2024 йил июнь ойида Ўзбекистоннинг йирик корхоналарида газ қазиб олиш 3,54 миллиард куб метргача камайди, дейилади Статистика агентлигининг «Газета.uz» ўрганган саноат ишлаб чиқариши бўйича ҳисоботида.
Бу 2023 йил июнь ойига (3,6 миллиард) нисбатан 4,3 фоизга (160,7 миллион куб метр), 2022 йил май ойига (4,06 миллиард) нисбатан 12,8 фоизга кам.
Биринчи яримйилликда ишлаб чиқариш ҳажми 22,36 миллиард куб метрни ташкил этди, бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 5,1 фоизга ёки 1,2 миллиард куб метрга кам.
Ўтган ой Энергетика вазирлиги сўнгги тўрт йил ичида ишлаб чиқаришнинг рекорд даражада пасайишини Қандим газни қайта ишлаш заводи ва Жарқудуқ газни комплекс тайёрлаш қурилмасидаги «режалаштирилган таъмирлаш ишлари» ва бошқа технологик сабаблар билан изоҳлаган эди. Аммо газ қазиб олишнинг пасайиши бир неча йиллардан бери давом этмоқда.
Эслатиб ўтамиз, Ўзбекистонда электр энергиясининг 75−80 фоизи газ ёқиш ҳисобига ишлаб чиқарилади.
Йирик энергия таъминоти корхоналари (уларнинг аксарияти газда ишлайди) томонидан электр энергияси ишлаб чиқариш июнь ойида 5,68 миллиард кВт/соатгача камайган, бу ўтган йилнинг июнига (6,5 миллиард) нисбатан 810,8 миллион киловатт/соатга (-12,5 фоизга) кам.
Январь-июнь ойларида ишлаб чиқариш 36,84 миллиард кВт/соатгача камайган, бу 2023 йилнинг олти ойлик кўрсаткичидан 3,25 фоизга ёки 1,23 миллион кВт/соатга кам.
Аввалроқ Энергетика вазирлиги Статистика агентлигининг май ойида электр ишлаб чиқариш камайиши бўйича маълумотларини изоҳлаб, қуёш ва шамол электростанциялари ҳисобига электр ишлаб чиқаришнинг ўсиши 5,8 фоизни ташкил этганини билдирганди. Таъминот камайиши тарифлар ошганидан кейинги «тежамкорлик» билан изоҳланган.
Бироқ Энергетика вазирлиги мунтазам равишда ҳар ойлик/кунлик ҳисобда станциялар бўйича ишлаб чиқариш маълумотларини эълон қилмаяпти.
Ойлик нефть қазиб олиш 59,6 минг тоннани ташкил этди (-6,4% ёки 2023 йил июнигача минус 4100 тонна). Олти ойда ишлаб чиқариш 364,6 минг тоннани ташкил этди (ўтган йилнинг шу даврига нисбатан -6,8%). Бу февраль ойидан бери минимал кўрсаткич (59 минг тонна).
Июн ойида 105,6 минг тонна автомобиль бензини ишлаб чиқарилди, бу 2023 йил июнь ойига (46,2 минг) нисбатан 5,5 фоизга кўп. Олти ойлик таққослашда ўсиш атиги 3,6 фоизни ташкил этди — 650,9 минг тоннадан 674,5 минг тоннагача.
Ўтган ойда дизел ёнилғиси ишлаб чиқариш 99,6 мингдан 115,2 минг тоннага (+15,7%) ошди. Ўтган йилнинг январь-июнига нисбатан бу кўрсаткич 7,4 фоизга камайган — 499,6 минг тоннани ташкил этган.
Ойлик кўмир қазиб олиш рекорд даражада 737,5 минг тоннага (+220,4 минг тонна) ўсди, бу ўтган йилнинг июнь ойидаги ҳажмдан қарийб 1,5 баробар кўп. Январь-июнь ойларида ишлаб чиқариш 5,9 фоизга ошиб, 2,64 миллион тоннани ташкил этди.
Ўтган йили Ўзбекистон экспорт қилганидан кўра кўпроқ газ импорт қилган. Таъминотдаги фарқ 165 миллион доллардан ошган ва бу фарқ ўсишда давом этмоқда. «Газета.uz» мамлакат ичидаги улкан газ захираларига қарамай, бу ҳолатга олиб келган омилларни таҳлил қилганди.
Биз Ўзбекистондаги энг йирик газ ишлаб чиқарувчи «Ўзбекнефтгаз» компанияси газ қазиб олишни кўпайтириш учун юзлаб миллион доллар сармоя киритаётгани, бироқ ҳажм барибир пасаяётгани ҳақида ёзган эдик.
Ўзбекистон ва Россия газ ва электр энергиясини сезиларли даражада ошириш бўйича музокаралар олиб бормоқда.