Ankhor Invest Тошкент металлургия заводи акцияларининг назорат пакети эгасига айланди. Бу хўжалик юритувчи субъектларни қўшиб юбориш ва қўшиб олишга доир битимларга олдиндан розилик берувчи Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси маълумотларидан келиб чиқади.
Завод сайтидаги маълумотларга кўра, 2024 йил 23 майдан бошлаб ТМЗ акцияларининг 50,1 фоизи Ankhor Invest`га, қолган 49,9 фоизи Ўзбекистон тикланиш ва тараққиёт жамғармасига (мамлакат суверен жамғармаси) тегишли. Таъсисчилар ўзгаргани ҳақида 29 май куни Telegram`даги Xo‘jayin каналида хабар берилган.
Ankhor Invest 2022 йил 9 февралда рўйхатга олинган. Фаолиятининг асосий йўналиши ёқилғи, рудалар, металлар ва кимё улгуржи савдоси агентлари фаолияти бўлиб, устав капитали 1,1 млрд сўм.
Ankhor Invest логотипини ишлаб чиққан компания маълумотларига кўра, у иссиқ ҳолда брикетланган темир (ИБТ), темир рудаси ва металлаштирилган маҳсулотларни улгуржи сотиш билан шуғулланади. Корхона раҳбари Шамсиев Азамат Таҳирович, таъсисчи Исмаилов Жавлон Маруфович.
Илгари Orient Finans Bank тафтиш комиссияси аъзоси бўлган Исмоилов Hamkor Temir Savdo (том ёпиш материаллари етказиб берувчи) ва тугатилган Metall West акциядорлик жамиятида ҳам улушларга эга.
Бу иккала компания аввалроқ Torgoviy Dom Metalloinvest Vostok корхонаси билан алоқадор бўлган, унинг таъсисчилари орасида Алишер Усмоновнинг USM холдингидаги «Металлоинвеста» шуъба корхонаси ҳам бўлган. 2022 йил май ойида «Торговый дом» Тошкент шаҳридаги собиқ давлат меҳмонхонасини хусусийлаштириш бўйича ўтказилган тендер ғолиби бўлган.
Эндиликда Hamkor Temir Savdo «Торговый дом»нинг 49 фоизига эгалик қилади, қолган 51 фоизи Iron Fort компаниясига тегишли бўлиб, у ерда ҳам таъсисчи ўзгарган — «Бипар» МЧЖ ўрнига «Мирас» компанияси.
Лойиҳа, таъсисчилар ва банкротлик таҳдиди ҳақида
Президент Шавкат Мирзиёев 2020 йилнинг декабрь ойи бошида умумий қиймати 420 млн доллар бўлган Тошкент металлургия заводини ишга тушириш маросимида иштирок этган.
Лойиҳага киритилган капитал қўйилмаларнинг умумий миқдори 334,5 млн евродан ортиқни ташкил этади, шундан 164,56 млн евро Россия экспорт-импорт банкининг 10 йиллик кредити, 154,7 млн евроси ўз маблағлари (ярмига яқини — ЎТТЖ маблағлари), 15,1 млн евро — «Асака» банк кредити маблағлари ҳисобланади. Ҳисобланган тўлов муддати тахминан 8,6 йилни ташкил этади. Дастлаб, лойиҳанинг умумий қиймати 278,2 млн еврога баҳоланган эди, бироқ ишлаб чиқариш қувватларини кенгайтириш мақсадида лойиҳага ўзгартиришлар киритилгандан сўнг, у ўзини оқлаш муддати — 9,3 йилгача ошган.
Заводни 49,7 гектар майдонда қуриш лойиҳаси Россиянинг Метпром гуруҳи томонидан тайёр ҳолатда топшириш асосида амалга оширилган, яъни гуруҳ лойиҳачи ва бош пудратчи сифатида ишлаган. Корхона Италиянинг Danieli компанияси технологияси ва автоматлаштирилган ускуналари билан жиҳозланган.
Лойиҳани амалга оширишни SFI Management Group (Алишер Усмонов Forbes нашрига берган интервьюсида компания миллиардер Фаттоҳ Шодиевнинг акаси Қобил Шодиевнинг оиласига тегишли эканлигини айтганди, Қобил Шодиев ТМЗ очилишида иштирок этган ва президентга тақдимот қилган) хорижий компанияси бошқариб, қурилиш ва фойдаланишга топширишнинг барча босқичларини, жумладан, лойиҳани ишлаб чиқиш, барча манфаатдор томонлар билан музокаралар олиб бориш, инвестициялар, кредитлар жалб қилиш ва хорижий мутахассисларни жалб этишни тўлиқ назорат қилган.
Завод ишга туширилиши билан Ўзбекистонда талаб мавжуд бўлган металлургия маҳсулотларини ишлаб чиқариш занжири шакллантирилиши, маҳаллий корхоналарда локализация даражаси сезиларли даражада ошишини таъкидланганди. Завод ишга туширилиши билан биринчи босқичда йилига 400 миллион доллар чет эл валютасининг мамлакатдан чиқиб кетишининг олди олиниши кутилганди.
Дастлаб устав капитали 197,8 млн евро бўлган «Тошкент металлургия комбинати» қўшма корхонасининг таъсисчилари ЎТТЖ (49,9 фоиз ёки 98,7 млн евро) ва Нидерландиянинг Metallurgical Technology and Engineering B.V. корхонаси (50,1 фоиз ёки 99,1 млн евро) бўлган.
Лойиҳани бошқарган SFI Management Group лойиҳада иштирок этиш таклифи билан чиққан. Кейинчалик таъсисчиларнинг рўйхатида ўзгариш бўлган ва Metallurgical Technology and Engineering B.V. улуши 41,9 фоизгача камайиб, SFI Management Group 8,2 фоиз улушни олган.
25 апрель куни Тошкентда бўлиб ўтган саноат кўргазмасида «Металлоинвест» бош директори Назим Эфендиев компания «инвестиция киритиб, ТМЗ капиталига кирганини» маълум қилган. Metalloinvest Holding (Cyprus) Limited компанияси Metallurgical Technology and Engineering B.V. ўрнини эгаллаб 41,8 фоиз, Miramonte Investments Limited эса SFI ўрнини олиб 8,2 фоиз улуш эгаси бўлган.
«Металлоинвест» ва Miramonte Investments компаниялари апрель ойида АҚШ санкциялари рўйхатига тушганди.
2023 йилнинг июнь ойида «Газета.uz» кипрлик таъсисчилар, жумладан, Алишер Усмоновга алоқадор «Металлоинвест» компаниясига тегишли корхона «ҳаракатсизлиги» туфайли Тошкент металлургия комбинати банкрот бўлиш хавфи остида қолгани ҳақида ёзганди. Суд уларни лойиҳадан четлаштирган, бироқ корхона 916,9 млрд сўм зарар ва 179,7 млн евро кредит билан қолган.
Тошкент металлургия заводи мақолага жавобан корхонанинг қарзлари тижорий фаолият орқали тўланишини маълум қилганди. «Давлат компаниянинг мажбуриятлари бўйича жавобгар эмас», дея таъкидлаган ТМЗ.
Таъкидлаш жоизки, заводга эгалик қилувчи ҚК МЧЖ шаклида ташкил этилган, шунинг учун компаниядан молиявий ҳисоботлар ва ўз фаолияти тўғрисидаги муҳим фактларни жамоатчиликка эълон қилиш талаб қилинмайди. Маълумотни мажбурий ошкор қилиш учун корхона акциядорлик жамияти шаклига ўтказилиши керак.
Президентнинг 2024 йилдаги қарорига мувофиқ, ЎТТЖнинг Тошкент металлургия комбинатидаги 49,9 фоиз улуши 2025 йил июнь ойи охирига қадар халқаро бозорда очиқ кимошди савдосига қўйилиши режалаштирилган.
