2025 йил Ўзбекистон сув хўжалигида насос станциялари самарадорлигини ошириш йили бўлади. Бу ҳақда президент Шавкат Мирзиёев 7 ноябрь куни бўлиб ўтган йиғилишда маълум қилди.
Бугунги кунда мамлакатда ерларни суғоришда 1 минг 698 насос станциясидан фойдаланилмоқда, улар йилига 6,8 миллиард кВт/соат электр энергияси истеъмол қилиб, фермер хўжаликларига 32,5 миллиард куб метр сув етказиб бермоқда. 2017 йилда 2 миллион гектар майдонда 8,3 миллиард кВт/соат электр энергияси ишлатилди.
Ўзбекистонда насос станциялари томонидан электр энергияси истеъмоли динамикаси. Манба: 2025−2027 йиллар учун бюджет хабари лойиҳаси.
«Олти йил давомида 1,5 миллиард кВт/соат ёки 1,5 триллион сўм электр энергиясини тежашга эришдик, лекин бу 2 миллиард кВт/соат бўлиши керак. Фақат шу ҳолатдагина натижа биз кутгандек бўлади», — деди президент.
Давлат раҳбарининг таъкидлашича, хусусий шериклик билан ҳамкорликда энергия тежовчи насослар ва қуёш панели ўрнатилиши электр энергияси сарфини 20 фоизга қисқартиради.
У бош вазир ўринбосари, иқтисодиёт ва молия вазири Жамшид Қўчқоров ва сув хўжалиги вазири Шавкат Ҳамроевга уч ой муддатда Жиззах ва Наманган вилоятларидаги асосий насос станцияларини шаффоф ва жозибадор шартларда бошқарувга ўтказиш бўйича халқаро тендер эълон қилишни топширди.
«Агар бу станциялар хусусий шерикларга ўтказилса, 200 миллион кВт/соат электр энергиясини тежаш мумкин бўлади, бу эса камида 20−25 фоиз тежалади, дегани. Вилоятлар ҳокимлари [Ҳисоб палатаси раҳбари Адиз Бобоев] билан биргаликда бир ой муддатда насос станцияларида электр энергиясини камида 40−50 фоизга тежаш бўйича таклиф ва лойиҳаларни киритсин», — деди президент.
Адиз Бобоев ва Жамшид Қўчқоров.
Деҳқон далаларида 1700 насос агрегати йилига 1 миллиард кВт/соатдан ортиқ электр энергияси сарфлайди. 2024 йилги бюджетда электр энергияси харажатларини қоплаш учун 170 миллиард сўм ажратилган бўлса, 2025 йилда яна 250 миллиард сўм (бюджет хабарида 170 миллиард сўм) ажратилиши кўзда тутилган.
Хоразм вилоятида 92 фермер хўжалигига замонавий насослар ўрнатилиб, бунинг натижасида электр энергияси 20 фоизга тежалди. Бундан ташқари, қуёш батареяларини ўрнатиш орқали улар давлатга ортиқча энергия сотишдан ҳар ой 7−8 миллион сўм миқдорида қўшимча даромад оляпти, деди Шавкат Мирзиёев.
Бош вазир ўринбосари Жамшид Қўчқоровга Хоразм вилояти тажрибасини кенгайтириш, насос станцияларини янгилаш ва қуёш панеллари ўрнатишни субсидиялар ажратиш билан боғлаш вазифаси юкланди.
Қишлоқ хўжалиги вазири Иброҳим Абдураҳмонов, Фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгалари кенгаши раиси Актам Хаитов (ЎзЛиДеП партияси етакчиси) вилоят ҳокимлари билан биргаликда ушбу тажрибадан келиб чиқиб, йилига 1000 фермерларни янги тизимга ўтказади.
Ушбу йиғилишда Ўзбекистонда сув йўқотилишини камайтириш мақсадида каналларни бетонлаш дастурини давом эттириш режалаштирилаётгани маълум қилинди. 2025 йилда бу мақсадга 800 млрд сўм йўналтирилади. Президент бетонланган каналларда сув оқимини тезлаштириш ҳисобига кичик ГЭСлар қуриш имкониятини қайд этди.
2023 йил ноябрь ойида Сув хўжалиги вазирлиги раҳбари Шавкат Ҳамроев 300 та насос хусусий корхоналарга, 2024 йилда эса яна 200 дан ортиқ насос хусусий шериклар ихтиёрига ўтказилиши кераклигини айтганди.
Ўтган йилнинг апрель ойида президент ҳар йили 500 миллион доллар субсидия оладиган суғориш насос станцияларининг энергия сарфини танқид қилиб, 300 та насосни хўжалик бошқарувига ўтказиш, шунингдек, сел оқимлари тўпланиши бошланганини кўрсатганди.
