Yanvar-avgust oylarida O‘zbekistonning tashqi savdo aylanmasi 42,7 milliard dollarni tashkil etdi, bu 2023-yilning shu davriga nisbatan 2,66 milliard dollar yoki 6,6 foizga ko‘p. Bu prezident huzuridagi Statistika agentligining “Gazeta.uz” o‘rgangan hisobotidan kelib chiqadi.
Savdo o‘sishi, jumladan, import sekinlashdi. Taqqoslash uchun: 2023-yilning sakkiz oyi davomida tovar ayirboshlash yillik hisobda 23,2 foizga oshgan.
Eksport oltin hisobiga 5,5 foizga o‘sdi (2023-yilning yanvar-avgust oylarida o‘sish 27,8 foizni tashkil etgan) — 17,34 milliard dollarga, import esa — 25,36 milliard dollarga (+7,4 foiz, 20,2 foiz bo‘lgan). Shu bilan birga, monetar bo‘lmagan oltinni hisobga olmaganda eksport o‘sishi tezlashdi, 14,4 foizga yuqorilab, 12,36 milliard dollarni tashkil etdi (bir yil avvalgi 9,2 foizga nisbatan).
Sakkiz oy davomida oltin eksporti 4,99 milliard dollarga yetdi, bu 2023-yilning shu davriga nisbatan 11,5 foizga kam (5,64 milliard dollar). May oyida qimmatbaho metallning xorijga yetkazib berilishi 771,9 million dollarni, aprelda — 758,3 million dollarni, martda — 1,35 milliard dollarni, fevralda — 1,32 milliard dollarni tashkil qildi. Iyun va iyul oylarida eksport bo‘lmadi, ammo avgust oyida savdo hajmi 792,6 million dollarni tashkil etdi.
Oltinning mamlakat umumiy eksportidagi ulushi (2023-yil yanvar-may oylaridagi) 34,3 foizdan 28,8 foizgacha kamaydi. Uning oltin-valyuta zahiralaridagi fizik hajmi ham garchi kotirovkalar o‘sishi fonida oltin zahiralarining qiymati sezilarli darajada oshgan bo‘lsa ham, biroz qisqardi.
Energiya resurslari
O‘zbekiston sakkiz oy davomida 1,42 milliard dollarlik neft va neft mahsulotlari import qildi, bu o‘tgan yilning shu davriga (1,1 milliard dollar) nisbatan 29,5 foizga ko‘p. Ta’minotning asosiy qismi mart (244 million dollar) va aprelda (241,4 million dollar) kamaygan, avgustda 117,9 mln dollarlik mahsulotlar import qilingan.
Shu bilan birga, neft mahsulotlari eksporti 2023-yilning yanvar-avgustiga (175,5 million dollar) nisbatan 2,3 baravar oshib, 409,4 million dollarga yetdi. Shuningdek, avgust oyida yetkazib berish keskin pasayib, 9,5 million dollarga (bir necha yil davomidagi minimal ko‘rsatkich) yetdi, bu iyulga (114,5 million dollar) nisbatan 12 baravar kam.
Statistika agentligi ushbu toifadagi tovarlarni batafsil oshkor etmaydi, shuning uchun neft, benzin, dizel va boshqa yonilg‘ilar hajmini aniqlash mumkin emas.
O‘zbekiston gaz importini ham 5,7 barobarga oshirib, 1,15 milliard dollarga yetkazdi. Shu fonda bir necha oylik pasayishdan so‘ng eksport ham o‘sishni boshladi — 404,8 million dollargacha (+7,1 foiz).
Mamlakatga ko‘mir importi sekinlasha boshladi va 106,1 million dollarga (-8,8 foiz) yetdi, boshqa mamlakatlardan elektr energiyasi yetkazib berish esa 88 million dollarga (+10,5 foiz) oshdi. Shu bilan birga, elektr energiyasi eksporti 45,8 foizga o‘sib, 70,4 million dollarni tashkil etdi.
Boshqa mahsulotlar bilan savdo qilish
Sakkiz oy davomida xorijga to‘qimachilik mahsulotlarini yetkazib berish hajmi 5,3 foizga — 2 milliard dollargacha qisqardi. Bunga tayyor to‘qimachilik mahsulotlari yetkazib berishning 873,5 milliondan 771,1 million dollarga, trikotaj gazlamalari — 229,1 milliondan 204,1 millionga, matolar — 100,9 milliondan 86,1 million dollarga, paypoq — 41,8 million dollardan 27 million dollarga qisqarishi sabab bo‘ldi. Faqat ip yetkazib berish hajmi 840,9 million dollardan 897 million dollargacha oshdi.
Ammo sabzavot va mevalar eksporti, Statistika agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, qiymat jihatidan keskin o‘sgan — 922,8 million dollargacha (+20,8 foiz). Yetkazib berishning jismoniy hajmi 1,36 million tonnaga (+9 foiz) oshgan.
Meva va sabzavotlarning asosiy eksport bozorlari Rossiya bo‘lib qolmoqda, uning ulushi 42 foizdan 44,1 foizga ortdi. Keyingi o‘rinlarda Pokiston (bir yil avvalgi 15,4 foizga nisbatan 15,2 foiz), Qozog‘iston (14,6 foizga nisbatan 12,1 foiz). Afg‘oniston to‘rtinchi o‘ringa ko‘tarildi, uning ulushi 1,3 foizdan 6,6 foizga, yetkazib berish esa 10,3 million dollardan 60,8 million dollarga oshdi.
Xorijga don va undan tayyorlangan mahsulotlar yetkazib berish (asosan, Afg‘onistonga eksport qilingan) 226,1 million dollarga (-30,2 foiz), O‘zbekistonga import ham, shu jumladan, oziq-ovqat mahsulotlarining jahon narxlari pasayishi fonida 573,6 million dollarga (-25,3 foiz) kamaydi.
O‘zbekiston ko‘proq shakar — 431,7 million dollar (+9,2 foiz), sabzavot va mevalar — 270,4 million dollar (+27,4 foiz), go‘sht va go‘sht mahsulotlari — 291,2 million dollar (+40,3 foiz), qahva, choy, kakao va ziravorlar — 261,1 million dollar. (+14,3 foiz), hayvonlar yemi — 185,5 mln dollar (+24,9 foiz), ichimliklar — 115,6 mln dollar (+35,8 foiz) import qila boshladi.
Xizmatlar eksporti (sayohat, transport, telekommunikatsiya xizmatlari va boshqalar) 25,4 foizga oshib, 4,4 milliard dollarni tashkil etdi. Eng katta qismini turizm — 2,08 milliard dollar, transport — 1,64 milliard dollar tashkil etadi. Gaz quvurlari orqali tashishga qariyb 425 million dollar sarflanmoqda.
Xizmatlar importi 9 foizga o‘sib, 2,3 milliard dollarni tashkil etdi, turizm uchun 1,2 milliard dollar ketmoqda (ulushi 52,6 foiz).
