Қирғизистонда Ўзбекистондан цемент импортига қўйилган тақиқни бекор қилиш таклиф қилинди. Депутат Алишер Козуев 24 сентябрь куни Жогорку Кенешнинг ёнилғи-энергетика комплекси қўмитаси йиғилишида шундай ташаббус билан чиқди, деб ёзди Kaktus Media.
Чоро Сейитов.
1 октябрдан Қирғизистон 6 ой муддатга цемент импортига вақтинчалик тақиқ ўрнатишни режалаштирган эди. Иқтисодиёт ва савдо вазири ўринбосари Чоро Сейитовнинг айтишича, йўллар, ижтимоий объектлар ва мактаблар қурилиши туфайли цемент етишмаслиги кузатилган, шу боис тақиқ бекор қилинган, Ўзбекистон цементи бундан мустасно.
«Ўш вилоятида бир нечта цемент заводлари мавжуд. Ўзбек цементи бизники билан рақобатлашади. Ўзбекистондан цемент, шифер олиб келинса, ҳамма заводларимизни вайрон қилади. Агар бу содир бўлса, завод ишламай қолади ва солиқлар тўланмайди. Шу боис ички бозорни ҳимоя қилиш учун биз бир қанча [чекловчи] механизмларни жорий қилдик», — деди вазир ўринбосари.
Сейитов, шунингдек, Ўзбекистондан келаётган цемент ва айрим товарлар стандартларга жавоб бермаслиги ва сертификатланмаганини таъкидлади.
Депутат Козуевнинг айтишича, тақиқ Қирғизистонда «алоҳида ишлаб чиқарувчилар»ни кучайтириб, монополияни юзага келтиради ва цемент нархининг ошишига олиб келади.
Унинг сўзларига кўра, тақиқ жорий этилгунга қадар ўзбек цементи маҳаллий цементдан 0,6−1 қирғиз сўм (тахминан 90−150 сўм) арзонроқ сотилган ва бу истеъмолчилар учун умумий нархга катта таъсир кўрсатган. Парламент аъзосининг фикрича, «юқори рақобат нархларни пасайтириш ва маҳсулот сифатини яхшилашга ёрдам беради».
«Ўзингиз айтдингизки, бизда камомад бор. Тўғри, Ўш вилоятида иккита-учта заводимиз бор, лекин улар бозор эҳтиёжини қоплай оладими? Ўзбек цементи сертификациядан ўтмайди, дейсиз. Лекин бу ерда заводлар қурилгунга қадар цементни Ўзбекистон, Қозоғистон, Россиядан сотиб олардик. Ўзбек цементининг нархи бизникидан арзон», — деди у.
Алишер Козуев.
Депутат Козуев алоҳида завод манфаатларини ҳимоя қилиш ҳақида эмас, балки фуқаролар фаровонлиги ва цемент нархини пасайтириш ҳақида ўйлаш кераклигини таъкидлади.
«Биз икки-уч кишининг манфаати ҳақида эмас, балки одамлар ҳақида ўйлашимиз керак. Рақобат қанча кўп бўлса, нарх ҳам шунчалик паст бўлади… Сиз уларга имтиёз берасиз, улар эса — монополистлар — ўз нархларини ўзлари хоҳлаганча белгилайди. Мен сизга далил келтира оламан… Улар учун тақиқ киритиш нотўғри. Тақиқдан кейин одамлар цементни оширилган нархларда сотиб олишга мажбур бўлади. Бир сўмлик фарқ ҳам катта таъсир қилади», — дейди у.
Унинг фикрича, импорт қилинадиган цементдан тушадиган божхона тўловлари ва маҳаллий корхоналардан олинадиган солиқ тушумлари миқдори деярли бир хил.
Бунга жавобан вазир ўринбосари Ўзбекистон ишлаб чиқарувчилари цемент нархини демпинг қилаётганини айтди: «Баъзи импортчилар демпинг қилишяпти, бу эса ишлаб чиқарувчиларимизни йўқ қилиши мумкин бўлган демпинг нархлари. Шу ўринда савол туғилади: кимни боқамиз — ўзбек компаниялариними ёки қирғиз?»
Депутат бу ерда фуқаролар манфаатларидан келиб чиқиш кераклигини айтди.
«Газета.uz» аввалроқ Ўзбекистондаги цемент заводлари ҳақида катта материал эълон қилган эди. Жорий йилдан бошлаб мамлакатда цемент ишлаб чиқарувчилар учун ер қаъридан фойдаланганлик солиғи миқдори режа қилингани каби 2 баравар эмас, 4 баравар пасайтирилди. Қарор иқтисодий рағбатлантириш дея изоҳланди, аммо бу рағбатнинг атроф-муҳит ва инсон соғлиғига таъсири атрофлича муҳокама қилинмади.
1 январ ҳолатига кўра, Ўзбекистонда 37 та цемент заводи ишлаб турибди, уларнинг лойиҳа қуввати йилига 32,7 миллион тоннани ташкил этади, бироқ мамлакатда талаб 2 баравар кам — 16,5 миллион тонна. Ушбу талабнинг 1,7 миллион тоннаси импорт ҳисобига қопланади, яъни цемент заводлари ўз қувватларининг 50 фоизидан кам ҳажмда ишламоқда.
