Turkiya Migratsiya boshqarmasi tomonidan 2025-yil fevral oyidan boshlab mamlakatga shartli kirish (şartlı giriş) tartibi bekor qilindi. Norasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, fevral boshidan shu kunga qadar 150 dan ortiq xorijiy fuqaro aeroportlarda ushbu yangi qoidalar haqida oldindan xabardor bo‘lmagani sababli muammolarga duch keldi. “Gazeta.uz” tartib va o‘zgarishlar haqida ma’lumot beradi.
Shartli kirish nima?
Shartli kirish viza muddatini yoki vizasiz davrni o‘tkazib yuborgan chet el fuqarolariga belgilangan shartlarga rioya qilish sharti bilan Turkiyaga qayta kirishga imkon beradigan protsessual mexanizmdir. Ushbu jarayon doirasida shaxs Shartli kirish deklaratsiyasini imzolashi, ya’ni qayta kirish shartlarini tan olishi talab etiladi.
Shartli kirish shartlari va jarayoni
Turkiyaga viza imtiyozi yoki qisqa muddatli sayyohlik vizasi bilan borgan chet elliklarga 180 kunlik muddat ichida ko‘pi bilan 90 kun qolishga ruxsat beriladi. Agar ular muddatidan ortiq qolib ketsa va keyinchalik mamlakatni tark etsa, ushbu qoidabuzarlik tufayli ularning qayta kirishi chegara nazoratida qayd etilishi mumkin.
Turkiya chegara punktiga kelgach, immigratsiya xodimlari ortiqcha qolish muddatini aniqlab, shaxsga imzolash uchun Shartli kirish deklaratsiyasini taqdim etishlari mumkin. Ushbu hujjat chet ellik 10 kun ichida yashash uchun ruxsatnoma olish uchun mahalliy Migratsiya boshqarmasiga murojaat qilish sharti bilan vaqtinchalik kirishga ruxsat beradi. Ushbu talabga rioya qilmaslik avtomatik ravishda noqonuniy maqomga olib keladi va zudlik bilan ketishni talab qiladi.
Shartli kirishdan qanday foydalanilgan?
Xabarlarga ko‘ra, ba’zi xorijliklar shartli kirish mexanizmidan zudlik bilan deportatsiya qilinmasdan, Turkiyada qolish muddatini 90 kungacha uzaytirish yo‘lida noto‘g‘ri foydalangan. Bu yashash guvohnomasini olishni kutish bilan emas, balki ariza berish bilan bog‘liq byurokratik kechikishlardan foydalanish uchun ataylab yashash guvohnomasini olishda murojaat qilish orqali amalga oshirilgan.
Yashash uchun ruxsatnoma olish to‘g‘risidagi ariza yakuniy qaror qabul qilinmaguncha deportatsiya qilinishining oldini olishi sababli yashash huquqiga ega emasligini bilgan ariza beruvchilar ariza topshirishlari kerak edi. Ular ma’muriy bo‘shliqlar — kerakli hujjatlarni o‘z vaqtida taqdim etmaslik, apellyatsiya berish yoki qo‘shimcha vaqt talab qilish orqali o‘z arizalarini ko‘rib chiqishni ataylab kechiktirgan.
Ushbu strategiya ba’zi shaxslarga qonuniy kirish va bo‘lish talablarini chetlab o‘tib, amaldagi vizasiz yoki yashash ruxsatisiz Turkiyada yashashni davom ettirish imkonini bergan. Shartli kirishni yanada qat’iylashtirish yoki to‘xtatish mumkinligi haqida mish-mishlar tarqalganligi sababli hukumat ushbu tizimli suiiste’mollikka chek qo‘yish va chet elliklarning kutilayotgan arizalar bahonasida takroran ortiqcha qolishining oldini olish uchun choralar ko‘rayotgani taxmin qilinmoqda.
Nima o‘zgardi?
Oldin Turkiyada qonuniy qolish muddatini oshirgan yoki yashash guvohnomasi (ikamet izni) olish bo‘yicha rad javobi olgan xorijiy fuqarolar mamlakatga shartli kirish orqali qaytib kelishlari va 10 kun ichida yangi ariza topshirishlari mumkin edi. Endi esa bu imkoniyat to‘liq bekor qilindi.
Endilikda o‘z vaqtida chiqib ketmagan yoki yashash guvohnomasi olishda rad etilgan fuqarolar darhol Turkiyaga qaytolmaydi. Yangi qoidalarga muvofiq, fuqarolikka qarab, Turkiyaga kirish taqiqi 3 oydan 6 oygacha bo‘lishi mumkin.
Kimlar shartli kirish huquqiga ega emas?
Ayrim chet el fuqarolari shartli kirish huquqidan qat’iyan mahrum etiladi, shu jumladan:
- kirishga taqiq qo‘yilgan shaxslar;
- ilgari Turkiyadan deportatsiya qilingan shaxslar;
- jamoat tartibi yoki milliy xavfsizlikka tahdid deb topilgan chet elliklar;
- soxta hujjatlar yoki chalg‘ituvchi bayonotlar taqdim etuvchilar.
Eslatma o‘laroq
O‘zgarishlar munosabati bilan O‘zbekistonning Istanbul shahridagi Bosh konsulxonasi Turkiyaga kelish niyatida bo‘lgan vatandoshlarni ushbu kiritilgan o‘zgarishni inobatga olishga chaqirmoqda. Idora quyidagilarni eslatib o‘tdi:
- Turkiyaga safar qilishdan oldin mazkur davlat migratsiya qoidalari bilan tanishing.
- Hujjatlaringizda muammo yo‘qligiga ishonch hosil qiling.
- Agar qonuniy qolish muddati tugagan bo‘lsa yoki yashash guvohnomasi olishda rad etilgan bo‘lsa, ushbu mamlakatni tark eting, chunki bu turdagi qoidabuzarliklar Turkiyaga qaytish imkoniyatining cheklab qo‘yilishiga sabab bo‘lishi mumkin.
