sentabr — kuzining birinchi oyi, ammo O‘zbekistonda ob-havo sharoitiga ko‘ra, faqat qulayroq harorat fonida, u ko‘pincha yozga o‘xshaydi. O‘zgidromet odatda sentabr oyi mamlakatda qanday o‘tishi va bu yil qanday bo‘lishi kutilayotgani haqida ma’lumot berdi.
sentabr odatda qanday bo‘ladi?
Ko‘p yillik kuzatuvlarga ko‘ra, respublika hududining aksariyat qismida oyning birinchi yarmida o‘rtacha kunlik harorat +30…+33 daraja issiq, ikkinchi yarmida — +26…+29 daraja iliq bo‘ladi.
sentabr oyining eng issiq kunlarida harorat +35…+37 daraja, janubda +39…+41 darajagacha ko‘tariladi.
sentabr oyida havo harorati markaziy hududlar bo‘yicha ba’zi joylarda +40−41 gacha, shimoliy, janubiy va cho‘l hududlarning ayrim joylarida hatto +42−43 gacha ko‘tarilgan davrlar ham kuzatilgan.
Toshkentda meteorologik kuzatuvlarning barcha yillari uchun sentabr oyidagi eng yuqori harorat 2013-yil 25-sentabrda qayd etilib, +40 darajani tashkil etgan.
Kunduz kungi harorat 22…+25 darajagacha, ba’zan esa undan ham pastroq bo‘lgan davrlar har yili sentabr oyida qayd etiladi va odatda davriyligi juda qisqa bo‘ladi.
Ayrim yillarda respublika bo‘yicha barcha joylarda (eng chekka janubiy hududlar va Farg‘ona vodiysidan tashqari) sentabr oyining so‘nggi o‘n kunligida ertangi kuzgi sovuqlar kuzatiladi.
Kuzutuvlarning barcha tarixiy qatorlari uchun eng issiq sentabr oylari (me’yordan 1,5−3 darajaga yuqori) 2005, 2013, 2016, 2021, 2022-yilarda kuzatildi, bu global isish tendensiyasiga mos keladi.
Eng sovuq (me’yordan 2−3,5 darajaga past) sentabr oylari 1930 va 1931-yillarda, so‘nggi yillarda esa 1992 va 1994-yillarda kuzatildi.
Iqlim xususiyatlariga ko‘ra, O‘zbekistonda sentabr oyi yilning eng qurg‘oqchil oylaridan biri deb hisoblanadi.
Oylik yog‘ingarchilik miqdori iyul va avgust oylariga nisbatan biroz ko‘proq bo‘lib, tekislik hududlarda 1−5 mm ni, tog‘larga yaqin hududlarda 6−10 mm ni tashkil etadi va faqat baland tog‘li hududlarda 15−30 mm qiymatlarga yetadi.
Yomg‘ir odatda kamdan kam yog‘adi, oy uchun o‘rtacha 1−4 marta va ko‘p hollarda jadalligi past bo‘ladi.
Shunday yillar kuzatilganki, sentabr oyida O‘zbekistonning barcha hududi bo‘yicha umuman yomg‘ir yog‘magan. So‘nggi marta bunday anomal quruq sentabr oylari 2007 va 2021-yillarda kuzatilgan.
Bu yil sentabr oyi qanday bo‘ladi?
Oyning birinchi o‘n kunligida qulay harorat fonida quruq ob-havo hukm surishi kutilmoqda.
Kechasi va erta tongda +12…+17 daraja haroratda tetiklantiruvchi salqinlik seziladi, kunduzi esa quyosh nurlari havoni +28…+33 darajagacha, ba’zi joylarda 35 darajagacha isitadi. O‘n kunlikning ikkinchi yarmida +24…+27 darajagacha qisqa muddatga pasayishi mumkin.
Keyinchalik, sentabr oyining oxirigacha pastroq fonda harorat kechalari +13…+18 darajadan +7…+12 darajagacha, kunduz kunlari +28…+33 dan +20…+25 darajagacha o‘zgarib turishi kutilmoqda.
Oyning uchinchi o‘n kunligining ayrim kunlarida qisqa muddatli yomg‘irlar yog‘ishi mumkin.
