Ўзбекистонда уй-жой сотиб олиш учун ипотека субсидияларини ажратиш тартибига ўзгартиришлар киритилди. Бу Вазирлар Маҳкамасининг 11 ноябрдаги қарорида назарда тутилган.
Эндиликда subsidiya.idm.uz махсус платформасида ариза топширилгандан кейин бир соат ичида кўриб чиқилади. ЯИДХП веб-сайтидан (my.gov.uz) фойдаланганда аризалар автоматик платформага юборилади, давлат хизматлари марказлари эса уларни ариза топширилгандан бир соат ичида тизимга киритиши шарт.
Ариза берувчиларнинг даромадларини ҳисобга олиш тартиби ижтимоий мезонларни ҳисобга олган ҳолда ўзгартирилади. Эндиликда аризачининг илтимосига кўра, унинг даромадларини ҳисоблашда нафақат турмуш ўртоғи, балки кафил бўлган яқин қариндошларининг ҳам даромадларини киритиш мумкин бўлади. Баҳолаш учун 12 ойгача бўлган даврдаги ўртача даромад ишлатилади.
Бундан ташқари, агар ариза берувчининг ўзи умуман даромадга эга бўлмаса ва мезонлар бўйича 0 балл берилса, у ҳолда турмуш ўртоғи ва қариндошларининг даромадлари ҳисобга олинмайди.
Spot’нинг қайд этишича, аризаларни баҳолашда фойдаланиладиган ижтимоий мезонларнинг янги тизими тасдиқланмоқда:
| Мезон | Балл |
| I. Ариза берувчининг ва/ёки унинг оиласининг даромади | |
| Тошкентда: | |
| МҲТЭКМнинг 2,7 бараваридан 8 бараваригача (3 105 000 — 9 200 000 сўм) | 10 |
| МҲТЭКМнинг 8 бараваридан 9,2 бараваригача (9 200 000 — 10 580 000 сўм) | 5 |
| Қорақалпоғистон ва вилоятларда: | |
| МҲТЭКМнинг 2,7 бараваридан 7 бараваригача (3 105 000 — 8 050 000 сўм) | 10 |
| МҲТЭКМнинг 7 бараваридан 8 бараваригача (8 050 000 — 9 200 000 сўм) | 5 |
| II. Ҳозирги уй-жой таъминоти | |
| Ариза берувчининг ёки унинг турмуш ўртоғининг шахсий уйи мавжуд эмаслиги | 20 |
| III. Ижтимоий ҳимояга муҳтожлар тоифасига мансуб | |
| Labor-migration тизимидаги меҳнат мигранти | 10 |
| Олис ҳудудларда ишлайдиган тиббиёт ходими ёки олий маълумотли мутахассис | 5 |
| Муҳандислик, қурилиш, қайта ишлаш тармоқлари йўналишлари бўйича касб-ҳунар техникумларида ишлаб чиқариш таълими ўқитувчилари ва усталари | 5 |
| 30 ёшгача бўлган ёшлар | 5 |
| Қийин вазиятдаги аёллар (ажрашган аёллар, бевалар, ёлғиз оналар) | 5 |
| IV. Ариза берувчининг ёки оила аъзоларининг маълум бир тоифага мансублиги | |
| Тиббий-ижтимоий экспертиза тизимида рўйхатга олинган шахслар | 5 |
III ва IV гуруҳлар учун баллар битта мезон бўйича берилади.
Масалан, фуқароларнинг даромадлари эндиликда уч эмас, икки гуруҳда баҳоланади, иккинчи гуруҳ учун балл эса 5 (илгари 6 ва 2 балл бўлган) ни ташкил этди. Тиббиёт ходимлари ёки олий маълумотли, чекка ҳудудларда меҳнат қилаётган мутахассислар, 30 ёшгача бўлган ёшлар, оғир аҳволда бўлган аёллар (ажрашган, бевалар, ёлғиз оналар) эндиликда 10 балл ўрнига 5 балл олади.
Аризачи тўплаши мумкин бўлган умумий баллар сони 50 дан 35 гача камаяди. Субсидия олиш учун 30 ёки ундан ортиқ балл тўплаш керак.
Бундан ташқари, субсидиялар олиш учун аризаларнинг мезонларга мувофиқлигини баҳолаш билан шуғулланадиган ташкилотларнинг таркиби ўзгаради. Хусусан, тиббиёт муассасалари ва аёллар билан ишлаш бўлимлари бундан мустасно. Бундай ҳолда, жараён 14 дан 5 иш кунигача тезлашади.
Мурожаатда кўрсатилган маълумотларнинг тўғрилиги Солиқ қўмитаси, Адлия вазирлиги, Бандлик вазирлиги, Кадастр агентлиги ва Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги тизимлари томонидан автоматик тарзда тасдиқланади. Уларни баҳолаш солиқ органлари ҳамда иқтисодиёт ва молия бошқармалари томонидан амалга оширилади.
Субсидиялар қоплайдиган фоизлар миқдори ўзгаради. Янги кредитлар бўйича йиллик 12 фоиздан ортиқ қисми (ҳозир — 10 фоиздан ортиқ), 2025 йилдан бошлаб эса Марказий банкнинг асосий ставкасидан ортиқ бўлган қисми, яъни ҳозирги 13,5 фоизни ташкил этган ҳолда қопланади.
Дастлабки тўлов ва фоизларнинг бир қисмини қоплаш учун субсидиялар Иқтисодиёт ва молия вазирлиги томонидан беш иш куни ичида тўланади. Илгари тўловлар ҳисобот ойининг 25-кунига қадар амалга ошириларди.
Бундан ташқари, эндиликда якка тартибдаги уй-жойларни қуриш, реконструкция қилиш ва таъмирлаш учун ипотека субсидиялари ажратилмайди. Ушбу мақсадлар учун ипотека кредитлари фақат камбағалликни камайтириш дастурига киритилган ва уй-жой шароитларини яхшилашга муҳтож бўлган шахсларга берилади. Кредит миқдори 120 миллион сўмгача бўлади.
Шунингдек, улар бошланғич тўловни қоплаш учун асосий қарзнинг 15 фоизи миқдорида субсидия олиши мумкин. Бундан ташқари, беш йил давомида йиллик 12 фоиздан ортиқ фоиз тўловларининг бир қисми бюджет ҳисобидан қопланади.
Субсидия берилмайдиган ҳолатлар белгиланди:
- тақдим этилган маълумотлар нотўғри ёки сохта бўлса, ариза кўриб чиқилмайди ва автоматик равишда рад этилади;
- агар жорий йил учун минтақада субсидияларга квоталар тугаган бўлса, барча тақдим этилган аризалар автоматик равишда рад этилади;
- аризачи ёки унинг турмуш ўртоғи такроран мурожаат қилганда, улар илгари ипотека кредити субсидиясидан фойдаланган бўлса, ариза рад этилади;
- Агар ариза аллақачон топширилган бўлса ва кўриб чиқилаётган бўлса, турмуш ўртоқдан иккинчи ариза берилганда, у рад этилади.
