13-yanvar kuni O‘zbekiston Oliy sudida Prezident administratsiyasi Axborot siyosati departamenti sobiq rahbari Komil Allamjonovning qurshovidagi yetti nafar fuqaroning shikoyatlari taftish tartibida ko‘rib chiqilishi boshlandi. Bo‘lajak yig‘ilish haqida tunda “Manba/Manba” Telegram-kanali xabar berdi (ilgari kanal PAga aloqadorligi xabar qilingandi). Jarayon haqida rasmiy xabarlar yo‘q edi.
“Gazeta.uz” muxbiri Mirolim Isajonovning xabar berishicha, birinchi yig‘ilish juda qisqa bo‘ldi. Advokat Davron Saidov sud zaliga kirib, jurnalistlarga ularning jarayonda ishtirok etishini so‘rab iltimosnoma kiritishini aytdi. Ko‘p o‘tmay u chiqib, majlis 23-yanvarga qoldirilganini ma’lum qildi.
Davron Saidov barcha yetti fuqaroning manfaatlarini himoya qiladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, ushbu fuqarolar 26-oktabr kuni — Toshkent viloyati Qibray tumanida sodir etilgan Komil Allamjonovga suiqasddan bir kun o‘tib, ma’muriy javobgarlikka tortilgan. Uning so‘zlariga ko‘ra, ular 25-oktabr kuni kechqurun Allamjonovning yonida bo‘lgan.
“Kun davomida ushbu yetti nafar fuqaro, ular orasida [uch nafar qo‘riqchi, haydovchi, oshpaz (buyurtma bo‘yicha ishlaydigan), xo‘jalik mudiri va hammomchi (shuningdek, buyurtma bo‘yicha)] bo‘lgan, ushbu fuqarolar sodir etilgan jinoyatga munosabatini aniqlash uchun tezkor-tergov guruhi a’zolari tomonidan jalb qilingan (advokat bunday vaziyatlarda tabiiy deb atagan — tahr.). Kun bo‘yi ular bu borada o‘z tushuntirishlarini berishdi. Biroq, noma’lum sabablarga ko‘ra, 26-oktabr kuni kechqurun, ular bilan barcha protseduralar tugagandan so‘ng, uylarida bo‘lganlarida, ular yana Qibray tumani IIBga chaqirtirilgan”, — dedi himoyachi.
“Qibray tuman IIB ularga mayda bezorilik sodir etganliklari to‘g‘risidagi hujjatga imzo chekishni taklif qilgan. Ushbu hujjatlarni imzolash rad etilgach, Qibray tuman sudiga olib ketilgan. Ularga advokat taqdim etilmagan, ular sud tomonidan eshitilmagan, sudya ularga nisbatan 15 sutka muddatga ma’muriy qamoq qo‘llanilishi haqida o‘z hukmini o‘qib eshittirdi va agar ular bunga rozi bo‘lmasa, ushbu qamoqqa olish ustidan yuqori instansiya sudiga shikoyat qilishlari mumkinligi aytildi”, — dedi Davron Saidov.
“3-noyabr kuni ularning oldiga advokatlar kiritilmagani va ular sud hujjatlari ustidan shikoyat qilish imkoniyatiga ega bo‘lmaganidan so‘ng, Komil Ismoilovich Allamjonov bu fuqarolarni himoya qilish uchun menga murojaat qildi. Men ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ish bo‘yicha qaror bilan tanishib chiqdim va so‘rov orqali haqiqatda shu kuni ma’muriy huquqbuzarlik sodir etilmaganiga amin bo‘ldim. Ya’ni, ushbu fuqarolar Qibray tumani „Arg‘in“ kafesi qarshisida bo‘lib, u yerda spirtli ichimliklar ichib, mayda bezorilik sodir etmagan. Uchastka xodimi ma’muriy huquqbuzarlik ishi bo‘yicha bayonnoma tuzgan va shu tariqa ular ma’muriy qamoqqa olingan,” — deydi advokat.
Taftish tartibidagi shikoyat yetti kishi jazoni o‘tab bo‘lganidan keyin tayyorlandi. Yetti fuqaroning oltitasi sudga kelgan, advokatning taxminiga ko‘ra, bittasi xabardor qilinmagan, shuning uchun u ishni ko‘rib chiqishni 23-yanvarga qoldirishni so‘ragan.
Davron Saidovning aytishicha, u ham “ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risida bayonnoma tuzgan o‘sha uchastka xodimi, ya’ni organni” ishga jalb qilish haqida iltimosnoma bergan.
“Umid qilamanki, bu ish pretsedent bo‘ladi, chunki ushbu fuqarolarni ma’muriy qamoqqa olish jarayonida sud-huquq tizimimizda mavjud bo‘lgan ko‘plab kamchiliklar aniqlandi. Xususan, advokatlarning o‘z himoyasi ostidagi shaxslar bilan uchrashish imkoniyati ta’minlanmayapti. Shu bilan birga, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga advokaturaga bag‘ishlangan maxsus bob kiritildi. Konstitutsiyamizda ushbu bobning mavjudligi katta yutuqdir. Ammo bu konstitutsiyaviy normalar baribir ishlay boshlashi uchun vaqt yetdi. Buning uchun advokatlarning o‘z himoyasi ostidagilar bilan uchrashuvlariga to‘sqinlik qiluvchi ko‘plab qonunosti hujjatlarini bekor qilish kerak”, — dedi himoyachi.
“Advokatlar o‘z himoyasi ostidagi shaxslar bilan uchrashish imkoniyatiga ega bo‘lmagan sharoitda, biz ushbu ishda kuzatgan turli xil o‘zboshimchalik uchun sharoit yaratiladi. Ya’ni, sud jarayoni Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksda belgilangan normalarga zid ravishda olib borilgan. Ularni ma’muriy qamoqda saqlash ham milliy qonunchilikka, ham Fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro paktda belgilangan O‘zbekiston Respublikasining xalqaro majburiyatlariga zid edi. Fuqarolarimiz odil sudlov huquqidan mahrum etildi”, — dedi u.
Jurnalistlardan biri advokatlar huzuriga kirishni rad etish “tashqaridan ta’sir” bilan bog‘liq bo‘lishi mumkinmi, deb so‘radi. Davron Saidov “ha” deb javob berdi. Bayonnoma tuzgan uchastka xodimi ham “buni o‘zi qilmagan,” dedi u. “Lekin bunday buyruqni kim berganini faqat tergov yo‘li bilan aniqlash mumkin”. Himoya suddan xususiy ajrim chiqarish va ushbu harakatlarga huquqiy baho berish to‘g‘risida iltimosnoma kiritishni rejalashtirmoqda.
Boshqa bir jurnalistning ularni hibsga olish paytida himoya ostidagilarga bosim bo‘lganmi, degan savoliga advokat shunday javob berdi: “Agar xalqaro huquq normalaridan kelib chiqilsa, bosim bo‘lgan. Ularni saqlash sharoitlari, ularga munosabat — bularning barchasi qiynoq sifatida baholanadi. Ammo bizning amaliyotimizda, negadir, bu oddiy hodisa sifatida baholanadi va qiynoq sifatida baholanmaydi. Bu Fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro pakt, O‘zbekiston Jinoyat kodeksining 7-moddasi va normalarida ham taqiqlangan. Bu yerda taqiqlangan munosabat mavjud bo‘lgan”.
U o‘z amaliyotida advokatlar bilan ishlashga to‘sqinlik qilish holatlariga duch kelganmi, degan savolga himoyachi shunday dedi: “Albatta, bunday holatlar juda tez-tez sodir bo‘ladi. Zaruratdan kelib chiqqan holda tergov himoyalanish huquqini buzadi. Ya’ni, fuqarolarning jinoyatga aloqadorligi yoki aloqador emasligini aniqlash zarurati bilan asoslantirib, advokatlar bilan uchrashishga to‘sqinlik qilmoqda”.
Komil Allamjonovga suiqasd jinoyat ishi tafsilotlari ma’lummi, degan savolga Davron Saidov bu jarayonda ishtirok etmayotganini va bu haqda “asosli ma’lumot” berish imkoniyatiga ega emasligini ma’lum qildi.
