27-sentabr kuni, O‘zbekiston Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va mahalliy kengashlar deputatlari sayloviga bir oy qolganda, Debat Xoll maydonida dastlabki teledebatlar bo‘lib o‘tdi. “Gazeta.uz” ular qanday o‘tganini va partiya rahbarlari nimalar haqida gaplashganini aytib beradi.
Beshta siyosiy partiya — Liberal demokratik partiya (O‘zLiDeP, Aktam Xaitov), “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi (Alisher Qodirov), Ekologik partiya (Abdushukur Hamzayev), Xalq demokratik partiyasi (XDP, Ulug‘bek Inoyatov) va “Adolat” sotsial-demokratik partiyasi (Robaxon Mahmudova) rahbarlari o‘rtasida ilk bor debatlar o‘tkazildi.
Taqqoslash uchun: 2019-yilgi saylovda faqat partiyalar vakillari, 2023-yilgi prezident saylovida esa nomzodlarning vakillari debatlarda ishtirok etgan.
Shuningdek, debatlar bir vaqtning o‘zida bir nechta telekanallarda jonli efirda namoyish etildi: Mening yurtim, Renessans, Sevimli, Zo‘r TV, Uzreport TV (o‘zbek tilida), Dunyo bo‘ylab (rus tilida) va Foreign languages (ingliz tilida).
Tadbirni O‘zbekiston Milliy media assotsiatsiyasi raisi, Jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti rektori Sherzodxon Qudratxo‘ja olib bordi.
U debatlar har juma kuni o‘tkazilishini ma’lum qildi. Saylovga qadar jami beshta debat o‘tkazilishi rejalashtirilgan.
Ommaviy fikr almashish to‘rt raundda bo‘lib o‘tdi. Partiya rahbarlari chiqishlarining navbati qur’a tashlash yo‘li bilan belgilandi. Birinchi raundda ular ikki daqiqalik murojaatlar bilan chiqish qilishdi. O‘zXDP rahbari Ulug‘bek Inoyatov, “Adolat” yetakchisi Robaxon Mahmudova va O‘zLiDeP rahbari Aktam Xaitov chop etilgan matnga tez-tez ko‘z tashlab turishgan bo‘lsa, “Milliy tiklanish” rahbari Alisher Qodirov va Ekopartiya yetakchisi Abdushukur Hamzayev kartochka yordamisiz so‘zga chiqishdi.
Ikkinchi raundda boshlovchi Debat Xoll Telegram kanali orqali saylovchilardan kelib tushgan savollarni berdi. Bundan tashqari, fuqarolarning videoga yozib olingan savollari ham ko‘rsatildi.
Sherzodxon Qudratxo‘ja birinchi savolida O‘zXDP rahbari Ulug‘bek Inoyatovdan Toshkentda tirbandlik muammosi va metropolitenning tirbandligi qanday hal etilishini so‘radi.
Ulug‘bek Inoyatov partiya dasturida jamoat transportini yanada rivojlantirish, jumladan, metro qamrovini kengaytirish ko‘zda tutilganini ma’lum qildi. Uning fikricha, shaharda tirbandlikning asosiy sababi — yo‘l chetida to‘xtab qolgan avtomobillar, shuningdek, bekatlarning xususiylashtirilishi va ularda do‘konlar ochilishi, buning natijasida haydovchilar ko‘pincha ularning oldida to‘xtab, tirbandliklarni yuzaga keltirmoqda.
Partiya dasturida avtoturargohlarni kengaytirish, ko‘chalar bo‘ylab pullik to‘xtash joylari ekotizimini yaratish, yangi turar joy mikrorayonlarida avtoturargohlar mavjudligi to‘g‘risidagi majburiy talabni joriy etish, ko‘p qavatli avtoturargohlarni joriy etishni rag‘batlantirish taklif etilmoqda. Bundan tashqari, davlat xizmatchilarini jamoat transportida harakatlanishga rag‘batlantirish, hafta kunlari juft va toq raqamli shaxsiy avtomobillarning harakatlanishini cheklash rejalashtirilgan.
Robaxon Mahmudova. Foto: Xalqaro press-klub
“Adolat” partiyasi rahbari Robaxon Mahmudova bog‘ va xiyobonlarda daraxtlar kesilishi, bino va inshootlar qurilishi davom etayotgani haqidagi savolga javob berdi.
Deputatlar joylardagi vaziyatni o‘rganib, 184 ta bog‘da 940 ta noqonuniy qurilishlar, shuningdek, noqonuniy attraksionlar borligi aniqlagan. Uning so‘zlariga ko‘ra, bog‘lar hokimliklarining mahalliy fondiga olib qo‘yilishi amaliyoti kuzatilmoqda, shundan so‘ng davlat mulki noqonuniy ravishda xususiylashtiriladi yoki boshqa shaxsga o‘tkaziladi. U bu sohadagi qoidalarni qat’iylashtirish, shuningdek, istirohat bog‘lari, tibbiyot va ta’lim muassasalarini xususiylashtirishni taqiqlash tarafdori ekanini aytdi.
Partiya dasturida istirohat bog‘lari, bolalar oromgohlari, ta’lim va tibbiyot davlat muassasalari hamda ularning hududlarini xususiylashtirish uchun javobgarlik kiritish ko‘zda tutilgan.
O‘zLiDeP rahbari Aktam Xaitovning aytishicha, besh yil ichida mamlakatda tadbirkorlar soni 2,5 barobar, qishloq xo‘jaligida esa 5 barobar ko‘paygan. Uning ta’kidlashicha, hozirda hukmron partiya nafaqat ularning manfaatlarini himoya qilmoqda, balki ularga qulayliklar ham yaratmoqda.
O‘tgan yillar davomida raqobatni rivojlantirish, iqtisodiyotda davlat ulushini qisqartirish va boshqa masalalar bilan bog‘liq 50 dan ortiq qonun qabul qilindi.
“Milliy tiklanish” yetakchisi Alisher Qodirov O‘zbekiston Qurolli Kuchlarida ayollar xizmatini kengaytirish bo‘yicha saylovoldi dasturidagi taklifga oid savolga javob berdi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, partiya xotin-qizlarning o‘z xohishiga ko‘ra armiyada xizmat qilishlari uchun kurashmoqda. “Vatanni himoya qilishda erkak yoki ayol tushunchasi yo‘q, ayollarning fidoyiligi va jasorati ko‘p sohalarda namuna bo‘ladi. Bu bizning an’analarimizga mos keladi,” — dedi u.
Deputat, shuningdek, maktabni tugatgandan so‘ng oliy o‘quv yurtiga kirmaydigan yoshlarni harbiy xizmatga jalb qilish kerak, deb hisoblaydi.
Abdushukur Xamzayev.
Ekopartiya raisi Abdushukur Hamzayev tirbandlik va havo sifatining yomonlashuvi haqida gapirdi. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, har yili dunyo bo‘ylab havo ifloslanishidan 8,5 million kishi vafot etadi (2021-yilda — 8,1 million kishi), dedi u.
Partiya ko‘mir yoqiladigan issiqxonalarga filtrlar o‘rnatish tarafdori. U kuni kecha Toshkentda havo sifatini yaxshilash bo‘yicha qabul qilingan qaror uchun prezidentga minnatdorlik bildirdi, ammo hal qilinishi kerak bo‘lgan ko‘plab masalalar borligini ta’kidladi. Xususan, gap cho‘llanish, jamoat transportini rivojlantirish muammolari haqida bormoqda. “Bizning dasturimizda aniq yechimlar bor, bizni qo‘llab-quvvatlang”, — dedi “yashillar” vakili.
Shundan so‘ng, To‘raqo‘rg‘on tumanidan nogironligi bo‘lgan fuqarodan videomurojaat kelib tushgan. U O‘zbekistonda 1 million nogironligi bo‘lgan shaxslar uchun ularning manfaatlarini himoya qilish va erkin harakatlanish borasida nima qilish rejalashtirilganini so‘radi.
XDP rahbari har doim ularning manfaatlarini himoya qilish, “to‘siqlarsiz hayot” dasturi, inklyuziv jamiyatni shakllantirish tarafdori bo‘lganini aytdi. Mamlakatda nogironligi bo‘lgan shaxslar huquqlari to‘g‘risidagi qonun qabul qilindi, BMTning Nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyasi ratifikatsiya qilindi, dedi u.
“Ha, biz hukumatdan ularning masalalarini hal qilishni yanada qattiqroq talab qilishimiz kerak… Transport va ijtimoiy obyektlarda ularning harakatlanishi bilan bog‘liq muammolar bor,” — deya tan oldi u.
“Adolat”dan yo‘l-transport hodisalari va yo‘llarda, ayniqsa, bolalar o‘limi haqida so‘radik. Robaxon Mahmudova buni “eng og‘ir muammo” deb atadi. Uning so‘zlariga ko‘ra, inson hayoti muqaddas va unga hech kim tajovuz qilishga haqli emas, shuning uchun hatto “birovning hayotiga ongsiz ravishda suiqasd qilganlar” ham jazolanishi kerak.
2023-yilda O‘zbekistonda YTH oqibatida 2282 kishi, shu jumladan 263 nafar bola halok bo‘lgan. “Adolat” yo‘l harakati qoidalarini buzganlik uchun jazolarni kuchaytirishni, muntazam qoidabuzarlik va mast holda haydash uchun haydovchilik guvohnomasidan umrbod mahrum qilishgacha bo‘lgan jazolarni nazarda tutishni taklif qilmoqda.
Aktam Xaitov
O‘zLiDeP rahbari, shuningdek, Fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalari kengashi rahbari Aktam Xaitovdan faoliyatiga hali ham davlat xizmatchilari aralashgan fermerlar muammosi qanday hal etilishi so‘ralgan.
U bu sohada islohotlar, jumladan, yer islohoti o‘tkazilib, fermerlarga mustaqillik berilgani, partiya ularning huquqlarini himoya qilishga jiddiy yondashayotganini ma’lum qildi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, hududlardagi ayrim mutasaddilar hukumat qarorini noto‘g‘ri talqin qilmoqda, partiya esa o‘z dasturida ularning faoliyatiga aralashganlik uchun javobgarlikni taklif qilmoqda.
“Milliy tiklanish” raisi internetdagi milliy kontent, shuningdek, o‘zbek tilidagi adabiyotlar, ayniqsa, bolalar adabiyotining “xom ashyosi” haqida fikr bildirdi.
Alisher Qodirov partiyaning saylovoldi dasturida davlat tili masalasi alohida bobga chiqarilganini ta’kidladi. Uning fikricha, hozir til zamon talablariga javob bermaydi. Dastur doirasida o‘zbek alifbosi islohotini yakunlash va lotin alifbosiga o‘tish, 1000 ta xorijiy manbani o‘zbek tiliga tarjima qilish, ilmiy adabiyotlarning milliy segmentini rivojlantirish, shuningdek, davlat tili to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etmaganlik uchun javobgarlikni kuchaytirish rejalashtirilgan.
Ekopartiya rahbari O‘zbekistonda daraxtlarni ommaviy ekishda ularni sug‘orish va parvarish qilish masalasi hal etilmaganini tasdiqladi. Bu sohada kamchiliklar, qo‘shib yozish va ko‘zbo‘yamachiliklar kuzatilmoqda, dedi u.
O‘tgan yili ekilgan 580 ming tup daraxt qurib qoldi, dedi Abdushukur Hamzayev. Shuningdek, u Samarqandda xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda tashkil etilgan uchta istirohat bog‘idagi daraxtlar qurib qolganini ham eslatib o‘tdi.
“Bizning okean va dengizlarimiz yo‘q. Bizda havoni tozalaydigan yagona manba daraxtlardir. Daraxtlar va suvni tejash bizni global isishdan qutqaradi. Bizda aniq takliflar va olimlar bor. Daraxtli yerlarni auksionga chiqarishni taqiqlaymiz, daraxtlarni kesganlik uchun tadbirkorlardan yer olib qo‘yilishigacha bo‘lgan jazoni kuchaytiramiz”, — dedi u.
Uchinchi raundda partiya a’zolari boshqa partiyalar rahbarlariga savollar berishdi.
XDP vakili O‘zLiDeP rahbaridan so‘z erkinligi va ochiqlik siyosatini ta’minlash sohasida rejalashtirilgan ishlar haqida so‘radi.
Aktam Xaitovning ta’kidlashicha, davlat rahbari siyosatining asosiy yo‘nalishi so‘z erkinligi bo‘lib, buning natijasida OAV soni 2−3 barobar ko‘paygan, shuningdek, mustaqil blogerlar faoliyat yuritmoqda. Farmon va qarorlar jamoatchilik bilan kelishilmoqda, dedi u.
Hukmron partiya yetakchisi so‘z erkinligi va ochiqlik siyosatini qo‘llab-quvvatlashda davom etishini bildirdi.
“Adolat” vakilining ta’kidlashicha, “Milliy tiklanish” dasturida ajralish jarayonidagi bojlar oshirilishi ko‘zda tutilgan, ammo oilaviy zo‘ravonlik va oila a’zolarining sog‘lig‘iga tahdid tufayli ajralish zarur bo‘lgan holatlar mavjud. “Demak, boylar ajrashadi, kambag‘allar esa ajrasholmaydi. Bu adolatdanmi?” — deb so‘radi u.
Alisher Qodirov
Alisher Qodirovning ta’kidlashicha, ajrimlar bo‘yicha jarimalarning oshirilishi oilani saqlab qolishdagi so‘nggi qadamlardan biri. “Biz mahallalar, qarindoshlar va atrofdagilar yordamida oilani saqlab qolish uchun barcha choralarni ko‘rishimiz kerak. Katta jarimalar yoshlar o‘rtasida o‘ylamasdan ajralishlarni to‘xtatish vositalaridan biridir. Sud uzil-kesil qaror qabul qilishini hisobga olib, kambag‘allarning ahvolini hisobga oladi”, — dedi u.
O‘zLiDeP vakili Eko partiyaning ayrim takliflariga shubha bildirib, ularni amalga oshirish uchun real imkoniyatlar va asoslar yo‘qligini ta’kidladi. Masalan, “yashillar” 2030-yildan Toshkent shahri va viloyat markazlarida ichki yonuv dvigatelli avtomobillar harakatlanishini taqiqlashni, 2035-yildan esa ularni sotishni butunlay taqiqlashni taklif qilmoqda. Bugungi kunda O‘zbekistonda 4 million shunday avtomobil ro‘yxatdan o‘tkazilgan. U bu avtomobillarga nima bo‘ladi, deb so‘radi.
Abdushukur Hamzayev bu masalaga boshqa tomondan qarash kerakligini aytdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, har yili O‘zbekiston atmosferasiga 2,4 million tonna ifloslantiruvchi moddalar chiqariladi, shundan 1,5 millioni avtomobillarning chiqindi gazlariga to‘g‘ri keladi, Toshkentda bu ko‘rsatkich 93% ni tashkil etadi, ya’ni 700 ming avtomobil kuniga 3500 tonna yoqilg‘i yoqadi va 700 tonna zararli gaz chiqaradi. “Biz uchun hayot muhimmi yoki “temir”mi?”, — deb so‘radi Ekopartiya rahbari.
“Milliy tiklanish” XDPdan parlament va kengash deputatlari saylovlarida, shuningdek, agar qonunchilikda nogironligi bo‘lgan shaxslarning ishtiroki uchun cheklovlar mavjud bo‘lmasa, davlat fuqarolik xizmatida nogironligi bo‘lgan shaxslar uchun o‘rinlarni kvotalash nima uchun kerak, deb so‘radi.
Ulug‘bek Inoyatov
Ulug‘bek Inoyatov nogironligi bo‘lgan shaxslar jamiyatning bir qismi ekanligini, shuning uchun ularga parlament, kengash va davlat xizmatida bo‘lish uchun teng imkoniyatlar yaratish zarurligini ta’kidladi.
Uning fikricha, bu jamiyat taraqqiyotiga, shuningdek, ularning ehtiyojlarini hisobga olgan holda qabul qilinayotgan hujjatlarning sifatini yaxshilashga xizmat qiladi.
XDPda “Adolat”ga boshqa mexanizmlar bo‘lsada, aholini uy-joy bilan ta’minlash masalasida nega subsidiyaga tayanayotgani haqida savol berildi.
Robaxon Mahmudovaning ta’kidlashicha, ipoteka kreditlashda jalb qilingan qarzni foizlar bilan qaytarish, subsidiya esa davlatning beg‘araz yordami bo‘lishi kerak.
“Biz yanada ilgarilab, qurilish kompaniyalarini rag‘batlantirmoqchimiz, agar ular o‘zlari subsidiya ajratsalar, ularga soliq imtiyozlari va yer olishda imtiyozlar bermoqchimiz”, — dedi u.
“Adolat” deputati Ekopartiya rahbariga bergan savolida 2021-yilda ekologik audit to‘g‘risidagi qonun qabul qilingani, biroq uni amalga oshirish mexanizmlari to‘liq ishlab chiqilmaganini ta’kidladi. O‘tgan saylovlarda “yashillar” ekologik sug‘urtani joriy etishni va’da qilgan, ammo amaliy hech narsa qilinmagan, dedi u.
Abdushukur Hamzayev partiya belgilangan rejalarni qisman amalga oshirganini aytdi. “Ekoaudit ishlamayotganiga qo‘shilmayman, ekoauditorlarni sertifikatlash bo‘yicha ishlar olib borilmoqda, lekin, ha, qonun to‘liq takomillashtirilmagan. Qonunchilikdagi bo‘shliqlar ustida ishlaymiz”, — dedi u.
O‘zLiDeP ham XDPning elita uy-joylarini qurayotgan qurilish kompaniyalari va banklar daromadlaridan majburiy ajratmalar hisobiga ijtimoiy uy-joylar qurish uchun maxsus jamg‘arma tashkil etish taklifiga shubha bilan qarab, buni tadbirkorlar faoliyatiga aralashish deb atadi.
Ulug‘bek Inoyatov uy-joy narxining yuqori talab fonida oshishiga, buning natijasida yirik quruvchilar katta pul topishiga e’tibor qaratdi.
“Biz ularni ushbu jamg‘arma orqali shunday ijtimoiy tadbirkorlikka taklif qilmoqchimiz va mablag‘lar hisobidan muhtojlarga uy-joy sotib olishda yordam bermoqchimiz, keyin ular kelajakda bu mablag‘larni bosqichma-bosqich qaytarib olish imkoniyatiga ega bo‘ladilar,” — dedi u.
“Milliy tiklanish” O‘zLiDeP va hukumat mehnat muhojirlari huquqlarini himoya qilish va ularni qo‘llab-quvvatlash uchun nimalar qilganini so‘radi.
Aktam Xaitovning ta’kidlashicha, xorijdagi vatandoshlarga til o‘rgatish, transportda harakatlanish vaqtida xavfsizlikni ta’minlash, konsullik muassasalari orqali ularning manfaatlarini himoya qilish borasida ko‘plab ishlar amalga oshirilgan, shuningdek, 180 ming nafar muhojir va ularning oila a’zolariga yer ajratilgan.
Ekopartiya “Milliy tiklanish”ning yangi tanlash va nazorat tizimi bo‘yicha taklifi o‘qituvchilarni himoya qilishiga shubha bildirdi. “O‘qituvchilarning shaffof tanlovi qanday tashkil etiladi, videokameralarni o‘rnatish uchun mablag‘ va resurslar qayerdan keladi? Juda kuchli nazorat ularga xalaqit bermaydi va ta’lim sifatini pasaytirmaydi,” — deya so‘radi deputat “yashillar”dan.
Alisher Qodirovning ta’kidlashicha, o‘qituvchilar kelajak yaratuvchilari, lekin sohadagi muammolarni hal qilish uchun o‘qituvchilarning yangi avlodini tayyorlash kerak.
“Taklifimiz — yangi avlod o‘qituvchilarini tayyorlash bo‘yicha davlat dasturini qabul qilish va ma’lum bir davrda 700 mingdan ortiq o‘qituvchilarni yangi pedagoglarni jalb qilgan holda almashtirish jarayonini boshlash. Lekin avval ularni to‘g‘ri tanlab olishimiz kerak, buning uchun esa abituriyentlarni to‘g‘ri tanlab olishdan boshlashimiz kerak. Pedagogik malakaga ega bo‘lmagan shaxslar pedagogika oliy o‘quv yurtlarida o‘qimasliklari kerak. Tanlov o‘sha yerdan boshlanadi. Bu uzoq muddatli dastur”, — deya tushuntirdi u.
XDP “Milliy tiklanish”ga ko‘cha bannerlari va reklama materiallarida o‘zbek tilidagi iboralarning noto‘g‘ri yozilgani, shuningdek, xizmat ko‘rsatish va savdo sohasida davlat tilida muloqot qilish borasida turli yondashuvlar mavjudligini ko‘rsatdi.
“Bizda tashqi yozuvlarni tartibga soluvchi davlat tili va reklama to‘g‘risidagi qonunlar bor. Ammo asosiy muammo — bu jamiyatning befarqligidir. Ha, bu qonunlarga tuzatishlar kiritish va jazoni kengaytirish talab etiladigan masalalar bor… Ammo jamoatchilik qonun atrofida birlashmasa, biz o‘z tilimizni himoya qilmasak, uning muloqot tili sifatida rivojlanishiga hissa qo‘shmasak, qonun shunchaki qonun bo‘lib qolaveradi, til esa rivojlanmaydi”, — dedi Alisher Qodirov.
O‘zLiDeP xususiy sektor ish beruvchilarining xodim oldidagi mehnat qonunchiligida belgilangan majburiyatlarini soddalashtirish tarafdoridir. “Adolat” Inbazar do‘konida xodimga nisbatan zo‘ravonlik hodisasini eslatib o‘tdi va bu hol “lezeyka”ga olib kelmaydimi va tadbirkorlar jazodan qutulib qoladimi, deb so‘radi. Deputat, shuningdek, biznes manfaatlarini himoya qilishga urinishda boshqalarning huquqlari cheklanmayaptimi, deb so‘radi.
“Yo‘q, biz biznesni ham, boshqalarni ham himoya qilamiz. Inbazar’dagi vaziyat — bu mehnat qonunchiligi emas, bu zo‘ravonlik, bu Jinoyat kodeksi. Biz ish joyida va boshqa sohalarda zo‘ravonlikni qoralaymiz va unga qarshi chiqamiz”, — dedi Aktam Xaitov.
Liberal demokratik partiya rahbari ish beruvchilar uchun majburiyatlarni soddalashtirish yashirin iqtisodiyot ulushini qisqartirish bilan ishchilarni yollashni ham soddalashtiradi, deb hisoblaydi.
O‘zLiDePning ta’kidlashicha, “Adolat” taklif qilayotgan soliq solishning progressiv shkalasi (ko‘p pul topadigan ko‘proq soliq to‘laydi) ushbu partiyaning tenglik g‘oyasiga ziddir.
“Tenglik va soliq yig‘ishda tenglik — bu turli narsalar. Soliq tizimida progressiv stavkani joriy etish oqilona va zamonaviy yondashuvdir. Ushbu tashabbusni kiritishdan oldin ekspertlar bilan maslahatlashdik, bu shkala AQSh, Kanada, Italiya, Fransiyada joriy etilganini va samarali ishlayotganini bilamiz. Progressiv stavkaning joriy etilishi davlat budjetini to‘ldirish, ishbilarmonlik faolligini oshirish va kambag‘allikni qisqartirishga olib keladi”, — deya javob berdi Robaxon Mahmudova.
“Milliy tiklanish” deputati, Ekopartiyaning yo‘lning qatnov qismini qisqartirish evaziga velosiped va skuterlar uchun alohida yo‘laklar yaratish taklifiga e’tiroz bildirdi. Uning ta’kidlashicha, yo‘llarda kundan-kunga avtomobillar soni va tirbandliklar ortib borayotgan bir paytda, bu taklif o‘rinli emas.
“Yashillar” rahbari savolni original deb atadi. “Men piyoda yuraman. 2018-yildan 2023-yilgacha Toshkent shahrida mashina va tirbandliklar soni 30 foizga oshdi. Yo‘llarni kengaytirib, avtomobillar uchun sharoit yaratayotganimiz sari yengil avtomobillar ko‘payib boraveradi. Bu tirbandlik va havoning ifloslanishiga sabab bo‘ladi. Shuning uchun biz qatnov qismi hisobidan velosiped yo‘laklarini yaratmoqchimiz”, — deya tushuntirdi u Niderlandiya tajribasi va piyoda va velosipedda harakatlanishning foydaliligini ta’kidlab.
Ekologik partiyadan “Adolat”ga deputatlik va jamoatchilik nazoratini kuchaytirish rejalari haqida savol berildi. “Hozir nima qilish rejalashtirilgan va bunga nima to‘sqinlik qilmoqda? Bu tashabbuslar umumiy so‘zlarga o‘xshaydi”, — dedi “yashillar” vakili.
“Yo‘q, bizda aniq va konstruktiv takliflar bor. Nima uchun biz dasturning 12 bandida jamoatchilik va deputatlik nazorati masalasini ko‘taryapmiz? Biz buni qonunchilikka kiritishni taklif qilmoqchimiz. Jamoatchilik va deputatlik nazorati orqali ta’lim va tibbiyot, oziq-ovqat sifati, dori-darmonlarga to‘g‘ri sarflanadigan mablag‘lar, budjet xarajatlari, soliq imtiyozlari kabi ko‘plab masalalarni hal etish mumkin. Bu orqali biz huquqni muhofaza qilish organlarida o‘lim holatlarini bilib olamiz, bu holatlarni tergov bosqichlarida nazorat qilish orqali oldini olish mumkin”, — dedi Robaxon Mahmudova.
XDPning fikricha, Ekopartiyaning 2030-yilgacha pestitsidlardan foydalanishni 50 foizga qisqartirish to‘g‘risidagi taklifi fermerlarga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Chunki fermerlar zararkunandalarga qarshi kurashish va hosildorlikni oshirish uchun kimyoviy moddalardan majburan foydalanishga majbur bo‘lmoqdalar.
Abdushkur Hamzayev bu bir tomonlama qarash ekanini aytdi. “Odamlarga sog‘lom ovqat kerak. Hamma joyda sintetika. 1000 dan ortiq turdagi pestitsidlar bor, o‘zim agronomman, bilaman. Bizning ovqatimiz [pestitsidlar] bilan ifloslanadi. Ilgari biz olmalarga faqat 2 marta ishlov berardik, hozir — 8−10 marta, bu bizning odamlarimiz iste’mol qiladi, shuning uchun buni tartibga solish kerak. Buning oqibatida dalalarda asalarilar, foydali hasharotlar yo‘qoladi, oziq-ovqat zanjiri buziladi. Ha, biroz qiyin bo‘ladi, lekin bu tannarxga ta’sir qilmaydi. Olimlar yordamida hisob-kitoblarni amalga oshirdik. Aksincha, muvozanatni tiklaymiz va toza va organik mahsulotlar ishlab chiqaradi”, — dedi u.
O‘zLiDePning ta’kidlashicha, “Milliy tiklanish” dasturida mahalliy tadbirkorlarni qo‘llab-quvvatlashga ustuvorlik beriladi, biroq O‘zbekiston bozor qonunlarini joriy etmoqda va Jahon savdo tashkilotiga a’zo bo‘lishni rejalashtirmoqda. Alisher Qodirovdan bunday sharoitda partiya mahalliy biznesni qo‘llab-quvvatlashni rejalashtiryaptimi, deb so‘rashdi.
“JSTga a’zo bo‘lish, albatta, bizga ba’zi majburiyatlarni yuklaydi, lekin O‘zbekiston — bu har yili 1 millionga ko‘payib, 40 millionga yaqinlashayotgan xalq. Agar biz strategik iqtisodiyot tarmoqlarida mahalliy biznesga emas, faqat foyda olishni ko‘zlovchi sarmoyadorlarga tayanadigan bo‘lsak, bu iqtisodiy xavfsizlikka tahdid soladi. So‘nggi geosiyosiy o‘zgarishlar, sarmoyalarning siyosiylashuvi sharoitida biz mahalliy tadbirkorlarga tayanib, xalqni himoya qilish haqida ko‘proq g‘amxo‘rlik qilmoqchimiz”, — dedi u.
Ekopartiya O‘zLiDeP rahbaridan uy-joy narxining yuqoriligi masalasini qanday hal qilish rejalashtirilganini so‘radi.
Aktam Xaitovning aytishicha, 2016 — 2023-yillarda 400 ming xonadonli uylar qurilgan bo‘lib, kelgusi besh yilda bu ko‘rsatkichni 1 million xonadonga yetkazish, shuningdek, uzoq muddatli ipotekani rivojlantirish, boshlang‘ich badal uchun subsidiyalar ajratish rejalashtirilgan.
Munozaralarning to‘rtinchi raundida partiya rahbarlari saylovchilarga murojaatlar bilan chiqishdi.
