Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги хизмати бошлиғи ўринбосари, тиббиёт фанлари доктори, профессор Нурмат Отабеков Ўзбекистонда COVID-19га қарши эмланганлар тўғрисидаги статистик маълумотларни тақдим қилди. Маълумотлар 7 сентябрь куни «COVID-19. Вакцинация: эришилган ютуқлар, истиқболдаги режалар ва мақсадлар» мавзусида ўтказилган илмий-амалий халқаро конференцияда тақдим этилди. Конференция Инновацион ривожланиш вазирлиги саҳифасида тўғридан-тўғри эфирга узатилди.
Нурмат Отабеков ўз маърузасида SARS-COV-2 коронавирусига қарши вакцина олган одамларнинг серологик ҳолатини ўрганиш натижалари, шунингдек, турли вакциналар билан эмланганлар иммунизациясининг қиёсий таҳлилини келтирди.
Унинг сўзларига кўра, мутахассислар бир вақтнинг ўзида COVID-19га қарши эмланмаган ва ZF-UZ-VAC 2001, AstraZeneca ҳамда «Спутник V» препаратлари билан эмланган шахсларни тадқиқ қилмоқда.
Нурмат Отабеков берган маълумотларга кўра, коронавирус билан оғриган, касалликни енгил формада ўтказган — 480 нафар, ўртача формада — 562 нафар ва оғир формада — 80 нафар беморнинг ҳолати тадқиқ қилинган.
IgG — инсон қони плазмаси антитаначаларининг тахминан 75% қисмини ташкил этувчи антитаначалар синфи. IgG ва IgM — инфекциянинг турли даврларида инфекцияга жавобан ҳимоя В-ҳужайралари томонидан ишлаб чиқариладиган турли хил иммуноглобулинлар синфлари ҳисобланади. Энг аввал, камида 7-суткага келиб илк IgM антитаначалари ишлаб чиқарилади, кейинроқ, камида 2−3 ҳафтадан кейин — IgG. BAU/мл — COVID-19га қарши IgG антитаначаларининг стандарт ўлчови. BAU — binding antibody units (антитаначаларни боғловчи бирликлар). «Газета.uz» антитаначалар қандай ишлаши хусусида батафсил ҳикоя қилган эди.
Нейтраллаштирувчи антитаначалар вирусни юқтириш учун ҳужайранинг домени билан боғланадиган спайк-оқсилни тўсиб қўяди. Receptor-Binding Domain (RBD) атамаси шундан олинган. Антитаначаларга тест тизимлари айнан шу оқсилни аниқлайди. Тест натижаларига қараб COVID-19га қарши иммунитетни таъминловчи, муҳим нейтраллаштирувчи антитаначалар даражасига баҳо бериш мумкин бўлади.
1472 нафар тадқиқот қатнашчилари уч гуруҳга бўлинган: вакцина олмаганлар — 414 нафар, биринчи дозани қабул қилганлар — 409 нафар ва иккинчи дозани қабул қилганлар — 649 нафар. Аёллар — 1163 нафар, эркаклар — 309 нафар. Тадқиқ қилинганларнинг 88% қисми 19 ёшдан 60 ёшгача бўлганлар.
Мутахассислар аниқлашдики, 1 апрелдан бери жами касалланганлар орасида 285 та ёки 0,3% ҳолат камида битта доза вакцина қабул қилганлар ҳиссасига тўғри келади:
- ZF-UZ-VAC 2001 — 158;
- AstraZeneca — 10;
- «Спутник V» — 106;
- Moderna — 11.
Нурмат Отабековнинг таъкидлашича, вакцина қабул қилганидан кейин коронавирус билан касалланганларда касаллик асосан ўртача формада кечмоқда. Кам ҳоллардагина коронавируснинг оғир (барча вакциналар) ва ўта оғир (фақат ZF-UZ-VAC 2001 ва «Спутник V») формалари кузатилган.
Бундан ташқари, Тошкент вилоятидаги биринчи ва иккинчи Зангиота ихтисослаштирилган шифохоналарида госпитализация ҳолатларини ўрганиш жараёнида маълум бўлдики, жами касалхонага ётқизилганларнинг 0,8% қисмини вакцина қабул қилган беморлар ташкил этган.
Нурмат Отабеков тадқиқот ҳали давом этаётганлигини, лекин изланишлар натижаларига мувофиқ бир нечта хулосалар қилиш мумкинлигини маълум қилди:
- Текширилган беморларда, қабул қилинган вакцина турига боғлиқ равишда, антитаначаларнинг етарли миқдори ишлаб чиқарилган, бундан ташқари, вакцина қабул қилганларнинг ярмида антитаначалар миқдори ҳатто 700 BAU/мл дан юқори — бу кўпроқ SARS-CoV-2нинг юза оқсили S-RBDга қарши антитаначаларга тегишли;
- Вакцинанинг иккинчи дозасини қабул қилиш антитаначалар миқдорининг сезиларли ўсишига олиб келди, ҳар икки IgG ва S-RBD антитаначаларининг ҳам;
- ZF-UZ-VAC2001 вакцинасини қабул қилган шахслар гуруҳининг натижалари бошқа турдаги вакциналарни қабул қилган шахсларнинг натижаларига мос келади;
- ZF-UZ-VAC2001 аҳолини COVID-19га қарши эмлаш учун самарали ва ишончли вакцина ҳисобланади;
- COVID-19га қарши эмлаш касалликнинг осойишта кечиши ва оғир ҳолатлар сонининг камайишига имкон яратади.
28 августда Инновацион ривожланиш вазирлиги ZF-UZ-VAC2001 хитой-ўзбек вакцинаси клиник синовларининг учинчи фазаси натижаларини эълон қилган эди. Вазирлик берган маълумотга кўра, препаратнинг самарадорлиги барча штаммларга қарши 81,76%.
Июль охирида «Газета.uz» Ўзбекистон ҳукумати 1 ноябрга қадар аҳолининг 70% қисмини коронавирусга қарши эмлашни режалаштирганлиги тўғрисида хабар берган эди. 8 сентябрь ҳолатига кўра, мамлакатда қарийб 16 миллион доза вакцинадан фойдаланилди. Биринчи дозани 9,78 миллион киши қабул қилган, иккинчи дозани — 4,63 миллион, учинчи дозани — 1,55 миллион. 2,71 миллион кишида вакцинациянинг тўлиқ курси ўтказиб бўлинди (18 ёшдан юқори бўлган аҳолининг тахминан 12,6% қисми).
