Орол қишлоғида аёллар асосан деҳқончилик билан шуғулланади. Уй-рўзғор ишлари, фарзандлар тарбиясидан ортиб, ёзнинг жазирамасию қишнинг қаҳратонидан сақланиш эса осон эмас. Хотин-қизларнинг далада эмас, қулай шароитда ишлаб даромад қилиши тарафдори бўлган Дилором Йўлдошева эса шу боис ҳам ишини кенгайтириб, шогирдлари сонини кўпайтиришни хоҳлайди. У, вақт ўтгани сайин, бу мақсадига қайсидир маънода эришяпти ҳам. Масалан, у ҳақида ҳикоя қилувчи «Матонат» фильми суратга олинган пайти шогирдлари 40 нафар атрофида эди, ҳозир эса уларнинг cони 60 дан ошган.
Зарба
Дилором Йўлдошева 1984 йил Сурхондарё вилоятининг Олтинсой туманида туғилган. Болалигидан чеварликка қизиқиб, бичиш-тикиш тўгарагига қатнаган. Келажакдаги касб ҳақидаги иншолари мавзуси ҳам, «катта бўлсанг ким бўласан?» деб сўровчиларга жавоби ҳам ҳар сафар бир хил — тикувчилик эди.
Кадр: «Матонат» фильми
«Мактабни тугатганимдан кейин олий ўқув юртида ўқишимга қўйишмаган. Шундан кейин маҳалладаги чеварга шогирд тушиб, тикувчиликни касб сифатида давом эттирганман», — эслайди у.
22 ёшида Денов туманидаги Орол қишлоғига келин бўлиб тушган. Турмуши давомида уч фарзанд — икки ўғил бир қизни дунёга келтирган аёлнинг ҳаёти 2022 йили тубдан ўзгарган: ўрим вақти комбайнга халати илиниб қолиши оқибатида икки оёғидан айрилган. Тўрт ярим соатлик жарроҳлик амалиётини бошдан кечирган аёл ўшанда ўзидан ҳам кўра, «бу кўргиликни эшитса, қай аҳволга тушади!» дея хаста кўпроқ онаси ҳақида қайғурган.
Ҳаётнинг бу кутилмаган зарбасидан тушкунликка тушган Дилором Йўлдошевага оила аъзолари, хусусан, опасидек қадрдон катта овсини: «Ҳеч нимани ўйламанг, сизга ўзим қарайман, ҳали ҳаммаси яхши бўлади», — деб далда беради. Шифохонадан чиққач, унга рўзғор ишларида ҳам ёрдамлашади, ҳаётга ҳар томонлама қайтишига кўмак беради. «Қайнона-қайнотам эрта ҳаётдан кўз юмган. Оилада учинчи келинман — беш овсин бир-биримиз билан опа-сингилдекмиз», — тушунтиради Дилором опа.
Дарвоқе, ўша вақтда Дилором опа турмуш ўртоғи Дилмурод Пардаевга бошқа оила қуришни таклиф қилган. «Шунча йил бирга яшаб, энг пайтда бундай қилиш эркакнинг иши эмас. Бу гапингни иккинчи эшитмай», — Дилмурод аканинг жавоби шундай бўлган.
Аравача воқеаси
Операциядан бир муддат ўтиб олиб келинган аравача билан боғлиқ воқеа Дилором Йўлдошевага жуда қаттиқ таъсир қилган. Шунга қарамай, матонатли бу аёл уни ёмон аҳволга солиб кетган «саҳоватпешалар» ким эканини айтишни хоҳламайди. «Улар шундоқ ҳам жазосини олди, сирлигача қолаверсин», — дейди у.
Фото: BBC Uzbek
Воқеа бундай бўлган. Дилором опага зўр тантана билан аравача олиб келинади. Уни кўрганида опа худди оёқлари қайта тиклангандек қувонади. Опани аравача билан бирга роса суратларга туширишади. Аммо бу қувонч узоққа чўзилмайди. Маълум бўлишича, аравача аслида бошқа қишлоқдаги бир момоники бўлади. Аравачани қайтариб олиб кетишаётганда Дилором опа оёқларини иккинчи марта йўқотгандек ҳис қилади ўзини.
«Момонинг аравачасини олаётганда „10−15 кун ишлатиб турсин, ўзиники чиққач, сизникини қайтариб берамиз“, дейишган экан. Менга эса аравача аслида бировники экани, унга ўрганиб қолмаслигим кераклигини айтишмаганди. Айтишганида, ўша олиб келишган кунидаёқ қайтариб берган бўлардим», — дейди у.
Аммо ҳамма ҳам расмиятчи-кўзбўямачи эмас, чинакам саҳоватпешалар ҳам кўп. Масалан, бир сайёр қабулдан сўнг унга замонавий аравача олиб берилган (ўша саҳоватпеша инсон ўз исмини ошкор этмасликни жуда сўраган). Протез қимматлиги учун уни олиш фикридан қайтганида, маҳалладоши Пошша хола Ҳажга деб йиққан пулини бермоқчи бўлган.
«Пулингизни ололмайман, сиз бу сафарни қачондан бери кутяпсиз ахир, деб опанинг таклифини қабул қилмаганман. Лекин кейин қариндошларимиз пул тўплаб, протез олиб беришди», — дейди Дилором опа.
Куч
Дилором опа оиласи учун яшаш ва ҳаракат қилишда давом этиши кераклигини ҳис қилиб, машъум воқеадан бир йил ўтиб, чеварликни ўзига овунчоқ, оиласи учун эса қўшимча даромад манбаи сифатида давом эттиришга қарор қилади.
Унга биринчи тикув машинасини ўзи яшайдиган «Сурхондиёр» маҳалласи маъмурияти олиб беради, иккинчисини эса ўзи кредитга олади. Ишни мавсумга хос буюртмаларни тикишдан бошлайди: келинларга сарпо, кўрпачаларга астар тикади, чўпон қавийди.
Фото: «Дарё»
Умуман, олдига ким қандай истак билан келса, сўраганидек тикиб беришга интилади. Унча-бунчага такси кирмайдиган лой кўчаларни кечиб бўлса-да бозорга бориб, янгича фасонларни ўрганади. Уйи узоқлигидан баъзи мижозлар ўзи келолмай, буюртмани етказиб беришни илтимос қилса, ўғли велосипедида 5 минг сўмга, узоқроқ жойга 10 минг сўмга элтиб беради.
«Аёллар дафтари»га киритилган биринчи гуруҳ ногиронлари уй-жойини таъмирлаш учун субсидия олиши мумкинлигидан хабар топгач, Дилором опа ҳуқуқшунос билан маслаҳатлашиб, тадбиркорлик учун биринчи қадамни ташлайди: хонасини тикув цехига мослаб таъмирлатиб, бизнес-режа тузади, ўз-ўзини банд қилган шахс сифатида рўйхатдан ўтади.
Кадр: «Матонат» фильми
Унга йўл-йўриқ кўрсатган «Аёл ва замон» нодавлат нотижорат ташкилоти эса уни тикув машиналари ва бошқа зарур жиҳозлар билан таъминлайди. Натижа ярим йилга қолмай кўриниб қолди — тикувчиликка қизиқиб, шогирдликка келувчи хотин-қизлар кўпаяди.
«Тикиш-бичиш — қишлоқ шароитида хотин-қизларга энг керакли юмушлардан. Тикишни билса, қийналмайди. Бировнинг битта кўйлагини тиксангиз ҳам, ота-онангизнинг уйига борадиган йўл пулини топасиз, дейман — баттар қизиқиб кетишади», — дейди опа.
Яқинда «Аёл ва замон» ННТ ҳузуридаги ўқув марказининг Денов филиалини очиб, унда дарс ўтишни бошлаган Дилором Йўлдошева кун бўйи севимли иши билан банд. Пешингача курсга келган қизларга чеварлик сир-асрорларини ўргатса, тушликдан кейин бичиш-тикиш билан банд бўлади.
Шогирдлари ҳам анча пишиб қолган — маҳалладан, бозордан буюртма олади, ўзини-ўзи эплайди. Уйида тинимсиз ишлайдиган машинкалар овози шогирд қизларнинг гурунгию кулгисига уланади. Дилором опа бу манзарани кўрсатиб, «оддий қишлоқ аёли ўзига ишонса, ҳаракат қилса, қийинчиликларни енгиб ўта олиши мумкин»лигини қатъий ишонч билан таъкидлайди.
«Худди тушдагидек»
Икки йил аввал ҳаёти гўёки издан чиққан бу аёл тиришқоқлиги ва ҳаёт ташналиги ортидан бугун нафақат ўзи ва ҳамқишлоқларини фаровонроқ қилди, балки Ўзбекистон ва умуман жаҳондаги минглаб инсонлар ибрат намунаси ва руҳлантирувчи тимсолга айланди.
Кадр: «Матонат» фильми
Дилором опа «Газета.uz» мухбири билан суҳбатда «Би-Би-Си»нинг дунёдаги энг руҳлантирувчи ва катта таъсирга эга 100 аёл рўйхатида машҳур хотин-қизлар, хусусан, Нобель совриндорлари билан бир қатордан жой олганига ўзи ҳали ҳам ишона олмаётганини, севинчини сўз билан ифодалашга ожизлигини таъкидлаган эди.
У куни кеча ўзини яна бир бор уйғоқ ҳолида «худди туш кўраётгандек» ҳис қилди — нафақат Сурхондарё, балки бутун Ўзбекистон раҳбарияти, хусусан, президент Шавкат Мирзиёев ҳам тик тургани ҳолда, Дилором Йўлдошевага «Мардлик» ордени топширилди.
