Markaziy bank 2025-yilda inflyatsiya va iqtisodiy o‘sishga ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan asosiy makroiqtisodiy risklarni sanadi. Global geosiyosiy keskinliklar, xomashyo narxlari ehtimoliy o‘sishi, aprelda gaz va elektr energiyasi narxlari oshishi shular jumlasidan.
Yanvar yakunlariga ko‘ra, aholi tomonidan sezilgan inflyatsiya darajasi dekabrga nisbatan o‘zgarishsiz qolib, 14,7 foizni tashkil etdi. Aholi oy davomida eng ko‘p elektr energiyasi, gaz, go‘sht va tuxum narxlarida yuqori o‘sish kuzatilgani qayd etdi.
Bosh prokuratura departamentining 2024-yildagi tadbirlarida elektr va gazdan noqonuniy foydalanish bo‘yicha 1200 dan ortiq holat aniqlandi. Ularda jami 600 mlrd so‘mlik zarar yetkazilgan. Shuningdek, tamaki aylanmasi 9 foizgacha qisqarishi natijasida aksiz solig‘i tushumi 31 foizga oshdi.
O‘zbekistonda elektrlashtirilgan uylar uchun imtiyozli tariflarni ishlab chiqish rejalashtirilmoqda, dedi energetika vaziri Jo‘rabek Mirzamahmudov. Avvalroq u 1-yanvardan gazsiz uylar uchun elektr energiyasiga chegirma joriy etilishini aytgandi, ammo bu amalga oshmadi.
Tarmoqqa yangi elektr stansiyalari va energiya saqlash quvvatlarini ulash uchun O‘zbekistonda 7000 km magistral tarmoq quriladi, bu esa hududlarda energiya balansini ta’minlaydi — bir viloyatda yetishmovchilik bo‘lsa, boshqa joyda qo‘shimcha quvvatlar joriy etiladi. Bu uchun 4 mlrd dollar investitsiya jalb qilinadi.
Aprel oyida elektr energiyasi va gaz tariflari oshishidan inflyatsiyaga dastlabki qo‘shimcha ta’sir 1,8−1,9 foiz punkt bo‘lishi kutilmoqda. “Bu joriy yil uchun 7−8 foiz atrofida bo‘lishi kutilayotgan inflyatsiya prognozida inobatga olingan”, — dedi Markaziy bank raisi.
Dekabr oyida aholi tomonidan sezilgan inflyatsiya darajasi o‘tgan oyga nisbatan tezlashib, 14,7 foizni tashkil etdi. Bu 2023-fevralidan buyon eng yuqori ko‘rsatkich. Oy davomida aholiga eng ko‘p go‘sht, sut, benzin, elektr energiyasi va tabiiy gaz narxi oshgani sezildi.
O‘zbekiston hukumati kechikib bo‘lsa-da, belgilangan limitdan ortiq iste’mol qilingan elektr energiyasi va gaz uchun qo‘shimcha to‘lovlar miqdorini pasaytirdi. Limitning o‘zi esa oshirildi.
O‘zbekistonda elektr energiyasidan xo‘jasizlarcha foydalanganlik uchun javobgarlik choralarini qayta ko‘rib chiqish rejalashtirilmoqda. Tadbirkorlar uchun jarimadan qarzdorligi hisobiga tarmoqdan uzish o‘rniga bo‘lib-bo‘lib to‘lash mexanizmini joriy etish taklif etilmoqda.
O‘zbekiston, Qozog‘iston va Ozarbayjon magistral elektr tarmoqlari operatorlari “yashil” energiya koridori loyihasini amalga oshirish uchun qo‘shma korxona tashkil etdi.
Qonunchilik palatasi chiqindi qarzlari uchun elektr to‘lovlarini cheklovchi qonunni qabul qildi. Deputatlar o‘zgartirishlarni faol muhokama qildi va yakunda cheklovlar joriy etilgunga qadar qarzni to‘lash uchun 5 kun vaqt berishga qaror qilindi.
Hukumat tariflar bu yil oshirilgani va yana oshirilishi kutilayotganiga qaramay, 2025−2027-yillarda gaz va elektr energiyasini subsidiyalashda davom etadi. Bu 2028-yilga boribgina to‘xtatilishi rejalashtirilmoqda. Bosh vazir o‘rinbosari energoislohot nima bilan yakunlanishi kerakligini tushuntirdi.
Qonunchilik palatasi chiqindi xizmatlaridan qarz mavjud bo‘lganda elektr energiyasi uchun to‘lovni cheklashni nazarda tutuvchi qonun loyihasini ko‘rib chiqishga kirishdi. Deputat ikki yilda barcha kommunal xizmatlarni va qarzdorlikni birlashtiradigan yagona billing tizimi yaratilishini ma’lum qildi.
Samarqand viloyatidagi fermer xo‘jaliklaridan biri tabaqalashtirilgan tarif bo‘yicha hisob-kitoblarni amalga oshirmay kelishi oqibatida elektr ta’minoti korxonasiga 4,6 mlrd so‘m zarar yetkazdi. Shu kabi holat yana ikkita tadbirkorlik subyektida kuzatildi. To‘plangan hujjatlar tegishli organlarga yuborildi.
Samarqandning Ishtixon tumanida yerto‘lada joylashgan 89 ta mayning qurilmasi elektr tarmog‘iga noqonuniy ulanishi oqibatida qariyb 30 mlrd so‘m zarar yetkazildi.
Avtomobilga benzin, metan va propan quyish, elektromobillarni quvvatlash shoxobchalari haqida ma’lumot beruvchi “Avto24” ilovasi test rejimida ishga tushirildi. U orqali haydovchilar qayerda yoqilg‘i quyishni tanlashi, narxlarni solishtirishi, “zapravka”lardagi qo‘shimcha qulayliklardan xabardor bo‘lishi mumkin.
Energetika vazirligi rahbari Jo‘rabek Mirzamahmudov prezident huzuridagi yig‘ilish yakunlari bo‘yicha noyabr oyida sovuq tufayli aholi uchun ham, iqtisodiyot tarmoqlari uchun ham energiya resurslarini uzluksiz yetkazib berishni ta’minlash uchun zaxiralar, jumladan, gaz omboridan gaz jalb qilinganini ma’lum qildi.
Kuz-qish mavsumida iste’molchilarga 21 mlrd kub metr gaz yetkazib berish rejalashtirilgan, deyiladi prezident bilan uchrashuvda. Havo keskin sovigandagi rejalar va ijtimoiy muassasalarni energiya bilan uzluksiz ta’minlash choralari ishlab chiqilgan. Hududlarda gazni tejash imkoniyatlari amalga oshiriladi.
2025-yilda davlat budjetidan elektr energiyasi, tabiiy gaz narxlaridagi tafovutni qoplash va issiqlik korxonalariga subsidiyalar uchun 12,3 trln so‘m ajratilishi rejalashtirilmoqda. Hukumat tariflar oshgani va 2025-yilda yana oshishiga qaramay, gaz hamda elektr energiyasi narxlarini subsidiyalashda davom etmoqchi.
Markaziy Osiyoda elektr energiyasini sotib olish va sotish bo‘yicha yagona platforma yaratish rejalashtirilmoqda, dedi energovazir o‘rinbosari. Shuningdek, u O‘zbekistonda energetika infratuzilmasi, avtomatlashtirish va energiyani saqlash bo‘yicha zaxira quvvatlarini yaratish bilan bog‘liq muammolar haqida gapirdi.
Qo‘shimcha imkoniyatlardan foydalanish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting