Ўзбекистон Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси 24 декабрь куни бўлиб ўтган мажлисда Жиноят кодексининг 244-моддасига (оммавий тартибсизликлар) тузатишлар киритиш тўғрисидаги қонунни қабул қилди ва уни Сенатга юборди.
Амалдаги қонунчиликда оммавий тартибсизликларни уюштирганлик, уларда фаол иштирок этганлик ва фуқароларга нисбатан зўравонлик қилганлик учун жиноий жавобгарлик назарда тутилган.
ЖКнинг 244-моддасига киритилаётган ўзгартиришларга кўра, оммавий тартибсизликларни содир этиш мақсадида таълим олганлик ва уларни ташкил этишни молиялаштирганлик учун жиноий жавобгарлик белгиланмоқда.
11 декабрь куни қонун лойиҳаси биринчи ўқишда саволларсиз маъқулланди. 24 декабрь куни депутат Сайдулло Азимов лойиҳага концептуаль ўзгартиришлар киритилмаганини, фикр-мулоҳазалар кўпроқ матн таржимасига тааллуқли эканини ва юридик-техник хусусиятга эга эканини маълум қилди.
Нималар ўзгаради
«Газета.uz»нинг аниқлашича, тузатишлар билан оммавий тартибсизликларни ташкил этиш мақсадида таълим олганлик учун жавобгарлик киритиш таклиф қилинмоқда. Хусусан, оммавий тартибсизликларни ташкил этиш мақсадида ўтказиладиган ўқишга қатнашиш, шу жумладан, оммавий тартибсизликларни ташкил этиш бўйича билим, амалий кўникма ва малакаларни эгаллаш, шунингдек, қурол-яроғ, портлаш қурилмалари, портловчи, заҳарловчи ва атроф-муҳит учун хавфли бўлган бошқа моддалар ва предметлар билан муомала қилиш усулларини ўрганиш учун базавий ҳисоблаш миқдорининг 300 бараваридан 600 бараваригача (112,5 млн сўмдан 225 млн сўмгача) миқдорда жарима, 3 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 5 йилдан 7 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланиши назарда тутилмоқда.
Бунда модданинг ушбу қисми бўйича жиноятни содир этган шахс агар у ҳокимият органларига ихтиёрий равишда хабар қилса, содир этилган жиноятни фош қилишга ёки бундай ўқувдан ўтган, ўқувни амалга оширган, ташкил этган ёхуд молиялаштирган бошқа шахсларни, шунингдек ўқув ўтказилган жойни аниқлашга фаол кўмаклашса ва агар унинг ҳаракатларида жиноятнинг бошқа таркиби мавжуд бўлмаса, жиноий жавобгарликдан озод қилинади.
Депутат Муқаддасхон Аҳмедова шахсларнинг расмийларга ўқувдан ўтгани ҳақида хабар бериш ва жиноий жавобгарликдан қутулиш учун вақт чекловлари борми, деб сўради.
Сайдулло Азимов ушбу жиноятни содир этган шахслар жиноят аниқлангунга қадар ҳуқуқ-тартибот органларини ихтиёрий равишда хабардор қилиши кераклигини таъкидлади.
Депутат Диёр Ҳусанов оммавий тартибсизликларни уюштириш учун бошқаларни ўқитаётган шахсларнинг жавобгарлиги ҳақида савол берди. Азимовнинг таъкидлашича, бундай шахслар учун Жиноят кодексининг 244-моддаси 3-қисмида оғирроқ жазо назарда тутилган ва бу оммавий тартибсизликларни ташкил этиш сифатида кўриб чиқилади.
Бундан ташқари, модданинг 2-қисмига молиялаштириш тўғрисида қўшимча киритилмоқда. Хусусан, шахсга нисбатан зўравонлик, талончилик, портлатиш, мулкка шикаст етказиш ёки йўқ қилиш, ҳокимият вакилига қурол ёки қурол сифатида ишлатиладиган бошқа нарсаларни қўллаш ёки қўллаш билан қўрқитиб қаршилик кўрсатиш билан бирга содир этиладиган оммавий тартибсизликларни ташкил этиш ёки молиялаштириш, худди шунингдек, оммавий тартибсизликларда фаол иштирок этишда 10 йилдан 15 йилгача озодликдан маҳрум қилиш жазоси назарда тутилган.
Асослаш
Қонун лойиҳасига тушунтириш хатида таъкидланишича, «замонавий воқеликдан келиб чиқиб, ушбу соҳадаги миллий қонунчиликни такомиллаштириш зарурати юзага келган».
Миллий гвардия маълумотларига кўра, қўшни давлатларда содир бўлган оммавий тартибсизликларда уларнинг ташкилотчилари махсус тайёргарликдан ўтган, шунингдек, ушбу тартибсизликларни молиялаштириш ҳолатлари аниқланган.
Хорижий давлатлар (Россия, Беларус ва бошқалар) жиноят қонунчилигини ўрганиш натижасида маълум бўлишича, оммавий тартибсизликларни ташкил этиш мақсадида таълим олиш ҳамда уларни молиялаштириш учун алоҳида жавобгарлик белгиланган.
Шунга асосланиб ва бундай салбий ҳодисаларга қарши курашнинг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш мақсадида Жиноят кодексининг 244-моддасига ўзгартишлар киритиш кўзда тутилган, дейилади изоҳда.
Овоз бериш
Қонун лойиҳаси илгари жамоатчилик муҳокамасига қўйилмаган эди.
Ҳужжатни қабул қилиш учун биринчи ўқишда 138 нафар депутат овоз берди, 1 нафари қарши чиқди, 1 нафари бетараф қолди ва 8 нафари овоз бермади.
Ҳужжатни иккинчи ўқишда 138 нафар депутат маъқуллади, 1 нафари қарши чиқди, 1 нафари бетараф қолди, 5 нафари овоз бермади. Учинчи ўқишда 140 нафар депутат ёқлаб овоз берди, 2 нафари қарши чиқди ва 3 нафари овоз бермади.
