O‘zbekiston yalpi ichki mahsuloti 2024-yil yakuniga ko‘ra joriy narxlarda 1,45 kvadrillion so‘mni tashkil qildi. Bu prezident huzuridagi Statistika agentligi ma’lumotlarida aks etgan.
Iqtisodiy o‘sish 2023-yil darajasiga nisbatan 6,5% ga yetdi (o‘tgan yili o‘sish 6% ni tashkil etgan). YIM qisman ma’lumotlar “kuzatilmaydigan” iqtisodiyotni hisobga olgan holda qayta ko‘rib chiqilishi hisobiga o‘sdi.
Dollar bilan ifodalanganda o‘rtacha kurs bo‘yicha (12652,7 so‘m) o‘tgan yili nominal YAIM 114,96 milliard dollarni tashkil etdi, bu 2023-yilga nisbatan 24,09 milliard dollarga ko‘p.
Aholi jon boshiga YIM 39,13 mln so‘mni yoki 3092,7 dollarni (2023-yilda 33,08 mln so‘m yoki 2818 dollar) tashkil etdi. Bu ko‘rsatkich 6 million so‘mdan ortiq yoki so‘mlik hisobda 18,3% oshdi. Inflyatsiya hisobiga real o‘sish 4,4% ni tashkil etdi.
Sanoat sohasida o‘sish 6,8% — 885,82 trillion so‘m (ilgari 6,4%) deb baholanmoqda.
Sanoat ishlab chiqarishining umumiy hajmida ishlab chiqarish sanoatining ulushi 85,1% ni tashkil etdi, tog‘-kon sanoati va karerlarni qazib olish — 7,6%, elektr energiyasi, gaz, bug‘ va havoni tozalash — 6,8%, suv ta’minoti, kanalizatsiya, chiqindilarni yig‘ish va chiqarish — 0,5%.
Qurilish sohasi 8,8% (233,8 trln so‘mgacha), xizmatlar sohasi 7,7% o‘sdi.
Qishloq, o‘rmon va baliq xo‘jaligining hajmi 3,1% o‘sib, 467,04 trillion so‘mni tashkil etdi. Fermer xo‘jaliklari toifalari bo‘yicha tahlil shuni ko‘rsatadiki, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari umumiy hajmining 63,1% dehqon va yordamchi xo‘jaliklar, 29,7% fermer xo‘jaliklari, 7,2% qishloq xo‘jaligi tashkilotlari hissasiga to‘g‘ri keladi.
2024-yil yakunlariga ko‘ra YIMning tarmoq tuzilmasida kichik o‘zgarishlar qayd etildi. 2023-yilga nisbatan YIM tarkibida xizmat ko‘rsatish sohasining ulushi 46,2% dan 47,4% ga, sanoat 25,3% dan 26,4% ga oshdi, qishloq, o‘rmon va baliq xo‘jaligining ulushi 21,2% dan 19,2% ga, qurilishniki 7,3% dan 7% ga kamaydi.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) xizmatlarining mamlakat iqtisodiyotidagi ulushi 2,4% ga, axborotlashtirish va aloqa sohasi 2,7% ga, transport va saqlash sohasi 5,4% ga yetdi.
Kichik biznesning YIMdagi ulushi iqtisodiyotdagi umumiy qo‘shilgan qiymatning 51,2% dan 54,3% gacha ko‘paydi.
2030-yilga borib O‘zbekiston iqtisodiyoti avval prognoz qilingan 160 milliard dollardan oshib, 200 milliard dollarga yetishi kutilmoqda: “Yana bir bor aytaman, bunday natijalarga erishish uchun kuch va imkoniyatimiz ham, salohiyatimiz ham yetadi!”. — degandi prezident o‘tgan yilning noyabr oyida parlamentdagi nutqi chog‘ida.
YIM haqida
YIM (yalpi ichki mahsulot) — bu mamlakatda bir yilda ishlab chiqarilgan barcha tovar va xizmatlarning umumiy hajmi. Bu mamlakat iqtisodiyoti qancha daromad olishini aks ettiruvchi barcha ish haqi, savdo va biznes daromadlarining yig‘indisiga o‘xshaydi.
Aholi jon boshiga YIM — bu mamlakatdagi odamlar soniga bo‘lingan YIM. Agar mamlakatning barcha boyliklari teng taqsimlanganda odam boshiga o‘rtacha qanchadan to‘g‘ri kelishini ko‘rsatadi.
Bu ko‘rsatkich mamlakatlar o‘rtasidagi turmush darajasini solishtirishga yordam beradi. Aholi jon boshiga YIM yuqori bo‘lgan mamlakatda odamlar boyroq bo‘lishga moyil. Agar YAIM yuqori bo‘lsa, lekin aholi ko‘p bo‘lsa, aholi jon boshiga oziq-ovqat kamroq va turmush darajasi past bo‘lishi mumkin.
YIM daromadlar tengsizligi, atrof-muhit holati yoki hayot sifati kabi muhim jihatlarni hisobga olmaydi. Aholi jon boshiga YIM — bu aholining turli qatlamlari o‘rtasidagi daromad darajasidagi farqlarni yashirishi mumkin bo‘lgan o‘rtacha ko‘rsatkich. Masalan, aholi jon boshiga yuqori YIM yuqori darajadagi iqtisodiy tengsizlik bilan birga yashashi mumkin.
