Toshkent xalqaro aeroporti terminalida 2021-yilda boshlangan rekonstruksiyaning navbatdagi bosqichi yakunlandi. Uzbekistan Airports rahbariyati 31-avgust kuni bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida asosiy o‘zgarishlar haqida gapirib berdi, shundan so‘ng bino oldida qurilgan yangi keng zal ilk yo‘lovchilarni qabul qildi, deb xabar bermoqda “Gazeta.uz” muxbiri.
Jurnalistlar qarshisida Uzbekistan Airports boshqaruvi raisi Javlonbek Umarxo‘jayev, O‘zbekiston transport vaziri o‘rinbosari Jasurbek Choriyev, “Toshkent” aeroporti direktori Jasur Po‘latov va Uzbekistan Airports Handling direktori Timur Xalilov so‘zga chiqdi.
Terminalga kirish
Ko‘p yillar davomida kuzatuvchi va kutib oluvchilar yilning istalgan faslida ochiq havoda turgan joyda maydoni 2500 kv.m dan ortiq bo‘lgan yangi zal paydo bo‘ldi. Endi bu narsa o‘tmishda qolishi kerak.
Yo‘lovchilar va kuzatuvchilar xollda yuk skaneri va metall detektor bilan birlamchi ko‘rikdan o‘tkaziladi. Aerovokzal xizmati boshlig‘i Zafar Saidmuratovning aytishicha, avvalgidek ikki bosqich — avtoturargohdan kirish va binoga kirishda ko‘zdan kechirish o‘rniga bitta — xollga kirishda bo‘ladi.
Yangi zalda odamlar yuklarini qadoqlashlari, SIM-kartalarini xarid qilishlari mumkin, bu yerda bankomatlar, zaryadlash stansiyalari, savdo apparatlari, shuningdek, kichik hayvonlarni tekshirish imkoniyati mavjud — buning uchun alohida xona ajratilgan.
Xoll va terminalning asosiy binosi o‘rtasida, sobiq maysazor o‘rnida, o‘rindiqli kichik yashil zona paydo bo‘ldi.
Keyinchalik xollning ikkinchi qavatida shaharga qaragan 2200 kv.m maydonli ochiq terrasa paydo bo‘ladi. Xoll kabi u ham yo‘lovchilar, ham kuzatuvchilar va kutib oluvchilar uchun ochiq bo‘ladi.
Yana bir sezilarli o‘zgarish terminalning panjaralardan xalos etilishi bo‘ldi, bu esa uni dunyodagi eng kirib bo‘lmas binolardan biriga aylantirgan edi. Endi transport yo‘lovchilarni tushirish uchun birinchi qavatga yaqinlasha oladi.
Qisqa muddatli kirishga 10 daqiqagacha ruxsat beriladi. Shundan so‘ng, YHXB tizimiga ulangan kameralar haydovchiga jarima haqidagi bildirishnomani avtomatik tarzda yuborishi lozim.
Ro‘yxatdan o‘tish zali
Yo‘lovchilar xolldan zina, qiya travolator, eskalator yoki liftdan foydalangan holda ikkinchi qavatdagi ro‘yxatdan o‘tish zonasiga ko‘tariladilar.
Aeroportda sinov tariqasida yo‘lovchilarni kompleks monitoring qilish tizimi bo‘lgan Pax Track tizimi ishga tushirildi. U turniketlar orqali ishlaydi, ularga yo‘lovchiga chiqish taloni qo‘yilishi kerak.
“Hozirda turniketlar bojxona hududiga o‘rnatilgan. Test rejimi o‘tkazilgandan so‘ng, chegara nazorati, aviatsiya xavfsizligini tekshirish, qo‘nishga chiqish va aeroportga kirish zonalari tizimlari bilan integratsiya qilinadi. Yo‘lovchini qidirish kerak bo‘lsa, uni butun aerovokzal bo‘ylab izlash, butun aeroportga e’lon qilishimizga to‘g‘ri kelmaydi. Biz odam qaysi zonada ekanligini bilib, o‘sha joyga xabar beramiz”.
Uchib ketish zalida 40 ta ro‘yxatga olish punkti o‘rnatilgan: umumiy zalda 37 ta, CIP xonasida 2 ta va VIP-zalda 1 ta. Keyingi qayta qurish davomida punktlar soni 90 tagacha oshiriladi, jumladan 12 ta gibrid punkt o‘rnatiladi: Self Check-in (mustaqil ro‘yxatdan o‘tish) va Baggage Drop Off (yukni mustaqil topshirish) uchun.
Uchish zonasida chegara nazorati liniyalari sonini 34 tadan 54 taga oshirish rejalashtirilgan. Ko‘rik zonasi 15 ta kanalgacha kengaytiriladi.
Shuningdek, uchib kelish hududida 48 ta yo‘lovchilar o‘tish kanalidan iborat yangi pasport nazorati zonasi paydo bo‘ladi va bagaj karusellari soni 4 tadan 8 tagacha ko‘payadi.
Rekonstruksiya doirasida BHS (baggage handling system, bagajni boshqarish tizimi) va BRS baggage recognition system, bagajni nazorat qilish tizimi) bagajni qayta ishlash va nazorat qilish tizimlarini joriy etish ustida ishlanmoqda.
“BRS aviakompaniyalarni ro‘yxatdan o‘tkazish tizimlari bilan integratsiya qilinadi. Ushbu tizimlar o‘rnatilgandan so‘ng, biz yuklarni kuzatib borish imkoniyatiga ega bo‘lamiz, bu xodimlarning ishini osonlashtiradi”, — dedi aeroport xizmati boshlig‘i.
Yangi uskunalar va dasturiy ta’minot ham uchib ketish, ham uchib kelish uchun o‘rnatiladi. Tizim reyslar bo‘yicha bagajni avtomatik ravishda saralash va bagajni tashish uchun qabul qilingan paytdan boshlab bortga ortish vaqtigacha kuzatib borish imkonini beradi. Yo‘lovchilarga qulaylik yaratish maqsadida bagaj yorlig‘i raqami orqali bagajni kuzatish imkonini beruvchi mobil ilova ishga tushirilishi rejalashtirilgan.
Rekonstruksiyaning avvalgi bosqichlari davomida so‘nggi ikki yil ichida terminalda o‘nlab tijorat shoxobchalari ochildi, ular orasida mahalliy va xalqaro brendlar ham bor. 2023-yil boshidan buyon 2600 kvadrat metrdan ortiq maydon ijaraga berildi. Yil yakuniga qadar yana 200 kv.m.ni topshirish rejalashtirilgan. Bugungi kunda Toshkent aeroportida tijorat nuqtalari jami 4800 kvadrat metrni egallaydi, deb xabar berdi Uzbekistan Airports.
Avvallari B5-B6-B7 to‘plagichlariga yo‘l olgan yo‘lovchilar ro‘yxatga olish punktidan o‘tib, Duty Free hududiga kira olmas edilar. Qo‘shimcha maydonning qurilishi umumiy uchish zalini ushbu darvozalar bilan bog‘lash imkonini berdi.
Kelajakda alohida galereya va pastki darvozalarga chiqish yo‘lini yaratish imkoniyati paydo bo‘ladi, bu esa kelayotgan va chiqayotgan yo‘lovchilar oqimini ajratish va qo‘shimcha teletraplar o‘rnatish imkonini beradi.
Uchib ketish va uchib kelish zallarini birlashtirish
2021-yildan boshlab rekonstruksiya natijasida xalqaro aeroportlar terminalining maydoni 45 mingdan 65 ming kvadrat metrga oshdi, deb xabar berdi Uzbekistan Airports.
sentabr oyida boshlanadigan va 2026-yilda yakunlanishi kerak bo‘lgan rekonstruksiyaning yakuniy bosqichi davomida uchib kelish va uchib ketish zallari yagona aerovokzal majmuasiga birlashtiriladi, uning maydoni taxminan 105 ming kvadrat metrni tashkil etadi. Bu esa aerovokzalning o‘tkazuvchanlik qobiliyatini soatiga 1200 nafar yo‘lovchidan 2400 nafarga oshirish imkonini beradi.
Shu bilan birga, kutib oluvchilar uchun taxminan 4000 kvadrat metr zona ajratiladi (hozir kutib oluvchilar istalgan ob-havoda ko‘chada kutishadi).
Hozirda xalqaro terminalning o‘tkazish quvvati yiliga 7 million yo‘lovchini tashkil etadi. 2023-yilda poytaxt havo bandargohida 6,8 million yo‘lovchiga xizmat ko‘rsatilgan. Joriy yilda 8 milliondan ziyod yo‘lovchilar oqimi kutilmoqda. Rekonstruksiya ishlari yakunlangach, yo‘lovchilar sig‘imi 13 million yo‘lovchiga yetkaziladi.
