Yanvar oyida dollar so‘mga nisbatan biroz mustahkamlandi — atigi 0,28 foiz. Amerika valyutasining kursi 13 ming co‘mga yaqinlashdi, biroq so‘nggi haftada so‘mning qiymati ko‘tarildi.
MB ma’lumotlariga ko‘ra, 2024-yil davomida dollarning so‘mga nisbatan kursi qariyb 582 so‘mga (+4,71 foiz) mustahkamlandi. Milliy valyutaning devalvatsiya sur’ati 2023-yilga nisbatan pastroq bo‘ldi. Dollarning o‘rtacha yillik kursi prognozdan biroz yuqori shakllangan.
So‘m ketma-ket to‘rtinchi oy dollarga nisbatan biroz qadrsizlandi. Noyabr oxirida dollar deyarli 91 so‘mga (+0,71%) mustahkamlandi. Umuman olganda, yil boshidan buyon milliy valyuta o‘tgan yilning shu davridagi 9,5% ga nisbatan atigi 4,3% devalvatsiyaga uchradi.
Iqtisodiyot va moliya vazirligi hisob-kitoblariga ko‘ra, 2025-yilda dollarning so‘mga nisbatan o‘rtacha yillik kursi 13 250 so‘m bo‘lishi prognoz qilinmoqda. Bu 2024-yil kutilayotganidan 4,8 foizga ko‘p. Milliy valyuta kursining 100 so‘mga qadrsizlanishi budjet xarajatlari 240 mlrd so‘mga oshishiga olib keladi.
So‘m uchinchi oydirki, dollarga nisbatan biroz qadrsizlanmoqda. Oktabr oyi oxirida dollar kursi 59 so‘mga (+0,46%) mustahkamlandi. Umuman olganda, yil boshidan buyon milliy valyuta o‘tgan yilning shu davridagi 8,8 foizga nisbatan atigi 3,5 foiz devalvatsiyaga uchradi.
O‘zbekiston Markaziy bankining AQSh dollarining so‘mga nisbatan kursi ilk bor 12 800 so‘mdan oshdi. Yil boshidan buyon milliy valyuta 3,76 foizga qadrsizlandi.
AQSh dollari o‘zbek so‘miga nisbatan pasayishda davom etmoqda, u 12-martdan boshlab o‘zining minimal qiymatiga — 12 541 so‘mgacha tushdi. O‘zbekistonga pul o‘tkazmalari, investitsiyalar hajmining o‘sishi va boshqa omillar fonida milliy valyuta mustahkamlanmoqda.
Markaziy bank tomonidan belgilangan AQSh dollarining so‘mga nisbatan kursi ketma-ket oltinchi savdo kuni pasayib, 12 555 so‘mga yetdi. Bu mart oyi o‘rtalaridan beri eng minimal ko‘rsatkich.
Markaziy bank e’lon qilgan AQSh dollarining so‘mga nisbatan kursi ketma-ket yettinchi savdo kuni pasaymoqda. 24-maydan buyon milliy valyuta deyarli 125 so‘mga (1 foiz) mustahkamlanib, mart oyidan beri ilk bor 12 600 so‘mdan pastladi.
Markaziy bank e’lon qiladigan AQSh dollarining so‘mga nisbatan kursi ketma-ket besh savdo kunidirki, pasaymoqda. 24-maydan buyon milliy valyuta qariyb 84 so‘mga mustahkamlanib, 12 640 so‘mni tashkil qildi.
Oxirgi 5 yilda Rossiya rublining O‘zbekiston eksportdagi ulushi 0,8 foizdan 5,3 foizgacha, importdagi ulushi esa 4,2 foizdan 7,6 foizgacha oshdi. 2023-yilda eksportning 79,5 foizi dollarda, 9,9 foizi yevroda amalga oshirilgan. So‘mdagi eksport va import ulushi mos ravishda 0,2 va 0,3 foizni tashkil etdi.
MB raisi Mamarizo Nurmuratov o‘zbek so‘mining 2023-yil birinchi choragiga nisbatan devalvatsiyasi yuqori bo‘lganini izohladi. Asosiy sabab — valyutaga bo‘lgan talabning ortishi va qarz to‘lovlarining ko‘payishi. U 25-aprelda so‘m dollarga nisbatan keskin (50 so‘mga) mustahkamlanganining sababini ham tushuntirdi.
Rossiyadan O‘zbekistonga pul o‘tkazmalari hajmi bosqichma-bosqich kamayishi kuzatilmoqda, deyiladi Jahon banki hisobotida. O‘tkazmalar miqdoridagi kamayish Rossiyadagi o‘zbekistonlik mehnat muhojirlari soni qisqargani, so‘m kursining rublga nisbatan mustahkamlangani va rubl inflyatsiyasi bilan izohlangan.
30 yil muqaddam “so‘m"ni joriy etish yo‘lida ilk qadamlardan biri tashlangan — “so‘m-kupon” muomalaga chiqarilgandi. 7,5 oylik “o‘tish davri"dan so‘ng O‘zbekiston o‘z milliy valyutasiga ega bo‘lgan. O‘tgan davr davomida so‘m o‘zgarishlarga uchradi, “Gazeta.uz” esa aynan so‘nggi o‘zgarishlar asosida test tayyorladi.
Jismoniy shaxslar bojxonadan deklaratsiyasiz olib o‘tishi mumkin bo‘lgan naqd valyuta miqdori 70 mln so‘mdan 100 mln so‘m ekvivalentigacha oshirilmoqda.
O‘zbek so‘mining yangi banknotlari dizaynidan ko‘pchilik nolidi: o‘xshash ranglar va yopishib ketgan nollar sabab odamlar ularni adashtirib, qiynalyapti. Dizayner Azamat Shamuzafarov pulda dizaynning ahamiyati, tarixan bu masala qanday hal qilingani va yangi so‘mlarning kamchiliklari haqida hikoya qiladi.
Markaziy bank pul birligining denominatsiya qilinishi, ya’ni 1:10 000 nisbatda yangi pul belgilariga almashtirilishi haqidagi xabarlar asossiz ekanini ma’lum qildi.
2018-yildan boshlab so‘mning real almashuv kursi asosiy savdo hamkorlari valyutalariga nisbatan o‘rtacha 31,5 foizga mustahkamlandi. Ushbu holat tashqi va ichki bozorlarda raqobatbardoshlikning pasayishiga hamda ko‘pincha savdo balansining manfiy saldosi oshishiga olib keladi, deyiladi Moliya vazirligi hisobotida. Rubl kursi so‘mning real kursiga nisbatan qadrsizlanishi natijasida Rossiya bilan savdoning manfiy saldosi 2,4 barobarga oshib, 3,4 mlrd dollarni tashkil etdi.
1994 yilda O‘zbekiston milliy valyutasi qabul qilingan. Shu yilda 1 dan 100 gacha bo‘lgan nominalda so‘m banknotalari muomalaga chiqarilgan. So‘nggi 5 yil ichida esa yana besh xil nominalda banknotalar joriy qilindi. «Gazeta.uz» o‘zbek so‘mining 1994 yildan keyin chiqarilgan barcha banknotlarini eslaydi.
Qo‘shimcha imkoniyatlardan foydalanish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting