БААнинг Абу-Даби шаҳрига 30 ноябрь куни учиб бориб, аэропортда бир суткадан ортиқ қолиб кетган 31 нафар ўзбекистонликларнинг бир қанчаси 1 декабрь куни Тошкентга қайтиб келди (бир қисми эса Самарқандга қайтган). «Газета.uz» мухбири Миролим Исажонов Wizz Air авиакомпаниясининг 1 декабрь куни соат 19:50 даги рейси билан Ўзбекистонга қайтган йўловчиларнинг айримлари билан суҳбатлашди.
Аввал хабар берганимиздек, 30 ноябрь куни соат 1:00 да Тошкентдан Wizz Air авиакомпаниясининг 5W7160 рейси билан учиб борган 31 нафар эркак ҳеч бир тушунтиришсиз бошқа йўловчилардан ажратиб олинган, паспортлари олиб қўйилган ва ташрифнинг мақсади ҳамда давомийлиги ҳақида сўроқ қилинган. Кейинроқ бошқа рейс билан келган бошқа эркакларнинг ҳам ушлаб турилгани маълум бўлган. Уларнинг умумий сони номаълум.
«Газета.uz» мухбири билан суҳбатлашган фуқаролар Абу-Даби аэропортида ҳуқуқлари поймол бўлгани, маҳаллий ҳарбийлар уларга қўпол муомалада бўлгани ва аэропортда ярим суткадан ортиқ вақт давомида овқатланмаганини айтди.
Йўловчилардан бирининг сўзларига кўра, у ва шериклари, жами 20 га яқин одам Абу-Даби орқали Дубай, Қатар ва Баҳрайнга саёҳат қилишни ва сафарни яна Абу-Дабида якунлашни режалаштирган бўлган. Ҳар бир шаҳарни икки кундан айланиб, дам олишни ният қилган ҳамроҳлар олдиндан меҳмонхоналарни банд қилиб, тўловларини ҳам амалга оширган. Ҳатто круиз лайнерига ҳам чипта олинган бўлган.
Аммо уларнинг тўрт нафари аэропортдан чиқарилмай, Ўзбекистонга қайтариб юборилган. «Орамизда кексалар, аёллар ва болалар бор эди. Улар чегарадан ўтказиб юборилди, аммо оиласи билан борган шерикларимиздан икки нафари ҳамда якка ўзи сафарга чиққан мен, шунингдек, яна бир ҳамроҳимиз Абу-Дабига киритилмадик», — дейди у.
Йўловчилардан бири томонидан тақдим этилган фото
«30 ноябрь куни соат 01:30 ларда Абу-Даби аэропортида текширувдан ўтаётганимизда, назоратчилар паспортимни очиб кўрди ва ёнидаги телефон орқали кимнидир чақирди. Кейин ҳарбий кийимдаги бир неча нафар эркак келиб, бири паспортимни қўлига олиб, инглиз тилида бирга юринг, дея ишора қилди. Мени ҳарбийлар хонасига олиб бориб, бир нечта савол беришди. Дастлаб Абу-Дабига нега учиб борганимни сўрашди. Барча саволларига жавоб қайтарганимдан кейин ташқарига чиқиб туришимни, паспортимни эса текшириб бўлгач қайтаришларини айтишди. Ташқарида туриб, ўша хонага кириб-чиқаётганларни кузата бошладим. Бошқа давлат фуқаролари у ердан тезда чиқиб, бемалол чегарадан ўтди. Лекин Ўзбекистон фуқаролари қаттиқ текширилди, айниқса, эркаклар ушлаб турилаверди. Бирга сафарга чиққан шерикларимдан уч нафари бирин-кетин ўша хонага кириб-чиқди. Бундан ташқари, Умра зиёратига кетаётган баъзи ўзбекистонликларни ҳам аэропортдан ўтказишмади», — дейди у.
Унинг таъкидлашича, 30 ноябрь куни учиб борган ўзбекистонликларнинг 31 нафарини паспортлари 4−5 соат текширилиб, аэропортда ушлаб турилган. «Одамдек муомала қилишмади. Нега ушлаб туришгани ва айбимизни сўрасак, тайинли жавоб беришмади. Бу „сиёсий ҳолат“, дейишди. Айримларининг айтишича, ўзбекистонлик уч эркакнинг касрига қолибмиз (яҳудий раввиннинг ўлдирилишида гумон қилинаётган уч нафар Ўзбекистон фуқароси назар тутилмоқда — таҳр.). Лекин ҳалигача у ерда нима учун ушлаб турилганимиз ва нега ортга қайтариб юборилганимиз юзасидан аниқ маълумот беришмади», — деди у.
«6 соат мобайнида аэропортдаги совуқ залда ўтирдик. Сўнг харбий кийимдаги эркак келиб, „сизларни битта тушлик қилдириб, чиқариб юборамиз, сабр қилиб туринглар“, деб кетди. Унинг гапига хурсанд бўлиб турсак, орадан ҳеч қанча вақт ўтмай, салкам 20 нафар қуролланган ҳарбий бизни ўраб олди. „Ким телефонида мулоқот қилса ёки видеога олса, қўлидагини олиб қўямиз“, — дея огоҳлантирди. Ичкаридан чиққан формали одам 15 кишининг паспорт бўйича исм-фамилиясини ўқиди ва уларни ҳарбийлар қаергадир олиб кетди. 20 минутдан кейин бизни — қолган 16 эркакни бир ертўлага олиб боришди. 31 нафар ўзбекистонликни ўша ертўлада ушлаб туришди: на сув бор, на овқат. Бир иложини қилиб, телефонда элчихонамиз рақамини топиб, улар билан боғландик. Шундан сўнг элчихонадан келишди. Кейин бизга нон-туз, аэропорт ичида бемалол юриш ҳуқуқи берилди. Элчихона вакиллари биз билан суҳбатда: „Иложи бўлса, бир-икки ойча саёҳатга чиқмай туринглар, танишларга ҳам айтиб қўйинглар“, деди», — дейди Абу-Даби аэропортидан Ўзбекистонга қайтариб юборилган 37 ёшли эркак.
Унинг қайд этишича, у ва Ўзбекистонга қайтарилган шерикларининг ҳар бири 2−3 минг долларга «куйиб» қолди.
«Илгари ҳам Абу-Дабига борганман, лекин бундай ҳолат бўлмаган. Бу сафар шунча харажатга куйиб қолдик: меҳмонхоналар, чипталар, круиз-лайнерга олдиндан тўлов қилгандик. Аэропортдаги ҳарбийларга бу борадаги ҳамма ҳужжатларни кўрсатдик, лекин улар буни тушунмади ва ёрдам беришни истамади. Абу-Дабидан Тошкентга қайтиш чиптасини аввалдан Wizz Air компаниясидан онлайн сотиб олганимиз сабаб мен ва уч ҳамроҳим 1 декабрь куни Ўзбекистонга қайтиб келдик. Қолганлар қаердан ва ким орқали қайтиш чиптасини олганини билмайман», — дея қўшимча қилди у.
«Тошкентга қайтаётган кунимиз 15−20 нафар ўзбекистонлик эркаклар ушлаб турилган эди. Менга келаётган маълумотларга кўра, бундан ташқари, яна 15 киши ўша ертўлада экан. Тахминан 50 нафар атрофидаги ватандошларимиз Абу-Даби аэропортида ушлаб турилибди. Бундай ҳолат бундан кейин ҳам давом этиши мумкин», — дейди суҳбатдош.
«Абу-Дабида ушлаб турилганлар ҳам Тошкентга қайтганидан кейин, ҳаммамиз бирга БААнинг Ўзбекистондаги элчихонасига шикоят қилмоқчимиз. Бизнинг шунча харажатимизни ким, қайси давлат тўлаб беради: Ўзбекистонми ё БАА? Чунки у ердан қайтарилаётган ҳар бир фуқаро маълум даражада харажат қилган. Умра зиёратига кетаётганларнинг ҳам баъзилари пулига куйиб, қайтиб келяпти», — деди у.
Йўловчилардан бири йўллаган видеодан кадр
Абу-Даби орқали Дубайга бизнес учрашувга кетаётган вақтида бир сутка ушлаб турилган, сўнг Тошкентга қайтариб юборилган тошкентлик эркакнинг айтишича, аэропортда уларга кучли босим ўтказилган.
«Автоматлар билан қуролланган ҳарбийлар бизни ўраб олди, худди террористга қарагандек муомала қилишди. Айримларнинг қўлидаги телефонини олиб қўйишди, баъзиларникини текширишди, ҳатто ичкарида бир неча кишининг қўлига кишан солинган ҳолат ҳам бўлди. На ётишга, на ўтиришга жой қилиб берилди, одамлар полда ухлади. Қисқаси, Ўзбекистон фуқароларини жуда хўрлашди. У ерда ўзимизга адвокат йўллашга ҳам шароит бўлмади, чунки бизни ёпиқ ҳолатда ушлаб туришди. Қонун бузмаган ёки кимнидир ҳақорат қилмаган бўлсак, бир суткадан ортиқ вақт ушлаб туришга уларнинг ҳақи йўқ эди. Бунинг сабабини ҳарбийлар ва аэропорт ходимларидан сўрасак, улар қўпол муомала қилиб, жавоб бермади. Ҳалигача аниқ маълумот ололганимиз йўқ», — дейди у.
«Покистон, Хитой каби давлатлардан келган бир неча фуқаро, ҳужжатидаги камчилик сабаб, ушлаб турилганди. Бизда эса ҳеч қандай камчилик бўлмаса ҳам, бесабаб ушлаб турилдик. Шароитсиз аҳволда, ҳеч қандай ахборот бермай, террорчилар гуруҳини ушлаб тургандек қўпол муомалада бўлишди. Бир амаллаб элчихона билан боғланганимиздан кейингина аҳвол бироз яхшиланди. Лекин кеча учиб борган рейсдаги ўнлаб эркаклар ҳам ушлаб турилибди, деган хабарни эшитдим. Абу-Даби аэропортида ушлаб турилган ўзбекистонликлар сони ортиб боряпти. Бизни Абу-Дабида депортация қилишдими-йўқми, бунинг ҳам аниғини билмаймиз», — дея қўшимча қилди фуқаро.
«Газета.uz» аввалроқ ушбу ҳолат юзасидан Wizz Air авиакомпанияси вакилининг фикрларини эълон қилган эди.
2 декабрь куни Ўзбекистон ташқи ишлар вазирининг биринчи ўринбосари Баҳромжон Аълоев БААнинг Ўзбекистондаги элчис Саид Матар ал-Қамзий билан Абу-Даби аэропортида ўзбекистонликл эркакларнинг ушлаб турилиши билан боғлиқ вазиятни муҳокама қилгани маълум бўлди. «Мавжуд ҳолатни имкон қадар қисқа муддатларда ҳал қилиш бўйича тегишли чора-тадбирлар кўришга келишиб олинди», — дейилади Ўзбекистон ТИВ ахборотида.
Аммо Ўзбекистон фуқаролари Абу-Даби аэропортида нега, қандай сабаблар билан ушлаб турилгани ҳақида ҳамон расмий изоҳ берилганича йўқ. Шу вақтгача аниқ қанча ўзбекистонлик эркак Абу-Даби аэропортида ушлаб қолингани ҳам маълум эмас.
