Xalqaro NASA Space Apps Challenge 2024 xakatonida O‘zbekistondan 35 jamoa qatnashdi. Global bosqichga yo‘l olgan uch jamoa endi o‘z loyihalari bilan bosh mukofot — NASA (AQSh)ning tadqiqot markaziga sayohat uchun kurash olib boradi. “Gazeta.uz” xakatonning O‘zbekiston bosqichi qanday o‘tgani haqida hikoya qiladi.
Oq uy AQShning NASA kosmik agentligiga Oy va boshqa samoviy jismlar uchun yagona vaqt standarti ishlab chiqishni topshirdi. Bu Oy atrofidagi kosmik kemalar va sun’iy yo‘ldoshlar uchun vaqt etaloni bo‘lib xizmat qiladi.
Intuitive Machines kompaniyasi ishlab chiqqan “Oddisey” uchuvchisiz qo‘nish moduli Oy sathiga qo‘ndi. “Amerika yarim asr deganda birinchi marta Oyga qaytdi”, — dedi NASA rahbari Bill Nelson. AQSh apparati so‘nggi bor 1972-yili, astronavtlarni olib chiqqan “Apollon-17” missiyasi doirasida Oyga qo‘ngan edi.
NASA`ning Orion kosmik kemasi Oyga uchib borib, Yerning sun’iy yo‘ldoshi atrofidan aylanib o‘tdi. Mazkur Artemis I missiyasi odamlarni Oyga olib chiqish, unda uzoq muddat qolish va Marsga keyingi parvozlarni amalga oshirish loyihasining boshlanishi bo‘ladi. Keyingi parvozda uni odamlar boshqarib borishi mumkin.
Xalqaro kosmik stansiya fazo chiqindilari bilan to‘qnashuvdan qochish maqsadida manyovrni amalga oshirdi. NASAning xabar berishicha, bu «Kosmos-1408» sovet sun’iy yo‘ldoshi bo‘lagidan uzoqlashish uchun qilingan.
Toshkentda o‘tkazilgan xakatonda uchta jamoa — «SpaceY», «Astrea» va «AvacadOS» g‘olib bo‘ldi. Ular O‘zbekiston nomidan NASAning xalqaro tanlovida ishtirok etish uchun yo‘llanmani qo‘lga kiritdi.
NASA agentligining DART kamikadze-zondi Dimorf asteroidi bilan to‘qnashdi. Bu insoniyatning kosmik jismlarning trayektoriyasini o‘zgartirish va Yer sayyorasini himoya qilish borasidagi ilk urinishidir.
NASA eng kuchli James Webb kosmik teleskopi tomonidan olingan ilk suratlarni e’lon qildi. Ularda — koinot qa’rining olis yoshligi: yulduzlar va galaktikalarning tug‘ilishi va o‘limi, qora tuynuklar hamda ulkan kosmik chang bulutlari aks etgan.
SpaceX kompaniyasining kosmik kemasi to‘rt nafar sayyohdan iborat to‘liq tijorat reysini XKSga yetkazdi. Ular Yer orbitasida taxminan 10 kun bo‘lishadi.
ESA va NASA hamkorligida amalga oshirilayotgan missiya — Solar Orbiter avtomatik kosmik apparati quyoshning kuzatuvlar tarixidagi eng yaqin tasvirlarini taqdim etdi. Suratlar quyosh orbitasidan taxminan 75 mln km uzoqlikda, ya’ni qurilma Yer sayyorasi va Quyosh o‘rtasidagi masofaga yetganida olingan.
Curiosity marsoxodi Marsdagi bulutlarning rasmlarini e’lon qildi. «Erta» bulutlar deb nomlanuvchi mazkur bulutlar tarkibiy jihatdan Qizil sayyora uchun odatiy bulutlardan farq qiladi va quyosh botishida ko‘plab ranglar bilan porlaydi.
Nura al-Matrush arab davlatlaridagi ilk ayol-astronavtga aylanadi. U va Muhammad al-Mulla BAAda 4 ming nafar nomzod orasidan tanlab olindi. Ular tez orada NASA astronavtlar tayyorlash dasturiga qo‘shilishadi.
NASA Perseverance Marsni o‘rganuvchi qurilmasi rejalashtirilganidek Marsdagi Yezero (Jezero) krateriga qo‘ndi. Uning vazifasi Mars sayyorasidan grunt (tuproq) namunalarini olib kelish.
Tayvan orolida 200 kun mobaynida koronavirusga chalinish yangi holatlari kuzatilmaganligi, NASA va ESA Oy yaqinida orbital stansiyani yaratishi, Kiprda karantinga qarshi namoyishlar va boshqa yangiliklar — “Gazeta.uz"ning jahon yangiliklari dayjestida.
Oyning Quyoshga qaragan tomonida birinchi marta suv izlari borligi aniqlandi. Suv molekulalari osmon jismining janubiy qismidagi Klavius krateridan topilgan.
SpaceX kompaniyasining Crew Dragon kosmik kemasi ikkita kosmonavt bilan birga ilk kosmik parvozidan keyin Yerga xavfsiz tarzda qaytib kelishdi. Missiya 64 kun davom etdi.
Qo‘shimcha imkoniyatlardan foydalanish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting