Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy 23-fevral kuni Rossiyaning Ukrainaga keng ko‘lamli bosqinining uch yilligi arafasida Kiyevda katta matbuot anjumani o‘tkazdi. U urushni tugatish istiqbollari, AQSh bilan foydali qazilmalar bo‘yicha kelishuv bo‘yicha muzokaralar, Donald Tramp bilan munosabatlar va Ukrainadagi saylovlar haqida gapirdi. “Gazeta.uz” Zelenskiyning asosiy fikrlarini keltiradi. Iqtiboslar Ukrainaning “RBK-Ukraina”, “Suspilne”, New Voice va BBC Ukraina xizmati xizmati tomonidan to‘plangan.
Ukrainada iste’fo ehtimoli va saylovlar o‘tkazilishi to‘g‘risida
“Agar Ukraina uchun tinchlik bo‘lsa, agar sizga bu juda kerak bo‘lsa, men o‘z lavozimimni tark etishim kerak bo‘lsa — tayyorman”, — dedi Zelenskiy jurnalistning Ukraina uchun tinchlik bersa, prezidentlik lavozimidan voz kechishga tayyormisiz, degan savoliga javoban.
“Men buni NATOga almashtira olaman, agar bunday shartlar darhol bo‘lsa”, — deya qo‘shimcha qildi u.
“Men Ukraina xavfsizligiga 20 yildan keyin emas, bugun e’tibor qaratmoqdaman va o‘nlab yillar davomida hokimiyatda bo‘lmoqchi emasman”, — dedi Zelenskiy.
Shuningdek, u AQSh prezidenti Donald Trampning Ukrainada yangi prezidentlik saylovlarini o‘tkazish haqidagi talablariga izoh berdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, ilgari bu masalani Rossiya, endi esa AQSh ko‘tarmoqda. Zelenskiyning ta’kidlashicha, Ukraina uchun saylovlar demokratik va tan olingan bo‘lishi juda muhim, ammo urush fonida buning iloji yo‘q.
“Urushda odamlar qanday ovoz berishadi? Frontdagilar uyiga qaytolmasa, qanday ovoz beradi? Bu qanday bo‘lishi mumkinligini tushunmayapman”, — dedi Ukraina prezidenti. Uning qayd etishicha, bunday saylovlarda xavfsizlikni kafolatlab bo‘lmaydi.
“Bugun 267 ta dron uchib kelgan bo‘lsa, qanday ovoz berish mumkin? Amerikaliklarning aytishicha, ular ruslar urushning tugashini xohlayotganini ko‘rishmoqda. Urush tugashini istagan odam 267 ta dron uchiradimi?” — deb so‘radi Zelenskiy.
Uning qo‘shimcha qilishicha, hozircha front hududlarida ovoz berishni tashkil etish va xalqaro kuzatuvchilar xavfsizligini ta’minlashning imkoni yo‘q.
“Harbiylar, xorijdagi odamlar, Xarkov, Sumi viloyatlarida qanday ovoz berishadi? Aholining yarmi ovoz bermaydigan saylovni qanday e’tirof etish mumkin?.. Agar u yerdan odamlar evakuatsiya qilinsa, Kupyanskning taqdiri nima bo‘ladi? Xo‘sh, chet eldagilar nima qiladi? Infratuzilmani qanday tayyorlash kerak? Kuzatuvchilar frontga kelisharmikin? Ularning qanchasi Sumi, Xarkov viloyatiga keladi? Pokrovskka kuzatuvchilar kelmoqchimi? Aholining yarmi shunchaki ovoz bera olmagani uchun ovoz bermaydigan saylovlarni qanday tan olish mumkin?” — deya xulosa qildi Zelenskiy.
Trampning so‘zlari haqida
Zelenskiy Trampning unga nisbatan so‘nggi keskin bayonotlariga, xususan, uni “saylovsiz diktator” deb ataganiga qanday munosabat bildirayotgani haqidagi savolga javob berdi.
“Bu yerda his-tuyg‘ularga o‘rin yo‘q, shuning uchun men bugungi ma’muriyat bilan munosabatlarimizga pragmatik yondashaman va shunday davom etamiz”, — dedi u.
“Albatta, prezident Trampning menga nisbatan aytgan bu so‘zlarini, yumshoq qilib aytganda, maqtov deb atamasdim. Buni tushunaman, ha. Lekin xafa bo‘lishning nima keragi bor? Diktator bo‘lgan odam „diktator“ so‘zidan xafa bo‘lardi”, — deya qo‘shimcha qildi Ukraina prezidenti.
U, shuningdek, qonuniy ravishda saylangan prezident ekanini, ammo hokimiyatni ushlab turmoqchi emasligini ta’kidladi.
“Harbiy holat tugaganidan keyin saylovlar bo‘ladi va odamlar o‘z tanlovini qiladi. O‘n yil hokimiyatda bo‘lmoqchi emasman. Ammo Putinning Ukraina hududlari ustidan hokimiyatda bo‘lishiga ham yo‘l qo‘ymaymiz”, — dedi Zelenskiy.
Ukraina mineral resurslari bo‘yicha AQSh kelishuvi to‘g‘risida
Zelenskiyning so‘zlariga ko‘ra, AQSh bilan mineral resurslar bo‘yicha muzokaralar Kiyevning Ukrainaning u taklif qilgan “g‘alaba rejasi”da foydali qazilmalarni birgalikda qazib olish taklifi bilan boshlangan.
“Siz topasiz, biz bo‘lishamiz, lekin biz uchun adolatni tiklash uchun hamma narsani qiling. Bu urushni tugating, Putinni majbur qiling, — dedi Zelenskiy. — Bizga xavfsizlik kafolatlari, jumladan, qurol-yarog‘, havo hujumidan mudofaa raketalari va shunga o‘xshash narsalar kerak. Ta’kidlayman, bu keng qamrovli taklif edi”.
AQSh tomonidan taklif qilingan birinchi variantda xavfsizlik kafolatlari yo‘q edi va resurslarni ikkiga bo‘lish taklif qilingan, deydi Zelenskiy.
— Men bunday qilmayman… Oldinda bizni nima kutayotganini tushunmasdan turib, 50 ga 50 qila olmaymiz. Agar masala qo‘yilsa — keling, bosib olingan hududlarni taqsimlaymiz, biz sizga qayta tiklashda yordam beramiz, deya — bu aniq muhokamadir", — dedi Ukraina prezidenti.
Kelishuvning ikkinchi variantida, dedi Zelenskiy, Ukraina AQShdan 500 mlrd dollar qarzini tan olishi kerak edi.
“Bizda 100 mlrd borligini bilaman va bu — fakt. Men 500 ni tan olmoqchi emasman. Hamkorlarni hurmat qilgan holda, biz haqmiz… Hatto 100 milliardni ham belgilashga tayyor emasman, chunki biz grantlarni qarz sifatida tan olmasligimiz kerak. Men Bayden va AQSh Kongressi bilan muzokaralar olib borgandim va grantlar qo‘llab-quvvatlandi. Grant qarz emas va biz qarzni qaytarmasligimiz kerak. Balki bu yoqmasligi mumkin, lekin bu avvalgi kelishuvdir”, — dedi Zelenskiy.
Uning qayd etishicha, agar AQSh Ukrainaga ajratilgan yordamni foyda bilan qaytarmoqchi bo‘lsa, Tramp ma’muriyati bilan muloqotga tayyor, biroq amerikaliklar qancha berishga tayyorligini va narx qanday bo‘lishini bilmoqchi.
“Men ukrainaliklarning 10 avlodi to‘laydigan narsani imzolamayman”, — dedi u kelishuvga izoh berib.
Urushning tugashi haqida
Shuningdek, Zelenskiy Trampning urushni to‘xtatish bo‘yicha kelishuvlarga shu haftadayoq erishish mumkinligi haqidagi so‘nggi bayonotlariga izoh berdi: “Bu haftada bu urushni tugatishning iloji yo‘q. Ukraina uchun kafolatlari bo‘lgan kelishuvni. Har holda, ochig‘ini aytsam, bugun biz yo‘q uchrashuvlar orqali buni qanday amalga oshirish mumkinligini bilmayman”.
Uning qayd etishicha, AQSh o‘t ochishni to‘xtatishni istaydi va bu ular uchun urushni to‘xtatishni anglatadi — biroq Ukraina uchun bu yetarli emas, unga kafolatlar kerak.
“Hatto ishonchim komilki, ular bu haqiqatan ham katta muvaffaqiyat bo‘ldi, Putin endi qayta yurish qilishga jur’at etmaydi, deb hisoblashadi. Biz esa xavfsizlik kafolatlari bo‘lishi kerak, deb hisoblaymiz”, — dedi prezident.
Zelenskiyning so‘zlariga ko‘ra, xavfsizlik kafolatisiz noaniqlik hukm suradi va har doim Rossiyaning takroriy hujumi xavfi bo‘ladi.
“Amerikaliklar mag‘lub bo‘lishadi, chunki bir yildan so‘ng urush boshlanib qolsa, g‘olib bo‘lolmaysan. Rossiyaliklar esa tayyorgarlik ko‘radi va takroriy hujum bo‘ladi, bu hamma uchun juda xavfli. Bizga ularning kafolatlari kerak emas, xavfsizlik kafolatlari bazasi Putinning so‘zi bo‘lishi mumkin emas”, — dedi Zelenskiy.
Ukrainaga Yevropa Ittifoqiga qo‘shilish, 800 ming askarlik Ukraina armiyasini moliyalashtirish va tinchlikparvar kontingent kabi kafolatlar kerak, deya qo‘shimcha qildi u.
AQSh, Zelenskiyning ta’kidlashicha, Kiyev bilan foydali qazilmalar bo‘yicha iqtisodiy bitimni xavfsizlik kafolatlarining bir qismi deb biladi, ammo uning fikricha, bu ish bermaydi. “Amerika biznesi bizda bor edi, ofislar bu yerda ham, vaqtincha bosib olingan hududda ham bor edi. Va bu shuni ko‘rsatadiki, bu rossiyaliklar avval kelgan joylariga qaytmasligiga 100 foiz kafolat bermaydi”, — dedi Ukraina prezidenti.
“Allaqachon zarar ko‘rgan AQSh kompaniyalari misoli shuni ko‘rsatadiki, agar Putin tajovuzni takrorlamoqchi bo‘lsa, uni hech narsa to‘xtata olmaydi… Bu Trampga hurmat yoki hurmatsizlik haqida emas, chunki u abadiy emas, tinchlik esa bizga ko‘p yillar davomida kerak”, — deya qo‘shimcha qildi Zelenskiy.
