АҚШнинг янги президенти Дональд Трамп ўзининг бўлажак админстрациясини шакллантирмоқда. Қуйида Meduza нашрининг мазкур жараёнга аталган материали таржимасини келтирамиз.
Давлат котиби
Трамп маъмуриятидаги ташқи сиёсат идорасига Флорида штатидан сенатор Марко Рубио бошчилик қилиши мумкин — бу ҳақда аввал The New York Times, кейин эса бошқа кўплаб йирик Америка оммавий ахборот воситалари манбаларга таяниб ёзди.
Фото: LETA
Трамп ва Рубио 2016 йилги республикачи президентлик сайловларида бир-бирига рақиб бўлган — ўшанда улар бир-бирини қаттиқ танқид қилган, аммо кейинчалик уларнинг муносабатлари яхшиланди. 2024 йилги сайловолди кампанияси давомида Рубио бир вақтлар Трамп томонидан вице-президентликка номзод сифатида кўриб чиқилган ва охир-оқибат унинг ишончли вакилига айланган.
53 ёшли Рубио конгрессдаги асосий «қирғий»лардан бири ҳисобланади. У Исроилнинг Ғазо секторидаги ҳаракатларини сўзсиз қўллаб-қувватлайди, шунингдек, Эрон, Венесуэла ва Кубага нисбатан қатъий позицияга эга. Шундай қилиб, 2019 йилда, NYT`нинг эслатишича, айнан Рубио Трампни Венесуэлага қарши кенг қамровли санкция сиёсатини амалга оширишга ишонтиришга ёрдам берди, бундан президент Николас Мадурони лавозимидан четлатиш мақсад қилинганди (бу охир-оқибат амалга ошмади).
Рубио ҳам Хитойга нисбатан қатъий позицияда. У Хитой ҳукумати томонидан инсон ҳуқуқлари бузилишининг олдини олиш мақсадида Пекинга нисбатан чеклов чораларини ишлаб чиқиш билан шуғулланган Конгрессдаги икки партиявий комиссиянинг ҳамраиси эди. 2020 йилда у уйғурларнинг мажбурий меҳнатидан фойдаланган ҳолда ишлаб чиқарилган Хитой товарларини импорт қилишни тақиқловчи қонун лойиҳасининг ҳаммуаллифларидан бирига айланди.
NY Times нашрининг ёзишича, Украинадаги уруш ҳақида авваллари Россия ҳақида жуда кескин фикр билдирган Рубио сўнгги пайтларда Трамп билан бир хил риторикага амал қилмоқда: у можаро боши берк кўчага кириб қолганини ва уни тугатиш бўйича ечим топиш кераклигини таъкидлайди. Нашрга кўра, давлат котиби лавозимини эгаллаб, у Украина ҳукуматига босим ўтказиши, уларни яқин келажакда НАТОга қўшилишдан бош тортган ҳолда Россия билан келишувга эришишга ундаши мумкин.
NY Times нашрининг таъкидлашича, агар Рубио давлат котиби бўлса, асосий масала Осиёда Хитойнинг таъсирига қарши курашиш зарурати ва Трампнинг АҚШнинг халқаро можароларга аралашувини камайтириш ниятлари ўртасидаги мувозанатни қандай топиши бўлади.
Мудофаа вазири
Мудофаа вазири лавозимига бош даъвогар дастлаб 2018 йилдан 2021 йилгача Трамп маъмуриятида давлат котиби лавозимида ишлаган Майк Помпео эди, аммо сайланган президентнинг ўзи 9 ноябрь куни ижтимоий тармоқларда Помпео унинг янги маъмуриятига кирмаслигини ёзган.
Ҳозир Америка оммавий ахборот воситаларида кўплаб фамилияларни кўриш мумкин, улардан энг танилгани Вакиллар палатасининг қуролли кучлар қўмитаси раиси Майк Рожерсдир.
AP нашрининг ёзишича, эҳтимол, Трамп потенциал номзодлар орасидан АҚШнинг хориждаги можароларда иштирокини максимал даражада чеклаш истагини маъқуллаган, аммо, шу билан бирга, Эронга нисбатан қатъий позицияни эгаллаганларни танлаши мумкин. Бироқ Пентагоннинг бўлажак раҳбари «Трамп нима хоҳласа, шуни қилишга» тайёрлиги асосий омил бўлади, деб ҳисоблайди агентлик (биз аввалроқ Трамп Пентагон раҳбари лавозимига Fox News бошловчиси ва Гуантанамо, Ироқ ва Афғонистонда хизмат қилган армия фахрийси Пит Хегсетни таклиф қилгани ҳақида ёзгандик).
Миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчи
Дональд Трамп конгрессмен Майк Уолзни миллий хавфсизлик бўйича ёрдамчи этиб сайлаганини тасдиқлади. 50 ёшли Уолз — Афғонистон, Яқин Шарқ ва Африкада хизмат қилган АҚШ махсус кучлари фахрийси. У, хусусан, 2021 йилда Афғонистондан қўшинларнинг олиб чиқилишини кескин танқид қилгани билан танилган.
Фото: Getty Images
Потенциал давлат котиби Марк Рубио каби Уолз ҳам Хитойга нисбатан ўта қатъий йўл тутмоқда. У Қўшма Штатларни коронавируснинг келиб чиқиши ва уйғурларнинг ҳуқуқлари бузилиши ҳақидаги айбловлар туфайли 2022 йилда Пекинда бўлиб ўтган қишки Олимпиадани бойкот қилишга чақирганлардан бири эди.
Украина масаласида Уолз аввалроқ Киевга ҳарбий ёрдам кўрсатишни қўллаб-қувватлаган, бироқ сўнгги пайтларда АҚШнинг ушбу йўналишдаги харажатларини қайта баҳолаш зарурлигини таъкидлади.
Майкл Уолз Трампнинг узоқ йиллик ва содиқ тарафдори. Associated Press`нинг эслатишича, у 2020 йилда президентлик сайловларида мағлуб бўлган Трампнинг овоз бериш натижаларига эътироз билдириш ҳаракатларини қўллаб-қувватлаган.
БМТдаги доимий вакил
АҚШнинг БМТдаги доимий вакили лавозимига Трамп сўнгги йилларда «конгрессдаги Трампнинг энг ашаддий тарафдорларидан» бири бўлган Вакиллар палатаси аъзоси Элиза Стефаникни таклиф қилди.
Фото: ТАСС
CNN телеканалининг таъкидлашича, Стефаникнинг танланиши АҚШ БМТ билан қатъий муносабатлар ўрнатмоқчилигидан далолат беради. Стефаник ташкилотнинг Исроилга нисбатан позицияси учун уни бир неча бор танқид қилган. Октябрь ойида у Вашингтон агар Фаластин маъмурияти Исроилнинг ташкилотга аъзолигини тўхтатишга уринишда давом этса, БМТнинг молиявий маблағларини «тўлиқ қайта баҳолаш» имкониятини кўриб чиқиши кераклигини айтган.
2023 йилда Стефаник АҚШнинг йирик коллежлари раҳбарларига қарши кампанияга бошчилик қилди, унинг фикрича, талабаларнинг оммавий намойишларида антисемитизмга қарши етарлича курашилмаган. Ўша кампания якунлари бўйича Гарвард ва Пенсилвания университети президентлари истеъфога чиқишга мажбур бўлган.
Трампнинг биринчи маъмуриятида Никки Хейли БМТнинг доимий вакили лавозимини эгаллаган. 2024 йилда у Трампнинг республика праймеризидаги асосий рақибига айланди. Хейли рақибига қарши агрессив кампания олиб борди, аммо пойгадан чиққанидан кейин уни омма олдида қўллаб-қувватлади. Бироқ қайта сайлангандан сўнг Трамп Хейлини маъмуриятдаги бирон-бир лавозимга таклиф қилмаслигини айтди.
Оқ уй маъмурияти раҳбари
Трамп Сьюзан Уайлсни ўз аппарати раҳбари этиб тайинлади — бу сайланган президентнинг кадрлар бўйича расман эълон қилинган илк қарори эди. 67 ёшли Уайлс бу лавозимни олган тарихда биринчи аёл бўлди.
Фото: Reuters
Уайлс Трампнинг бутун сайловолди кампаниясини де-факто бошқарган — 2016 ва 2020 йиллардаги кампаниялардан фарқли ўлароқ, Трамп жанжалларга деярли дуч келмади ва кампаниянинг ўзи ўта тартибли ва пухта ўйланган бўлиб чиқди.
CNN манбасининг сўзларига кўра, Уайлс лавозимга тайинланишидан олдин Трампдан ўзидан олдингиларга қараганда кўпроқ ваколатларга эга бўлиш, жумладан, Овал кабинетга киришни назорат қилиш бўйича кафолат олган.
Аввалги президентлик даврида Трамп Оқ уй маъмуриятининг тўрт нафар раҳбарини алмаштирган. Бу лавозимда ҳаммадан кўпроқ (деярли бир ярим йил) Жон Келли хизмат қилди. Ишдан бўшатилгандан сўнг у кўплаб интервьюларда Трампни бир неча бор танқид қилган.
