2024 йилнинг етти ойида Ўзбекистоннинг ташқи савдо айланмаси 36,8 млрд долларни ташкил этди, бу 2023 йилнинг шу даврига нисбатан 1,86 млрд доллар ёки 5,3 фоизга кўп. Бу ҳақда президент ҳузуридаги Статистика агентлиги маълум қилди. «Газета.uz» ҳисоботни ўрганиб чиқди.

Савдо ўсиши йил сайин секинлашган (экспорт ва импорт ҳам). Таққослаш учун: 2023 йилнинг январь-июль ойларида товар айирбошлаш ҳажми ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 23,3 фоизга ўсганди.

Олтинни ҳисобга олган ҳолда экспорт ҳажми 1,1 фоизга (2023 йил январь-июлда 31 фоизга ўсган) — 14,79 млрд долларга қисқарди. Шу билан бирга, монетар бўлмаган олтинни ҳисобга олмаганда экспорт 10,9 фоизга тезлашиб, 10,59 млрд долларни ташкил этди (ўтган йилнинг шу даврида ўсиш 10,4 фоизни ташкил этганди).

Импорт 10,1 фоизга ошиб, 22,05 млрд долларни ташкил этди (2023 йилнинг етти ойида 18,1 фоизга ошган). Ташқи савдо айланмасида импорт улуши 57,2 фоиздан 59,9 фоизга ошди.

Савдо баланси 5,07 млрд доллардан 7,26 млрд долларга кўтарилди.

Экспортнинг қисқариши олтин етказиб беришнинг чорак қисмга қисқаргани билан изоҳланган. Агар ўтган йилнинг етти ойида хорижга 5,64 млрд долларлик қимматбаҳо металлар етказиб берилган бўлса, жорий йил бошидан буён бу кўрсаткич 4,19 млрд долларга (-25,6 фоиз) ўсди.

Ўзбекистон бу даврда сабзавот ва мевалар экспортини 16,5 фоизга — 801,9 млн долларгача, гўшт ва гўшт маҳсулотларини — 20,4 млн доллар (+13,1 баравар), сут ва тухум маҳсулотларини — 19,3 млн доллар (+2 баравар), нефт ва нефт маҳсулотларини (+2,8 баробар) — 399,9 млн долларга оширди.

Шунингдек, электр энергияси — 68,6 млн доллар (+45,3 фоиз), ноорганик кимёвий моддалар — 516,2 млн доллар (+77,3 фоиз), ўғитлар — 184 млн доллар (+19,3 фоиз), рангли металлар — 862,5 млн доллар (+6,5 фоиз), бошқа транспорт ускуналари — 112 миллион доллар (+4,3 баробар), аниқ тармоқлар учун мўлжалланган машиналар экспорти 52,4 миллион доллар (+65,4 фоиз)га ошди.

Шу билан бирга, дон ва ундан тайёрланган маҳсулотлар — 195,6 млн доллар (-30,4 фоиз), ичимликлар — 29 млн доллар (-34,3 фоиз), темир ва пўлат — 124 млн доллар (-8,2 фоиз), автомобиллар, эҳтиёт қисмларни етказиб бериш экспорти 199,5 млн долларга (-23,3 фоиз) камайди.

Туризмдан тушумлар 1,23 миллиард доллардан 1,75 миллиард долларгача — 41,4 фоизга ошди. Хизматлар экспортида туризмнинг улуши 42,1 фоиздан 47,1 фоизга кўтарилди. Илгари энг катта улуш транспорт хизматларига тўғри келган бўлиб, ундаги тушумлар бироз секин ўсмоқда — 1,4 млрд доллар (+11,3 фоиз).

Телекоммуникация, компьютер ва ахборот хизматлари экспорти 57,8 фоизга ўсди — 189,5 млн доллардан 299,1 млн долларгача.

Тўқимачилик маҳсулотлари экспорти 4,4 фоизга қисқариб, 1,78 млрд долларни ташкил этди.

Шунингдек, Ўзбекистон аста-секин ўтган йилги газ экспорти ҳажмига қайтмоқда. Йил бошидан буён хорижга етказиб бериш 323,1 млн долларга етди, бу ўтган йилнинг шу даврига (341,9 млн доллар) нисбатан 5,5 фоизга кам. Январда бу кўрсаткич 21 млн долларни ташкил этди, февралда — 5,7 млн доллар, мартда — 18,7 млн доллар, апрелда — 16,9 млн доллар, майда — 7,6 млн доллар, июнда — 181,5 млн доллар.

Газ импорти 983,7 млн долларга етди, бу 2023 йилнинг етти ойига нисбатан қарийб 5 баробар кўпдир. Май ойида импорт ҳажми 180,4 млн долларни, июн ойида 166,3 млн долларни, июлда 174,2 млн долларни ташкил этди.

Шакар, шакар маҳсулотлари ва асал импорти 12,5 фоизга — 367 млн долларга, сабзавот ва мевалар — 254,1 млн долларга (+30 фоиз), гўшт ва гўшт маҳсулотлари — 242 млн долларга (+41,3 фоиз), тирик ҳайвонлар импорти 61,1 млн долларга (+46,5%), қаҳва, чой, какао ва зираворлар — 223,8 млн доллар (+12,7%), ичимликлар — 103,2 млн доллар (+48%), ҳайвонлар учун озуқа — 159,1 млн долларга (+24,4%) ўсди.

Ўзбекистонга нефт ва нефт маҳсулотлари етказиб бериш ҳажми ҳам ортди — 1,3 млрд доллар (+29,7 фоиз), тиббиёт ва фармацевтика маҳсулотлари — 1,05 млрд доллар (+24,6 фоиз, ҚҚС бўйича имтиёзлар бекор қилиниши муносабати билан дори-дармон нархларининг ошиши ҳисобга олинса, бу қиймат жиҳатидан импортнинг ошишига олиб келиши мумкин), энергия ишлаб чиқарувчи машиналар ва ускуналар — 629,7 млн доллар (+1,5 баравар), электр машиналари, аппаратлари ва бошқа қурилмалари — 1,34 млрд доллар (+1,6 марта), металлни қайта ишлаш машиналари — 182,7 млн долларга (+1,4 марта) ўсди.

Шу билан бирга, эҳтиёт қисмларни ҳисобга олган ҳолда автомобиллар импорти камайди — 1,86 млрд доллар (-20,2%).

импорт, савдо, статистика, статистика агентлиги, ташқи савдо, ташқи савдо айланмаси, экспорт

импорт, савдо, статистика, статистика агентлиги, ташқи савдо, ташқи савдо айланмаси, экспорт

Хитой билан савдо айланмаси секинлаша бошлади (-0,007 фоиз) — 6,899 млрд доллардан 6,85 млрд долларгача (ўтган йилнинг шу даврида 30 фоизга ўсганди). Бу асосан Ўзбекистон экспортининг пасайиши ҳисобига юз берди — 1,53 миллиард доллардан 1,17 миллиард долларгача (-23,3 фоиз). Шу билан бирга, Хитойдан Ўзбекистонга импорт 5,7 фоизга ошди.

Россия билан товар айирбошлашнинг ўсиши 29 фоизга тезлашди — 5,27 млрд доллардан 6,8 млрд долларгача (ўтган йилнинг январь-июль ойларида ўсиш 8,4 фоизни ташкил этганди). Мамлакатлар ўртасида экспорт ҳам, импорт ҳам ўсиб бормоқда.

Қозоғистон билан савдо айланмаси қисқаришда давом этмоқда — 2,49 млрд доллардан 2,27 млрд долларгача (-8,6 фоиз). Ўзбекистондан Қозоғистонга экспорт 735,4 млн долларга (-8,9 фоиз), Қозоғистондан импорт эса 1,54 млрд долларга (-8,5 фоиз) камайди.

Қирғизистон (-29,9 фоиз), Тожикистон (-10,5 фоиз), Туркия (-8,9 фоиз), Жанубий Корея (-6,3 фоиз), Германия (-1,3 фоиз), Бразилия (-31,4 фоиз) билан савдо айланмаси камайди.

Шу билан бирга, Туркманистон, Франция, Афғонистон, АҚШ, Ҳиндистон, Литва ва бошқа давлатлар билан товар айирбошлаш кўпайди.

импорт, савдо, статистика, статистика агентлиги, ташқи савдо, ташқи савдо айланмаси, экспорт

Ўзбекистон ташқи савдосида Хитойнинг улуши 18,6 фоиз, Россия 18,5 фоиз, Қозоғистон 6,2 фоиз, Туркия 4,6 фоиз, Корея Республикаси 3,2 фоизни ташкил этади. Таққослаш учун, 2023 йилнинг январь-июль ойларида улушлар қуйидагича тақсимланганди: Хитой улуши 19,7 фоиз, Россия улуши 15,1 фоиз, Қозоғистон улуши 7,1 фоиз, Туркия улуши 5,3 фоиз, Корея Республикаси улуши эса 3,6 фоиз.