2024 йилнинг биринчи ярми якунларига кўра, Ўзбекистонда номинал ҳисобланган ўртача ойлик иш ҳақи йиллик кўрсаткичда 17,4 фоизга (2023 йилнинг январь-июнь ойларидан ҳисоблаганда) — 4,33 миллион сўмдан 5,09 миллион сўмга ошди, дейилади Статистика агентлигининг ҳисоботида.
Охирги уч ойда кўрсаткичнинг ўсиши 3,5 фоизгача секинлашди (инфляция ҳисобга олинганда — 0,2 фоизгача), яъни сўнгги чоракда реал иш ҳақи деярли ошмади. Таққослаш учун: январь-март ойларида ўртача номинал иш ҳақи 7,7 фоизга ошган (инфляция ҳисобга олинганда — 6,1 фоиз). 2023 йилнинг биринчи ва иккинчи чоракларида ўсиш суръатлари 5,8 фоиз ва 5,6 фоизни ташкил этган (инфляция ҳисобга олинганда — 3,5 фоиз ва 4,6 фоиз).
Номинал ҳисобланган иш ҳақи юридик шахсларнинг (қишлоқ хўжалиги корхоналари ва кичик бизнес субъектлари бундан мустасно) маълумотлари асосида ҳисобланади. Ўртача иш ҳақини аниқлашда меҳнат дафтарчалари бўлган ишчиларнинг даромадлари, шунингдек, шахсий даромад солиғи ва касаба уюшма жамғармасига бадаллар тўланган ҳолда уларга бериладиган нафақалар, иш ҳақи, рағбатлантириш ва компенсация тўловлари ҳисобга олинади.
Ҳудудлар кесимида биринчи яримйилликда энг юқори ўртача номинал иш ҳақи Тошкент шаҳрида сақланиб қолди, у ерда йиллик кўрсаткич 20,2 фоизга (2023 йил январ-июнь ойларидаги 27,1 фоизга нисбатан) — 7,02 миллион сўмдан 8,45 миллион сўмгача ўсди.
Кейинги ўринлар қуйидагича: Навоий вилояти — 5,7 миллион сўмдан 6,6 миллион сўмга (+16,2 фоиздан 17,5 фоизга), Тошкент вилояти — 4,4 миллион сўмдан 4,9 миллион сўмга (+12,9 фоиздан 18,9 фоизга), Андижон вилояти — 3,8 миллион сўмдан 4,4 миллион сўмга (+17,6 фоиздан 22,7 фоизга) ва рейтингдаги ўрнини яхшилаган Қорақалпоғистон — 3,6 миллион сўмдан 4,165 миллион сўмга (+14,7 фоиздан 21,9 фоизга). У Бухоро вилоятини қувиб ўтди — 3,7 миллион сўмдан 4,163 миллион сўмга (+11,9 фоиздан 21,5 фоизга).
Қашқадарё вилояти охирги ўринда — 3,2 миллион сўмдан 3,63 миллион сўмга (+15,6 фоиздан 13,6 фоизга).
Пойтахт ва ҳудудлар ўртасидаги иш ҳақи фарқи кенгайишда давом этмоқда. Хусусан, энг юқори (Тошкент) ва энг кам (Қашқадарё) иш ҳақи ўртасидаги фарқ 2,19 баробардан 2,32 баробарга ошди. 2023 йил якунига кўра бу кўрсаткич 2,25 баробар, 2022 йилда — 2,18 баробар, 2021 йилда — 2,06 баробар, 2020 йилда эса 1,97 баробарни ташкил қилган.
Фаолият турлари бўйича энг юқори ўртача иш ҳақи банк, молия ва суғурта соҳаларида бўлиб, 12,45 миллион сўмдан 14,4 миллион сўмгача ўсди, бироқ бу соҳада ўсиш суръати пасайди (34,3 фоиздан 16,1 фоизга). Ахборот ва коммуникация соҳаси 23,2 фоиз — 12,4 миллион сўмга (2023 йил январь-март ойларидаги ўсиш 46,1 фоиз), ташиш ва сақлаш — 7,73 миллион сўмга (20,6 фоиздан 38,4 фоизга), саноат — 6,2 миллион сўмга (16,1 фоиздан 17,7 фоизга) ошди.
Иш ҳақи бўйича савдо қурилиш секторини ортда қолдирди — 5,86 миллион сўм (+24,6 фоиз) ва 5,44 миллион сўм (+2,3 фоиз). Май-июнь ойларида қурилиш соҳасида иш ҳақи 7 фоизга ва 0,5 фоизга камайди.
Энг паст ўртача ойлик иш ҳақи ҳамон соғлиқни сақлаш соҳасида — 2,29 миллион сўмни (ўтган йилги 14,6 фоиздан 20,9 фоизга) ва таълим соҳасида — қарийб 3,5 миллион сўмни (15 фоиздан 17,5 фоизга) ташкил этмоқда. Ўқитувчилар ва шифокорлар иш ҳақининг ўсиш суръати ҳам бироз секинлашди, шу сабабли бу соҳаларда иш ҳақи ва республика даражаси ўртасидаги тафовут ортди.
Хусусан, агар 2022 йилнинг январь-март ойларида таълим соҳасида иш ҳақи республика даражасидан 27,1 фоиз пунктга паст бўлган бўлса, 2024 йилнинг биринчи чорагида бу тафовут 31,3 фоиз бандига кўтарилди.
Бундан ташқари, ушбу икки соҳада энг кўп ходим ишлайди — таълимда 37,9 фоиз ва соғлиқни сақлашда 16,7 фоиз (саноатдан кейин — 18,3 фоиз).
Бюджет ташкилотлари ходимларининг иш ҳақи охирги марта ўтган йилнинг 1 декабрида оширилган эди.
