Олий Мажлис Қонунчилик палатаси 14 январь куни бўлиб ўтган мажлисда Ўзбекистонда букмекерлик фаолиятини қонунийлаштиришга доир тузатишларни қабул қилди.
Ҳужжат президентнинг апрель ойидаги фармони ижроси учун ишлаб чиқилган бўлиб, унга кўра 2025 йил 1 январдан бошлаб таваккалчиликка асосланган онлайн ўйинлар ва букмекерлик фаолиятини ташкил этишга рухсат берилади.
Соҳани тартибга солиш учун қимор ўйинлари, лотереялар ва ставкаларни ташкил этиш учун лицензия бериш тартиби, ушбу ўйинларда иштирок этиши тақиқланган фуқароларнинг тоифаларини белгилаш, ўйинларга қарам бўлган шахслар рўйхатини юритиш, букмекерлик фаолиятининг ўзига хос хусусиятлари (лудоманиядан азият чекаётганлар) назарда тутилган.
Қўшимчалар билан Интернетда қимор ўйинларини ҳуқуқий тартибга солиш, ўйинларга ҳаддан ташқари мойил бўлган фуқароларнинг иштирокини чеклаш механизмларини жорий этиш, шунингдек, хорижий ва ноқонуний хизматлардан фойдаланишни чеклашга қаратилган ҳуқуқий нормаларни белгилаш назарда тутилган.
Депутатларнинг фикрича, ушбу қонуннинг қабул қилиниши капитал ва суғурта бозорини янада ривожлантиришга, шунингдек, таваккалчиликка асосланган лотерея ва ўйинларни тартибга солишга хизмат қилади.
Қонун, шунингдек, Қимматли қоғозлар марказий депозитарийси, суғурта ташкилотлари ва фонд бозори фаолиятини, шунингдек ушбу соҳалардаги ваколатли орган (Истиқболли лойиҳалар миллий агентлиги) фаолиятини тартибга солиш ва унинг функцияларини белгилайди.
Қонунни кўриб чиқиш
24 декабрь куни бўлиб ўтган мажлисда 120 нафар депутат қонунни қабул қилиш учун биринчи ўқишда овоз берди, 10 нафари қарши чиқди (улардан 7 нафари «Миллий тикланиш», 3 нафари «Адолат» партиясидан), 12 нафари бетараф қолди, 2 нафари овоз бермади.
Истиқболли лойиҳалар миллий агентлиги директорининг биринчи ўринбосари Вячеслав Пакнинг маълум қилишича, бошқа қонун лойиҳаси билан Жиноят кодексининг 278-моддаси 4-қисмига ўзгартиришлар киритиш режалаштирилмоқда, унга кўра, ҳозирда телекоммуникация тармоқларида, шу жумладан, провайдерлар томонидан хизматлар кўрсатиш, қимор ва таваккалчиликка асосланган бошқа ўйинларни ташкил этиш ёки ўтказиш учун тегишли дастурий таъминотни кўпайтириш, тарқатиш тақиқланади.
«Миллий тикланиш» партиясидан сайланган депутат Илҳом Абдуллаев биринчи ўқиш пайтида букмекерлик фаолиятига оид тузатишлар билан бирга «Реклама тўғрисида»ги қонунга ҳам ўзгартиришлар киритиш зарурлигини таъкидлаган эди. «Букмекерлик идораларига ишлашга рухсат бериш ва шу билан бирга ушбу фаолият ҳақидаги маълумотларни тарқатишни тартибга солмаслик мумкин эмас», — деди у.
Унинг сўзларига кўра, ёшларни хорижий мамлакатларда бўлгани каби букмекерлик идоралари ва қимор ўйинлари рекламасидан ҳимоя қилиш муҳим. «Вақт бўйича чекловлар бор. Бундай реклама ва ахборот айланиши кундузи содир бўлмаслиги керак. Буларнинг барчаси кечаси соат 23:00 дан 7:00 гача бўлиши керак. Жой бўйича албатта чеклов бўлиши керак. Уларни қўйиш мумкин бўлган ва мумкин бўлмаган жойлар бор. Шаҳарнинг ҳеч бир ерида, ҳеч бир баннерда, таълим муассасалари атрофида бундай маълумотни жойлаштириш мумкин эмас», — деди депутат.
Шунингдек, Абдуллаев рекламада ёшларга мурожаат қилишни тақиқлаш, бу соҳани муваффақиятга эришиш жойи ва асосий даромад манбаи сифатида тақдим этиш зарурлигини таъкидлади. Бундан ташқари, реклама хавфлар ва оқибатлар тўғрисидаги маълумотлар билан бирга бўлиши керак.
Депутатнинг таъкидлашича, таклиф этилаётган қонун лойиҳалари реклама тўғрисидаги қонун ҳужжатларига тузатишлар киритилмагани сабабли «концептуал жиҳатдан тўлиқ эмас».
Президентнинг 2024 йил 19 апрелдаги букмекерлик фаолияти ва қимор ўйинларини легаллаштириш тўғрисидаги фармони билан уч ой муддатда «Реклама тўғрисида»ги қонун ва бошқа ҳужжатларга ўзгартиришлар киритиш лойиҳасини Вазирлар Маҳкамасига киритиш топширилди.
Қонунни қабул қилиш
14 январь куни бўлиб ўтган йиғилишда депутатлар қонун лойиҳасини иккинчи ўқишда маъқуллади — 122 киши «ёқлади», 5 киши «қарши,» 5 киши бетараф қолди, 7 киши овоз бермади. Букмекерлик фаолиятига оид тузатишларга қарши 10 киши овоз берди.
Учинчи ўқишда 118 нафар депутат ёқлаб, 8 нафари қарши, 5 нафари бетараф, 7 нафари овоз бермади.
«Миллий тикланиш» партияси етакчиси Алишер Қодировнинг айтишича, унинг партияси дастлаб «аҳолини унчалик қувонтирмайдиган» ушбу қонунга қарши бўлган.
«Биз назоратни кучайтириш орқали соҳани тартибга солиш концепциясини қўллаб-қувватладик, чунки бу масала тақиқ билан ҳал қилинмайди. Партиямиз қонунни фақат шунинг учун қўллаб-қувватлади», — деди у.
Декабрь ойида ҳукумат Ўзбекистонда қимор, лотерея ва ставкаларни ташкил этиш бўйича талаб ва шартларни тасдиқлади. Ташкилотчилар учун лицензия муддати беш йилни ташкил этади, уларнинг устав капитали камида 56,25 млрд сўм бўлиши керак. Шунингдек, тақиқ ва чекловлар ўрнатилган.
