Parlament saylovlari
Oktabr oyida O‘zbekistonda Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va xalq deputatlari viloyat, shahar va tuman kengashlariga deputatlar saylovi bo‘lib o‘tdi. Birinchi marta ular aralash tizim bo‘yicha — majoritar (bir mandatli okruglar) va proporsional (partiya ro‘yxatlari asosida) o‘tkazildi. Deputatlar saylovida yana bir yangilik — Toshkent shahridagi o‘nta saylov uchastkasida sinov tariqasida elektron ovoz berish yo‘lga qo‘yildi.
Foto: Ma’murjon Obrahmatov / “Gazeta.uz”.
Saylov yakunlariga ko‘ra, Oliy Majlis Qonunchilik palatasining yangi tarkibida eng ko‘p o‘rinni O‘zbekiston Liberal-demokratik partiyasi egalladi.
MDH missiyasi saylovlar ochiq, raqobatli va adolatli o‘tganini ma’lum qildi. YeXHT Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosi vakillari jarayon yaxshi tashkil etilganini qayd etdi, ammo saylov jarayonida xalqaro standartlarga “jiddiy nomuvofiqliklar” saqlanib qolayotganligiga e’tibor qaratdi.
JSTga kirish yo‘lidagi qadamlar
2024-yil, prezidentning Jahon savdo tashkiloti bo‘yicha maxsus vakili Azizbek O‘runovning so‘zlariga ko‘ra, O‘zbekistonning JSTga a’zo bo‘lish jarayoni uchun tarixiy yil bo‘ldi. Mamlakat 2026-yilda Kamerunda bo‘lib o‘tadigan 14-vazirlar konferensiyasiga qadar JSTga qo‘shilishni rejalashtirmoqda. O‘zbekiston shoshilinch ravishda ikki tomonlama muzokaralarni yakunlagan xalqaro tashkilotga a’zo davlatlarning umumiy soni 22 taga yetdi.
Foto: Azizbek Urunov / LinkedIn
3-iyun kuni prezident bozor islohotlarini jadallashtirish va milliy qonunchilikni JST bitimlari bilan uyg‘unlashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida farmon imzoladi. Hujjat bilan, metallurgiya, kimyo, energetika va telekommunikatsiyalar sohasidagi mutlaq huquqlar bekor qilinmoqda. Mamlakat milliy standartlarni JST bitimlari bilan 29 foizga uyg‘unlashtirdi.
Avgust oyida Nukusda tadbirkorlar bilan uchrashuvda Shavkat Mirziyoyev O‘zbekistonning JSTga a’zo bo‘lishi puxta o‘ylangan va uzoqni ko‘zlagan tanlov, shuningdek, islohotlarning ajralmas qismi ekanini ta’kidlagan.
Elektr va gaz uchun tariflarning oshishi
1-maydan O‘zbekistonda elektr energiyasi va gaz tariflari oshirildi, shuningdek, energiya resurslari iste’molining ijtimoiy me’yorlari (oyiga 100 kub metr gaz va 200 kVt·soat elektr energiyasi) joriy etildi. Iqtisodiyot va moliya vazirligi qarorni 2019-yildan beri o‘zgarishsiz qolgan joriy tariflar va energiya resurslari tannarxi o‘rtasidagi sezilarli farq bilan izohladi.
Foto: Shuhrat Latipov / “Gazeta.uz”
Bu yangilik ijtimoiy tarmoqlarda katta shov-shuvga sabab bo‘ldi. Internet faollari va foydalanuvchilari elektr energiyasi bo‘yicha ijtimoiy normani qayta ko‘rib chiqishga chaqirdi. Yozda issiqlik tufayli konditsionerlardan faol foydalaniladi, qishda, ayniqsa, gaz bilan ta’minlanmagan hududlarda uy-joylarni isitish uchun elektr energiyasi sarflanadi. Bu masala Qonunchilik palatasida ham ko‘tarildi, biroq Energetika vazirligi elektr energiyasi bo‘yicha ijtimoiy normani qayta ko‘rib chiqish uchun asos yo‘q deb hisobladi.
Bolalarni zo‘ravonlikning barcha shakllaridan himoya qilish to‘g‘risida qonunning qabul qilinishi
Kuzda prezident bolalarni zo‘ravonlikning barcha shakllaridan himoya qilish to‘g‘risidagi uzoq kutilgan qonunni imzoladi. Hujjatni ishlab chiqish bilan Prezident huzuridagi Ijtimoiy himoya milliy agentligi, Adliya vazirligi va YUNISEF shug‘ullandi.
Qonunning asosiy maqsadi zo‘ravonlikning oldini olish tizimini yaratish, undan jabr ko‘rgan bolalar bilan ishlash va oilalarda farovonlikni ta’minlashdan iborat. Hujjat zo‘ravonlik tushunchasini kengaytirdi, unga g‘amxo‘rlik ko‘rsatmaslik va bulling ham kiritildi, shuningdek, bolalarni zo‘ravonlikning barcha shakllaridan himoya qilishning umumiy va individual choralarini sanab o‘tdi. Bu haqda ekspertlar intervyuda batafsil so‘zlab bergan.
Surxondaryoning Boysun tumanidagi quduqdan gaz sizib chiqishi
1-sentabr kuni “Mustaqillikning 25 yilligi” gaz konining (M-25) 604-qudug‘ida burg‘ilash ishlari olib borilayotgan vaqtda texnologik jarayonning buzilishi sababli tarkibida vodorod sulfid miqdori yuqori bo‘lgan gaz sizib chiqdi. Avariyani bartaraf etish ishlari ikki hafta davom etdi.
15-sentabr kuni sizib chiqish to‘xtatildi, biroq ikki kundan keyin u qayta sizib chiqa boshladi, oqibatda 4 kishi halok bo‘ldi va 11 kishi jarohat oldi. Energetika vaziri Jo‘rabek Mirzamahmudovning aytishicha, sizib chiqishni bartaraf etish bir necha oy vaqt olishi mumkin.
Foto: Ijtimoiy tarmoqlar.
“Gazeta.uz” muxbirlari bir oy ichida ikki marta texnogen halokat joyiga borib, yaqin atrofdagi Kofrun qishlog‘i aholisi — ahvoli yomonlashganiga qaramay, o‘z uylarini tark etmaganlar va Boysun tumaniga evakuatsiya qilinganlar bilan suhbatlashdi. Halokatdan ikki oy o‘tgach ham odamlar gazning salbiy ta’siri va sizib chiqishning jiddiyligi, sog‘liq uchun xavf va ko‘chish haqida ishonchli ma’lumotlarning yo‘qligi haqida shikoyat qilishda davom etdi. Oxirgi masalani bosh vazir Abdulla Aripov Boysun tumaniga qilgan ikki tashrifi davomida mahalliy aholi bilan muhokama qilgan, ammo yakuniy qaror qabul qilinmagan.
Yangi Toshkentda ilk obyektlar qurilishi boshlandi
Bahorda prezident Shavkat Mirziyoyev Yangi Toshkent hududida — poytaxtning 13-tumanida umumiy maydoni 20 ming gektar bo‘lgan ilk obyektlar va zamonaviy O‘zbekistonning bosh shaharsozlik loyihasi qurilishiga start berdi.
Uning ko‘lami bir qator savollarni keltirib chiqaradi: qurilish qanchaga tushadi, arxitektura, transport tizimi qanday bo‘ladi, poytaxtga suv yetadimi va ekologik vaziyatni yaxshilash uchun nima qilinadi. Ularga javoblar — loyiha bosh arxitektori Saidazim Sharipov bilan katta videointervyuda.
Toshkent shahrining bosh rejasi
Yana bir uzoq yillik tarix nihoyasiga yetdi — yil oxirida hukumat Toshkentning 2045-yilgacha bo‘lgan bosh rejasini tasdiqladi. U aholi ehtiyojlari, ekologik zonalar va madaniy merosni muhofaza qilishni hisobga olgan holda shaharni muvozanatli rivojlantirishni nazarda tutadi. Shu vaqt ichida poytaxt aholisi 3 milliondan 7,4 milliongacha o‘sishi kutilmoqda. Bosh reja bilan qamrab olingan Toshkent shahrining umumiy maydoni 43 873 gektarni tashkil etadi.
Hujjatda barcha qurilish ishlari bosh rejada belgilangan tartibda amalga oshirilishi, hududning master rejasi va batafsil loyihasi ishlab chiqilishi va tasdiqlanishi belgilangan.
Havo sifati
Sovuq tushishi bilan Toshkent muntazam ravishda havosi eng ifloslangan shaharlar reytingida yuqori o‘rinlarni egallab kelmoqda. Jahon banki hisobotiga ko‘ra, poytaxtda ifloslanishning o‘rtacha yillik darajasi JSST tavsiya etgan darajadan (5 mkg/m3) 6 baravar yuqori. Toshkentdagi PM2,5 havo ifloslanishining asosiy manbalari — isitish sektori (28%), transport (16%) va sanoat (13%). Toshkent shahridagi antropogen PM2,5 tashlamalarining umumiy yillik hajmining 18 foizini qurilish ishlari natijasida hosil bo‘lgan shahar changi va yo‘l changi resuspenziyasi (ilgari yo‘l yuzasida o‘rnashib qolgan mayda chang zarrachalarining havoga qayta ko‘tarilishi jarayoni) tashkil etadi.
Poytaxt aholisining 83 foizi havo ifloslanishi yuqori bo‘lgan hududlarda yashaydi. Murakkablashishda davom etayotgan muammo har yili 3000 dan ortiq bevaqt o‘limga olib kelmoqda. Shahar iqtisodiyoti ham aziyat chekmoqda. Mutaxassislarning hisob-kitoblariga ko‘ra, havo ifloslanishining zarari mamlakat yalpi ichki mahsulotining 0,7 foizini tashkil etishi mumkin.
Foto: Yevgeniy Sorochin / “Gazeta.uz”
Yanvar oyida Ekologiya vazirligi Toshkentda havoni muhofaza qilish choralarini taklif qilgan edi. 2028-yilgacha Ai-80 benzinidan voz kechish, shuningdek, issiqlik va elektr stansiyalarida mazut va ko‘mirdan foydalanishni taqiqlash shular jumlasidandir. Yuk mashinalarining tig‘iz vaqtlarda harakatini cheklash esa yarim-yorti chora bo‘lib chiqdi va sezilarli o‘zgarishlarga olib kelmadi.
Sentabr oyida prezident Toshkentda havo sifatini yaxshilash bo‘yicha kechiktirib bo‘lmaydigan chora-tadbirlar dasturini tasdiqladi. Unda “Shahar — piyodalar uchun” tamoyilini joriy etish, sun’iy suv havzalari va yashil belbog‘ yaratish, korxonalarda tozalash uskunalarini o‘rnatish va boshqa chora-tadbirlar ko‘zda tutilgan.
YTHlardan o‘lim darajasi yuqoriligi
2024-yilda mamlakat yo‘llarida odamlar halok bo‘lishda davom etdi. Birgina yanvar-may oylarida yo‘l-transport hodisalarida 65 nafar o‘quvchi halok bo‘ldi, 300 nafarga yaqin o‘quvchi jarohat oldi. Iyun oyida xavotirli holat Senatda muhokama qilindi, ammo vaziyatni o‘zgartirgani yo‘q.
Ijtimoiy tarmoqlarda yo‘l harakati qoidalarini ochiqdan-ochiq buzish katta auditoriyaga ega blogerlar va taniqli san’atkorlar tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan trendga aylandi. Qo‘shiqchi Jahongir Otajonov Zeekr avtomobilida ruxsat etilgan 100 km/soat tezlik o‘rniga 195 km/soat tezlikda harakatlangani tasvirlangan videoni e’lon qildi. Unga jarima qo‘llandi. Qonunlarda bundan qattiqroq choralar nazarda tutilmagan.
“Gazeta.uz” jurnalistlari ishtirokidagi “Kontekst” podkasti o‘zining bir sonini nima uchun davlat yo‘llarda o‘z fuqarolarini himoya qila olmayotganiga bag‘ishladi.
Olimpiya va Paralimpiya o‘yinlari
Yozda Parijdagi Olimpiya va Paralimpiya o‘yinlarida ishtirok etgan sportchilar o‘zbekistonliklarga o‘z mamlakati bilan faxrlanish uchun sabablarni taqdim etdi.
O‘zbekiston tarixida ilk bor 90 nafar sportchi 19 ta sport turi bo‘yicha 75 ta yo‘llanmani qo‘lga kiritdi. Futbolchilar guruhdan chiqa olmadi — dastlabki ikki o‘yinda ular raqiblariga imkoniyatni boy berdi.
Foto: O‘zbekiston MOQ.
Parij Olimpiadasi O‘zbekiston uchun mustaqil tarixidagi eng muvaffaqiyatli musobaqa bo‘ldi. Respublika 13 ta medal bilan 206 ta davlat orasida umumiy medallar hisobida 13-o‘rinni, Markaziy Osiyoda 1-o‘rinni, MDHda 1-o‘rinni va Osiyoda 4-o‘rinni egalladi.
O‘zbekiston terma jamoasi 28-avgustdan 8-sentabrga qadar Parijda bo‘lib o‘tgan Paralimpiya o‘yinlarida munosib ishtirok etdi. 65 nafar parasportchi 9 ta sport turi bo‘yicha rekord darajada — 113 ta litsenziyaga ega bo‘ldi.
Paralimpiya musobaqasi yakuniga yetmasdan mamlakat tarixiga eng muvaffaqiyatli musobaqa sifatida kirdi. O‘zbekiston paralimpiya terma jamoasi 10 ta oltin, 9 ta kumush va 7 ta bronza medalini qo‘lga kiritdi. Milliy terma jamoa umumiy hisobda 13-o‘rinni egalladi.
Foto: Husniddin Ato.
Modernizm davridagi mozaikalar va bir qator binolarning madaniy meros sifatida e’tirof etilishi
Toshkent va boshqa shaharlardagi binolardagi mozaikalar madaniy meros obyektlari sifatida tan olindi. Hukumat qarori bilan 160 ga yaqin monumental san’at asarlari Moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlari milliy ro‘yxatiga kiritildi. Ro‘yxatni yanada kengaytirish rejalashtirilmoqda.
Poytaxt mozaikasini asrab-avaylashda Toshkent shahri hokimligi huzuridagi Raqamli rivojlanish departamenti hamda O‘zbekiston madaniyati va san’atini rivojlantirish jamg‘armasi tomonidan katta ishlar amalga oshirildi. Tashkilotlar birgalikda poytaxtdagi mavjud va yo‘qolgan mozaik pannolarning to‘liq onlayn katalogini taqdim etuvchi mosaic.tashkent.uz saytini ishga tushirdi. Ularning soni hammasi bo‘lib 334 ta.
Shuningdek, modernizm davrining o‘nta muhim binosi madaniy meros obyekti maqomiga ega bo‘ldi. Quyosh instituti, “O‘zbekiston” va “Shodlik” mehmonxonalari (shu jumladan, “Ilhom” teatri binosi), Davlat san’at muzeyi, “Eski Juva” bozori gumbazi va Aviasozlar saroyi shular jumlasidandir. Tashabbus ortida O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi turibdi, u Toshkentdagi modernizm yodgorliklarini YUNESKOning Butunjahon merosi obyektlari ro‘yxatiga kiritishga erishmoqchi.
Komil Allamjonovga suiqasd
Parlament saylovlari arafasida sodir bo‘lgan shov-shuvli voqea Prezident administratsiyasi Axborot siyosati departamenti sobiq rahbari Komil Allamjonovga qilingan suiqasd bo‘ldi. 26-oktabrga o‘tar kechasi Toshkent viloyatining Qibray tumanida uning mashinasiga o‘q uzilgan. Sobiq amaldor va haydovchi tan jarohati olmagan.
Tergov davomida qotillikka suiqasd qilishga aloqador to‘qqiz kishi aniqlangan. Besh kishi hibsda. Qidiruv e’lon qilingan to‘rt kishidan ikkitasi Koreya Respublikasi va Qozog‘istondan topildi. Rossiyaning ikki fuqarosi — Bislan Rasayev va Shamil Temirxanov Interpol orqali qidirilmoqda.
Foto t.me/allamjonov_ki.
Davlat organlarining maksimal darajada yopiqligi sababli milliy ommaviy axborot vositalarida deyarli yoritilmagan shov-shuvli voqea muhokamasiga Checheniston rahbari Ramzan Qodirov qo‘shildi. U o‘zining Telegram kanalida (noyabr oyi boshida va dekabr oyi oxirida) ikkita postda “chechen izi” borligini va suiqasdga aloqadorligini rad etib, “agar men chindan ham nimanidir rejalashtirganimda edi, ishni oxirigacha va yuz foiz natija bilan bajargan bo‘lardim”, dedi. U, shuningdek, jabrlanuvchilarga “bu rolni o‘ynamaslik”ni tavsiya qildi, “aks holda, barcha fitnalar, tuhmatlar va uydirmalar uchun bizning an’analarimiz bo‘yicha javob berishga to‘g‘ri keladi”, deya tahdid yo‘lladi. Qonunchilik palatasi deputati Odiljon Tojiyev bu tahdidlarni mamlakat ichki ishlariga aralashish deb atadi va O‘zbekiston Bosh prokuraturasidan vaziyatga huquqiy baho berishni so‘radi.
