3 декабрь куни президент Юн Сок Ёль мамлакатда ҳарбий ҳолат эълон қилганидан сўнг, Жанубий Корея иттифоқчилари ҳайратда қолди, деб хабар берди Reuters таҳлилчилар, амалдаги ва собиқ дипломатларга таяниб.
Ғарб дипломатлари Жанубий Кореянинг ташқи сиёсатини олқишлаб келган, бироқ мамлакатнинг сиёсий бўлинишларига унчалик эътибор бермаган ва бу Юннинг Хитой ва Шимолий Кореяга нисбатан қатъий позициясига таъсир қилмаслигига умид қилиб, мамлакат ички ишларига аралашишдан қочган. Бу стратегия иш бермади, дея қайд этади агентлик.
Президентлик ваколатлари импичментдан сўнг тўхтатилган Юннинг сиёсий қулаши АҚШ ва Японияни очиқдан-очиқ қўллаб-қувватлашга тайёр бўлмаган сиёсий сўлларга қайтишдан дарак беради, дея тушунтиради Reuters.
«Унинг Вашингтондаги иттифоқчилари фақат бир нарса — АҚШ миллий хавфсизлигидан хавотирда. Мен (ички) саволни кўтарганимда, мендан: „Нима учун бу муҳим?“, деб сўрашганди, энди нима учунлигини тушунамиз», деди — глобал масалалар бўйича Чикаго кенгаши ходими Карл Фридхофф Reuters’га.
Янги Зеландиянинг Сеулдаги собиқ элчиси Филипп Тернернинг сўзларига кўра, Юн «авторитар тенденцияларини», айниқса, апрелдаги парламент сайловларидан кейин намоён қилган, бироқ бу «одатий сиёсий куч намойиши» сифатида қабул қилинган.
«Корейсларнинг ўзлари, шу жумладан, Юннинг кўплаб тарафдорлари сингари, менимча, ҳеч бир дипломат Юн ҳеч қандай асоссиз ҳарбий ҳолат эълон қилишгача боришига ишонмаган, бу ўзини демократия тарафдори қилиб кўрсатган собиқ прокурорнинг оқлаб бўлмайдиган ва тушунарсиз ҳаракати», — деди Тернер.
АҚШ ва бошқа Ғарб давлатлари Юнни глобал демократия ва эркинлик ҳимоясидаги нутқи учун қўллаб-қувватлаган. Ўтган йили Жанубий Корея президенти АҚШ Конгрессига мурожаат қилиш учун таклиф қилинган эди — у ўз нутқида 55 марта эркинлик ва демократия сўзларига мурожаат қилган.
АҚШ президентининг миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Жейк Салливан Юннинг хатти-ҳаракатларини изоҳлар экан, буни Дональд Трамп тарафдорлари томонидан 2021 йил 6 январда Капитолийга қилинган ҳужум билан солиштирди.
«Мен буни кутмагандим, ҳа, лекин бизда 6 январь бўлган. Шундай экан, драматик воқеалар ҳатто юқори даражада ривожланган, мустаҳкам демократик давлатларда ҳам содир бўлишини тан олишимиз муҳим, деб ўйлайман», — деди Салливан.
АҚШнинг Сеулдаги элчихонасида 2024 йил июнигача ишлаган собиқ америкалик дипломат Генри Ҳаггард Ғарб давлатлари Юннинг қатъий ёндашувига эътибор бермаганидан рози эмас.
«Юнни Корея танлаган, шунинг учун унинг камчиликлари бизга эмас, Жанубий Кореяга тегишли эди. Биз Юндан, Кореянинг авторитар ўтмишини қумсаганми ё йўқ, бу ишни қилишини кутмаган эдик, чунки биз ҳар қандай президент Кореяда деярли ҳеч ким соатни орқага қайтаришга интилмаслигини тушунади, деб тахмин қилгандик», — деди у Reuters агентлигига.
- 3 декабрь куни кечқурун президент Юн Сок Ёль Жанубий Кореяда ҳарбий ҳолат эълон қилганди. У буни конституциявий тартибни «коммунистик кучлар»дан ҳимоя қилиш зарурати билан изоҳлади. Унинг сўзларига кўра, у бундай чорани мамлакатни инқирозга олиб киришга уринаётган мухолифат ҳаракатлари туфайли қўллаган.
- Парламент қарорни блоклади ва президент уни бекор қилишга мажбур бўлди. Шундан сўнг Мудофаа вазирлиги раҳбари Ким Ён Хён истеъфога чиқди, президент, собиқ вазир ва бошқа бир қатор амалдорларга нисбатан тергов бошланди. Улар исён, давлатга хиёнат ва ҳокимиятни суиисте’мол қилишда гумон қилинмоқда.
- 12 декабрь куни телемурожаатида Юн ҳарбий ҳолат жорий этиш қарори «давлат ишларини нормаллаштириш» учун тўғри ва зарур бўлганини айтди. У исён кўтаришда айбланиш ва истеъфога чиқишга даъватларни рад этиб, охиригача курашишга ваъда берди.
- 14 декабр куни Жанубий Корея парламенти иккинчи уринишда Юннинг импичментини қўллаб-қувватлади. Унинг президент сифатидаги ваколатлари дарҳол тўхтатилди ва бош вазир Хан Дак Су давлат раҳбари вазифасини бажарувчи бўлди. Иш Конституциявий судга юборилди, у президентни лавозимидан четлаштириш ёки қайта тиклаш тўғрисида қарор қабул қилиши керак.
