«Адолат» социал-демократик партияси фракциясининг Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги депутати Муҳаммад Валиев пропан нархи кескин ошгани юзасидан масъул идораларга сўровлар юборди, деб хабар бермоқда партия матбуот хизмати.
Сўровлар Энергетика вазирлиги, Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси ва Бош прокуратурага йўлланган.
Маълум бўлишича, пропан нархи охирги ойлар давомида икки баробарга қимматлашган бўлиб, бу ҳолат кўплаб истеъмолчилар учун иқтисодий-ижтимоий муаммолар келтириб чиқармоқда, дейилади сўровда.
«Мазкур ҳолат нафақат бозор механизмлари шаффофлигини таъминлаш зарурлигини кўрсатади, балки куз-қиш мавсумида ёнилғи-энергетика ресурсларига бўлган эҳтиёжнинг ортиши муносабати билан логистика жараёнларини янада самарали ташкил этиш, таннарх шакллантиришда шаффофликни таъминлаш ва бозорда ноқонуний ҳаракатларнинг олдини олиш каби долзарб вазифаларни ҳал қилишни талаб қилади», дейилади хабарда.
Сўровларда нархларнинг кўтарилиши сабаблари, вазиятни барқарорлаштириш ва шаффофликни таъминлаш чора-тадбирлари тўғрисидаги саволлар бор. Хусусан, уларда қуйидаги саволлар кўтарилган:
- Нима сабабдан куз-қиш мавсумида газ қуйиш шохобчаларида пропан нархининг кескин ошиб кетишига нисбатан тезкор чоралар кўрилмади?
- Нархларни барқарорлаштириш бўйича ишлар қачон амалга оширилади?
- Нархни шакллантириш жараёнида шаффофликни таъминлаш ва сунъий тақчилликка йўл қўймаслик учун қандай назорат тизими ишлаб чиқилган ва нима сабабдан бу тизим ишламаяпти?
- Газ қуйиш шохобчаларида ёқилғи-энергетика ресурслари нархлари шаклланиши ҳақида аҳолини кенг хабардор қилиш, бу борадаги ахборотни, тушунтириш ишларини очиқ манбаларда мунтазам эълон қилиб бориш бўйича қандай чоралар кўрилмоқда?
1 ноябрдан 5 ноябргача пропаннинг биржадаги нархи 15,5 фоизга — бир тонна учун 8,81 млн сўмдан 10,19 млн сўмгача ошган. Йиллик ҳисобда 2023 йил 6 ноябрга нисбатан (7,04 млн сўм) нарх 44,7 фоизга кўтарилган.
Энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудовнинг сўзларига кўра, нархларнинг ошишига пропанда юрадиган автомобиллар сонининг кўпайиши, ишлаб чиқариш ҳажмининг етарли даражада ўсмагани ва аҳолига етказиб бериладиган суюлтирилган газнинг газ қуйиш шохобчаларига чиқиб кетишига қарши кўрилган чоралар сабаб бўлган.
Яъни, аҳолига пропан газ 1600 сўмдан етказиб берилади ва кўчадаги нарх билан тафовут мавжуд. Нархлардаги бу тафовут ортидан коррупциявий ҳолатлар келиб чиқмоқда. Энергетика вазирлигининг прокуратура билан кўрган чоралари натижасида 14 минг 500 тонна пропан газ ноқонуний савдоси бўйича шундай ҳолатлар фош этилган ва бунга чек қўйилган. Яъни мазкур аҳолига мўлжалланган 14 500 тонна суюлтирилган табиий газ олдин «заправка»ларда бўлган ва бу ҳам таклифнинг кўпроқ бўлиб туришига олиб келган. Ўшанда вазир йил охиригача вазият барқарорлашишига ишонтирганди.
6 ноябрдан истеъмолчиларга юкламани камайтириш мақсадида суюлтирилган газ нархининг ошишига чеклов жорий этилди: биржадаги сотувларда бошланғич нархга қўйилган устама 20 фоиздан ошмаслиги керак.
26 ноябрь куни биржадаги савдолар якунларига кўра котировкалар бир тонна учун 7,64 млн сўмгача пасайди.
