr energiyasi ishlab chiqarish iyun oyida 5,68 milliard kVt/soatgacha kamaygan, bu o‘tgan yilning iyuniga (6,5 milliard) nisbatan 810,8 million kilovatt/soatga (-12,5 foizga) kam.
Yanvar-iyun oylarida ishlab chiqarish 36,84 milliard kVt/soatgacha kamaygan, bu 2023-yilning olti oylik ko‘rsatkichidan 3,25 foizga yoki 1,23 million kVt/soatga kam.
Avvalroq Energetika vazirligi Statistika agentligining may oyida elektr ishlab chiqarish kamayishi bo‘yicha ma’lumotlarini izohlab, quyosh va shamol elektrostansiyalari hisobiga elektr ishlab chiqarishning o‘sishi 5,8 foizni tashkil etganini bildirgandi. Ta’minot kamayishi tariflar oshganidan keyingi “tejamkorlik” bilan izohlangan.
Biroq Energetika vazirligi muntazam ravishda har oylik/kunlik hisobda stansiyalar bo‘yicha ishlab chiqarish ma’lumotlarini e’lon qilmayapti.
Oylik neft qazib olish 59,6 ming tonnani tashkil etdi (-6,4% yoki 2023-yil iyunigacha minus 4100 tonna). Olti oyda ishlab chiqarish 364,6 ming tonnani tashkil etdi (o‘tgan yilning shu davriga nisbatan -6,8%). Bu fevral oyidan beri minimal ko‘rsatkich (59 ming tonna).
Iyun oyida 105,6 ming tonna avtomobil benzini ishlab chiqarildi, bu 2023-yil iyun oyiga (46,2 ming) nisbatan 5,5 foizga ko‘p. Olti oylik taqqoslashda o‘sish atigi 3,6 foizni tashkil etdi — 650,9 ming tonnadan 674,5 ming tonnagacha.
O‘tgan oyda dizel yonilg‘isi ishlab chiqarish 99,6 mingdan 115,2 ming tonnaga (+15,7%) oshdi. O‘tgan yilning yanvar-iyuniga nisbatan bu ko‘rsatkich 7,4 foizga kamaygan — 499,6 ming tonnani tashkil etgan.
Oylik ko‘mir qazib olish rekord darajada 737,5 ming tonnaga (+220,4 ming tonna) o‘sdi, bu o‘tgan yilning iyun oyidagi hajmdan qariyb 1,5 barobar ko‘p. Yanvar-iyun oylarida ishlab chiqarish 5,9 foizga oshib, 2,64 million tonnani tashkil etdi.
O‘tgan yili O‘zbekiston eksport qilganidan ko‘ra ko‘proq gaz import qilgan. Ta’minotdagi farq 165 million dollardan oshgan va bu farq o‘sishda davom etmoqda. “Gazeta.uz” mamlakat ichidagi ulkan gaz zaxiralariga qaramay, bu holatga olib kelgan omillarni tahlil qilgandi.
Biz O‘zbekistondagi eng yirik gaz ishlab chiqaruvchi “O‘zbekneftgaz” kompaniyasi gaz qazib olishni ko‘paytirish uchun yuzlab million dollar sarmoya kiritayotgani, biroq hajm baribir pasayayotgani haqida yozgan edik.
O‘zbekiston va Rossiya gaz va elektr energiyasini sezilarli darajada oshirish bo‘yicha muzokaralar olib bormoqda.
