Ўзбекистонда юридик шахслар учун электр энергияси ва газ истеъмоли белгиланган лимитдан ошиб кетганда ҳисоби ўзгартирилади. Бу ҳақда сешанба куни президент Шавкат Мирзиёевнинг Нукусда тадбиркорлар билан бўлиб ўтган очиқ мулоқотида айтиб ўтилди.
Президент барча саноат корхоналари электр ва газга ўрнатилган лимит ошиб кетса, тўлов 2 карра кўп ундирилаётганидан норози бўлаётганини, бундай чекловлар саноатнинг ўсишига таъсир қилишини айтди.
Энди электр ва газ истеъмоли лимитдан 20 фоизгача ошиб кетса ҳам базавий тариф сақланиб қолади. Агар истеъмол 20 фоиздан ўтиб кетса, ошган қисмига тўлов 20 фоиз қимматлашади.
Тадбиркорлик рейтингида «юқори», «ўрта» тоифадаги корхоналарга электр учун олдиндан тўловни бир ойда иккига бўлиб тўлашга рухсат берилади.
Бюджетдан, кредитдан ва бошқалардан қарзи бор тадбиркорларни ҳисоб рақамига «инкассо» (қарз ундириш) қўйилгани учун, улар электр, газ ва сувга тўлов қила олмаяпти. Ваҳоланки, ишлаб чиқариш тўхтамаса, қарздорлик тезроқ узилади.
Эндиликда «инкассо» бўлганда ҳам, коммунал хизматларга тўловлар тўхтатилмайди.
Эслатиб ўтамиз, электр энергияси ва газдан фойдаланишнинг янги қоидаларида (Вазирлар Маҳкамасининг 31 майдаги қарори билан тасдиқланган) юридик шахслар электр энергиясидан белгиланган лимитнинг 10 фоизидан ортиқ миқдорда электр энергияси истеъмол қилганда шартномада икки баравар тариф тўлаши белгилаб қўйилган.
Июн ойининг бошидан тадбиркорлар электр энергияси лимитидан ошиб кетганда икки баравар тариф тўлай бошлади .
«[Юридик шахсларга] 1 кВт/соат учун 900 сўм қилинганди. Лимитни абонент ўзига ўзи белгилаган ва „предоплата“ қилган. Айтайлик, ойига 5000 кВт/соат. Лимитдан ошса, 960 сўмдан тўлашган. Энди лимитдан ошса, 1 кВт/соатни 1800 сўм қилишибди», — деганди журналист Шуҳрат Шокиржонов.
Иқтисодчи Беҳзод Ҳошимов июнь ойи бошида Энергетика вазирлигининг бу қарорини «жуда қиммат хато» деб атаганди. Унинг таъкидлашича, жисмоний шахслар учун ҳам энергия жуда катта субсидиялашган нархда, ишлаб чиқариш харажатларидан бир неча баробар арзон нархда берилади, худди шу схемани юридик шахсларга нисбатан қўллаш «мутлақо хато».
«Чунки, биринчидан, шундоқ ҳам юридик шахслар тўлайдиган нарх харажатлардан юқорироқ. Яъни мантиқан юридик шахслар ишлатган ҳар бир киловатт энергиядан, энергетик компаниялар фойда олишади. Жисмоний шахсларда тескариси, ҳар бир уйда ёқилган киловатт соат свет учун давлат — яъни солиқ тўловчилар орасидаги фарқни компенсация қилишади. Юридик корхоналарда эса тескариси — қанча кўп ёқишса — шунча фойда», — деб ёзган у.
Лекин бу қарорнинг асли энг ёмон тарафи иқтисодий шикастида, дейди иқтисодчи. Унинг сўзларига кўра, Ўзбекистондаги энг катта муаммолардан бири «ўртача фирманинг кичиклиги»дир. Яъни бизда, бошқа мамлакатлардан фарқли ўлароқ, корхоналарни нуфузи ортиши жуда қийин масала, дея тушунтирган у.
