O‘zbekistonda uy-joy sotib olish uchun ipoteka subsidiyalarini ajratish tartibiga o‘zgartirishlar kiritildi. Bu Vazirlar Mahkamasining 11-noyabrdagi qarorida nazarda tutilgan.
Endilikda subsidiya.idm.uz maxsus platformasida ariza topshirilgandan keyin bir soat ichida ko‘rib chiqiladi. YAIDXP veb-saytidan (my.gov.uz) foydalanganda arizalar avtomatik platformaga yuboriladi, davlat xizmatlari markazlari esa ularni ariza topshirilgandan bir soat ichida tizimga kiritishi shart.
Ariza beruvchilarning daromadlarini hisobga olish tartibi ijtimoiy mezonlarni hisobga olgan holda o‘zgartiriladi. Endilikda arizachining iltimosiga ko‘ra, uning daromadlarini hisoblashda nafaqat turmush o‘rtog‘i, balki kafil bo‘lgan yaqin qarindoshlarining ham daromadlarini kiritish mumkin bo‘ladi. Baholash uchun 12 oygacha bo‘lgan davrdagi o‘rtacha daromad ishlatiladi.
Bundan tashqari, agar ariza beruvchining o‘zi umuman daromadga ega bo‘lmasa va mezonlar bo‘yicha 0 ball berilsa, u holda turmush o‘rtog‘i va qarindoshlarining daromadlari hisobga olinmaydi.
Spot’ning qayd etishicha, arizalarni baholashda foydalaniladigan ijtimoiy mezonlarning yangi tizimi tasdiqlanmoqda:
| Mezon | Ball |
| I. Ariza beruvchining va/yoki uning oilasining daromadi | |
| Toshkentda: | |
| MHTEKMning 2,7 baravaridan 8 baravarigacha (3 105 000 — 9 200 000 so‘m) | 10 |
| MHTEKMning 8 baravaridan 9,2 baravarigacha (9 200 000 — 10 580 000 so‘m) | 5 |
| Qoraqalpog‘iston va viloyatlarda: | |
| MHTEKMning 2,7 baravaridan 7 baravarigacha (3 105 000 — 8 050 000 so‘m) | 10 |
| MHTEKMning 7 baravaridan 8 baravarigacha (8 050 000 — 9 200 000 so‘m) | 5 |
| II. Hozirgi uy-joy ta’minoti | |
| Ariza beruvchining yoki uning turmush o‘rtog‘ining shaxsiy uyi mavjud emasligi | 20 |
| III. Ijtimoiy himoyaga muhtojlar toifasiga mansub | |
| Labor-migration tizimidagi mehnat migranti | 10 |
| Olis hududlarda ishlaydigan tibbiyot xodimi yoki oliy ma’lumotli mutaxassis | 5 |
| Muhandislik, qurilish, qayta ishlash tarmoqlari yo‘nalishlari bo‘yicha kasb-hunar texnikumlarida ishlab chiqarish ta’limi o‘qituvchilari va ustalari | 5 |
| 30 yoshgacha bo‘lgan yoshlar | 5 |
| Qiyin vaziyatdagi ayollar (ajrashgan ayollar, bevalar, yolg‘iz onalar) | 5 |
| IV. Ariza beruvchining yoki oila a’zolarining ma’lum bir toifaga mansubligi | |
| Tibbiy-ijtimoiy ekspertiza tizimida ro‘yxatga olingan shaxslar | 5 |
III va IV guruhlar uchun ballar bitta mezon bo‘yicha beriladi.
Masalan, fuqarolarning daromadlari endilikda uch emas, ikki guruhda baholanadi, ikkinchi guruh uchun ball esa 5 (ilgari 6 va 2 ball bo‘lgan) ni tashkil etdi. Tibbiyot xodimlari yoki oliy ma’lumotli, chekka hududlarda mehnat qilayotgan mutaxassislar, 30 yoshgacha bo‘lgan yoshlar, og‘ir ahvolda bo‘lgan ayollar (ajrashgan, bevalar, yolg‘iz onalar) endilikda 10 ball o‘rniga 5 ball oladi.
Arizachi to‘plashi mumkin bo‘lgan umumiy ballar soni 50 dan 35 gacha kamayadi. Subsidiya olish uchun 30 yoki undan ortiq ball to‘plash kerak.
Bundan tashqari, subsidiyalar olish uchun arizalarning mezonlarga muvofiqligini baholash bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarning tarkibi o‘zgaradi. Xususan, tibbiyot muassasalari va ayollar bilan ishlash bo‘limlari bundan mustasno. Bunday holda, jarayon 14 dan 5 ish kunigacha tezlashadi.
Murojaatda ko‘rsatilgan ma’lumotlarning to‘g‘riligi Soliq qo‘mitasi, Adliya vazirligi, Bandlik vazirligi, Kadastr agentligi va Ijtimoiy himoya milliy agentligi tizimlari tomonidan avtomatik tarzda tasdiqlanadi. Ularni baholash soliq organlari hamda iqtisodiyot va moliya boshqarmalari tomonidan amalga oshiriladi.
Subsidiyalar qoplaydigan foizlar miqdori o‘zgaradi. Yangi kreditlar bo‘yicha yillik 12 foizdan ortiq qismi (hozir — 10 foizdan ortiq), 2025-yildan boshlab esa Markaziy bankning asosiy stavkasidan ortiq bo‘lgan qismi, ya’ni hozirgi 13,5 foizni tashkil etgan holda qoplanadi.
Dastlabki to‘lov va foizlarning bir qismini qoplash uchun subsidiyalar Iqtisodiyot va moliya vazirligi tomonidan besh ish kuni ichida to‘lanadi. Ilgari to‘lovlar hisobot oyining 25-kuniga qadar amalga oshirilardi.
Bundan tashqari, endilikda yakka tartibdagi uy-joylarni qurish, rekonstruksiya qilish va ta’mirlash uchun ipoteka subsidiyalari ajratilmaydi. Ushbu maqsadlar uchun ipoteka kreditlari faqat kambag‘allikni kamaytirish dasturiga kiritilgan va uy-joy sharoitlarini yaxshilashga muhtoj bo‘lgan shaxslarga beriladi. Kredit miqdori 120 million so‘mgacha bo‘ladi.
Shuningdek, ular boshlang‘ich to‘lovni qoplash uchun asosiy qarzning 15 foizi miqdorida subsidiya olishi mumkin. Bundan tashqari, besh yil davomida yillik 12 foizdan ortiq foiz to‘lovlarining bir qismi budjet hisobidan qoplanadi.
Subsidiya berilmaydigan holatlar belgilandi:
- taqdim etilgan ma’lumotlar noto‘g‘ri yoki soxta bo‘lsa, ariza ko‘rib chiqilmaydi va avtomatik ravishda rad etiladi;
- agar joriy yil uchun mintaqada subsidiyalarga kvotalar tugagan bo‘lsa, barcha taqdim etilgan arizalar avtomatik ravishda rad etiladi;
- arizachi yoki uning turmush o‘rtog‘i takroran murojaat qilganda, ular ilgari ipoteka krediti subsidiyasidan foydalangan bo‘lsa, ariza rad etiladi;
- Agar ariza allaqachon topshirilgan bo‘lsa va ko‘rib chiqilayotgan bo‘lsa, turmush o‘rtoqdan ikkinchi ariza berilganda, u rad etiladi.
