9 август куни Қирғизистон президенти Садир Жапаров Қозоғистон пойтахти Остона шаҳрида бўлиб ўтган Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг олтинчи маслаҳат учрашувида нутқ сўзлади, деб хабар қилди Қирғизистон раҳбари матбуот хизмати.
Садир Жапаров ўз нутқида МО давлатлари раҳбарларининг Маслаҳат учрашувлари формати талаб даражасида эканини ва минтақавий ҳамкорликни мустаҳкамлашга туртки беришини таъкидлади.
«Ўтган бешта учрашув минтақа давлатлари раҳбарларининг савдо-иқтисодий, инвестиция, транспорт, логистика, минтақавий хавфсизлик, экология, иқлим ўзгаришига қарши кураш, маданий-гуманитар ва бошқа соҳалар каби кенг кўламли соҳалардаги алоқаларни янада мустаҳкамлашга қатъий интилишини кўрсатди», — дея таъкидлади у ва мамлакатлар ўртасидаги яқинлашув жараёнлари барқарор ва изчил тус олганини қўшимча қилди.
Садир Жапаров Қирғизистон иқтисодиёти изчил ривожланиб бораётганини, хорижий инвесторлар иштирокида гидроэлектр станциялари, автомобиль йўллари қурилиши, аэропортларни модернизация қилиш ва бошқа ишлар бошланганини таъкидлади.
Давлат раҳбари мамлакатнинг иқтисодий сиёсати учта асосий йўналиш: энергетика, тоғ-кон саноати ва транспорт-транзит соҳаларига асосланганини таъкидлади.
Садир Жапаров транспорт инфратузилмасини ривожлантириш контекстида халқаро автомобиль йўллари такомиллаштирилгани, бутун мамлакат бўйлаб аэропортлар қурилаётгани, Қирғизистоннинг йирик стратегик «Шимол-Жануб» автомобиль йўли лойиҳаси якунлангани, шунингдек, Хитой-Қирғизистон-Ўзбекистон темирйўли қурилиши бошланганини айтди.
Шу муносабат билан Садир Жапаров минтақа давлатлари орқали янги мультимодал йўналишлар ва транспорт йўлакларини яратиш имкониятларини кўриб чиқишни таклиф қилди.
Қирғизистон президенти, шунингдек, мамлакатда сув-энергетика ресурсларидан оқилона фойдаланиш, энергия самарадорлиги ва энергия тежашни ривожлантириш бўйича ишлар олиб борилаётганини таъкидлади. Қирғизистон, Қозоғистон ва Ўзбекистон энергетика вазирликлари ўртасида Қамбарота ГЭС-1 қурилиши лойиҳаси бўйича ҳамкорлик тўғрисида идоралараро битим имзоланди.
«Томонлар ҳукуматлараро битим лойиҳасини келишиш устида ишламоқда. Биз кичик дарёлар салоҳиятини ўзлаштиришни фаол бошладик, республика бўйлаб кичик ва ўртача ГЭСлар қурилиши давом этмоқда. Сизларни бу борада ҳамкорликка таклиф қиламиз ва ҳар қандай сармоявий таклифларга очиқмиз», — деди Садир Жапаров.
Давлат раҳбарининг таъкидлашича, сув ресурсларидан самарали ва эҳтиёткорона фойдаланиш мақсадида ўтган йили Қирғизистон ташаббуси билан Бишкекда энергия тежамкор ва ресурсларни тежовчи технологияларни жорий этиш бўйича минтақавий марказ ташкил этилган.
«Чекланган сув ресурслари ва уларнинг бутун минтақа учун аҳамияти, шунингдек, Марказий Осиёда самарали ҳамкорлик механизми мавжуд эмаслигини ҳисобга олиб, биз минтақада сув-энергетика соҳасидаги ҳамкорликнинг ўзаро манфаатли иқтисодий механизмини биргаликда ишлаб чиқиш ва амалга ошириш тарафдоримиз. Бу механизм сувнинг энергетик, иқтисодий, экологик ва ижтимоий қийматини ҳамда минтақа давлатларининг тегишли манфаатларини ҳисобга олиш имконини беради», — деди президент.
Садир Жапаров Қирғизистон ташаббуси билан ўтган йили Дубайда бўлиб ўтган БМТнинг иқлим ўзгариши бўйича конференциясининг (COP-28) якуний ҳужжатларидан бирига тоғлар ва иқлим ўзгариши бўйича глобал мулоқотни ўтказиш тўғрисидаги банд киритилганини ва у Боннда 5 июнь куни муваффақиятли ўтказилганини эслатди.
«Биз ҳозирда тоғлар бўйича тилга олинган мулоқотни жорий йилнинг ноябрь ойида Бокуда бўлиб ўтадиган БМТнинг иқлим ўзгариши бўйича конференциясида ҳар йили ўтказиладиган тадбир сифатида мустаҳкамлаш устида ишламоқдамиз ва минтақа давлатларини ушбу ташаббусни қўллаб-қувватлашга чақирамиз», — деди Садир Жапаров ва экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилишга қаратилган лойиҳаларни амалга ошириш заиф мамлакатлар учун қарз юкини камайтиришга ёрдам беришини таъкидлади.
Садир Жапаров минтақавий ва глобал хавфсизликни мустаҳкамлаш контекстида Марказий Осиё давлатларининг ўзаро ҳамкорлигини чуқурлаштириш ва саъй-ҳаракатларини бирлаштириш зарурлигини билдирди.
«Таъкидлаш жоизки, биз барчамиз БМТ низомида белгиланган халқаро ҳуқуқнинг умумэътироф этилган норма ва тамойилларига қатъий риоя қилиш зарурлиги ҳақида бир овоздан фикр билдирамиз. Замонавий дунёдаги барча келишмовчиликлар фақат музокаралар столида тинч йўл билан ҳал қилиниши керак. Қирғизистон учун Афғонистонда тинчлик ва барқарорликни таъминлаш минтақавий хавфсизлик тизимидаги устувор асосий шартлардан бири», — деди Садир Жапаров.
У Қирғизистон БМТ Хавфсизлик кенгашининг 2027−2028 йиллардаги доимий бўлмаган аъзолигига номзод эканини эслатиб, 2026 йил июнь ойида Нью-Йоркда БМТ Бош ассамблеясининг 80-сессиясида ўтказиладиган сайловларда республикани қўллаб-қувватлашга чақирди.
Якунда давлат раҳбари минтақа давлатларининг ўзаро англашув ва биргаликда ҳаракат қилишга интилиши «бутун минтақанинг барқарор ривожланиши учун мустаҳкам замин яратишини» таъкидлади.
«Биз ўзаро ҳамкорлик қанчалик кенгроқ соҳаларни — иқтисодиёт ва савдодан тортиб, маданият ва таълимни қамраб олишини кўриб турибмиз. Бу саъй-ҳаракатлар минтақавий хавфсизлик ва барқарорликни мустаҳкамлашга салмоқли ҳисса қўшмоқда. Қўшма ташаббус ва лойиҳалар инфратузилмани ривожлантириш ва аҳоли турмуш сифатини яхшилашга хизмат қилмоқда. Бизнинг асосий мақсадимиз — Марказий Осиёни барқарор, иқтисодий ривожланган, фаровон минтақага айлантиришдир», — дея хулоса қилди Қирғизистон Президенти.
