Ўзбекистонда мопед ва скутерларни бошқариш учун янги талаблар жорий этилмоқда. 1 мартга қадар улар йўл ҳаракати хавфсизлиги органларида рўйхатдан ўтиши, давлат рақамлари ва «А» тоифали ҳайдовчилик гувоҳномасини олишлари керак, дея хабар беради ИИВ ЙҲХХ.
Йўл ҳаракати қоидаларида нима ўзгарди?
Ўтган йилнинг 17 июлида Вазирлар Маҳкамасининг 429-сон қарори билан Йўл ҳаракати қоидаларига мопед ва скутерлар велосипедга тенг ҳисобланмаслигига оид ўзгартиришлар киритилди. Илгари улар велосипед йўллари бўйлаб (агар мавжуд бўлса) ёки йўл четида ҳаракат қилиши керак эди. Улар кўп йўлакли йўлларни кесиб ўта олмасди, чапга бурилиб, бир йўналишдаги икки ёки ундан ортиқ қаторли йўлларда бурилиш қила олмасди.
Ўзгаришлардан сўнг мопедлар ва скутерларга автомобиль ва мотоциклларга ўхшаш ҳуқуқлар берилди. Энди уларнинг ҳайдовчиларига қуйидагилар мумкин:
- йўлнинг исталган бўлаги бўйлаб ҳаракатланиш;
- кўп қаторли йўлларда чапга бурилиш ва бурилиш;
- бошқа транспорт воситалари учун белгиланган умумий ҳуқуқ ва мажбуриятлардан фойдаланиш, яъни улар велосипедлар тоифасидан чиқарилди ва автомобиллар тоифасига киритилди.
Ҳайдовчилик гувоҳномаси
Хавфсиз ҳаракатланиш учун мопед ва скутер ҳайдовчилари йўл ҳаракати қоидаларини билиши ва уларга риоя этиши шарт, шунинг учун Вазирлар Маҳкамасининг 2024 йил 9 августдаги 493-сон қарорига асосан улар малака оширишдан ўтиши ва «А» тоифасидаги ҳайдовчилик гувоҳномасига эга бўлиши шарт.
1 мартдан бошлаб «А» тоифали ҳайдовчилик гувоҳномасисиз мопед ёки скутер ҳайдаш тақиқланади.
Рўйхатдан ўтиш ва давлаи рақами
ИИВ март ойида мопед ва скутерларни рўйхатга олиш бўйича қарор лойиҳасини тақдим этди. Ўшанда 1 июлдан скутер ва мопедларни давлат рўйхатидан ўтказиш ҳамда давлат рақамларини беришни жорий этиш, 2025 йилдан эса уларни рўйхатдан ўтказмасдан бошқаришни тақиқлаш режалаштирилаётганди.
Ҳукуматнинг 17 июлдаги қарори билан мопед ва скутерларни рўйхатдан ўтказиш мажбурий бўлди. Талаб 2025 йил 1 мартдан кучга киради.
ЙҲХХ ўзгартиришлар заруриятини қуйидаги омиллар билан изоҳлади:
- мопедлар ва скутерларни рўйхатдан ўтказиш уларни тўғри қайд этиш ва эгалари билан боғлаш имконини беради;
- рақамларнинг мавжудлиги қоидабузарларни аниқлашни осонлаштиради. Видеокузатув камералари ва патруль хизмати ходимлари ҳуқуқбузарликларни самарали қайд этиш имкониятига эга бўлади;
- кўпинча мопедлар ва скутерлар ҳайдовчилари светофорлар, йўл белгилари ва белгиларига эътибор бермай, фавқулодда вазиятларни келтириб чиқаради. Рўйхатга олиш ва шахсни аниқлаш бундай ҳолатларни камайтиришга ёрдам беради.
Вақтинчалик низом
Ўтган йилнинг 8 июлида ҳукумат қарори билан 2025 йил 18 октябрдан 28 февралгача амалда бўлган мопед ва скутерларни давлат рўйхатидан ўтказиш тартиби тўғрисидаги вақтинчалик низом тасдиқланганди.
Двигатель ҳажми 25 дан 50 куб сантиметргача бўлган ёки электр моторининг қуввати 0,25 дан 4 кВт гача ва максимал тезлиги 25 дан 50 км/соатгача бўлган мопедлар ва скутерларни мажбурий давлат рўйхатидан ўтказиш ва давлат рақамларини бериш жорий этилмоқда.
Юқорида таъкидланганидек, 1 мартдан бошлаб бундай транспорт воситаларини бошқариш фақат «А» тоифали ҳайдовчилик гувоҳномасига эга бўлган тақдирдагина мумкин бўлади.
Рўйхатга олиш Ўзбекистон ИИВ ЙҲХХ ҳудудий рўйхатга олиш ва имтиҳондан ўтказиш бўлимлари томонидан амалга оширилади.
Рўйхатдан ўтиш учун эгалари қуйидаги ҳужжатларни тақдим этиши керак:
- Мопед ёки скутер эгасининг ёки вакилнинг шахсини тасдиқловчи ҳужжат, шунингдек, эгаси томонидан берилган ишончнома (агар вакил бўлса);
- Мопед ёки скутер эгаси ёки вакилининг белгиланган шаклдаги аризаси;
- Савдо ташкилотлари (ишлаб чиқарувчи, унинг вакили ёки воситачи, масалан, дистрибьютор ёки дилер) томонидан чиқарилган, мопед ёки скутернинг техник тавсифларини (модель, рамка ва двигателнинг идентификация рақамлари, двигатель кучи, тўлиқ оғирлиги ва бошқа маълумотларни) ўз ичига олган ҳужжат, агар мавжуд бўлса;
- Мопед ёки скутерга эгалик ҳуқуқини ёки бошқа мулкий ҳуқуқларни тасдиқловчи ҳужжат ёки, агар мавжуд бўлса, сотиб олинганини тасдиқловчи ҳужжат;
- Мопед ёки скутерни давлат рўйхатидан ўтказиш, рўйхатдан ўтказиш рақами ва рўйхатдан ўтказиш гувоҳномасини бериш учун йиғим тўланганини тасдиқловчи банк тўлов ҳужжати (электрон тўлов тизимлари орқали тўлов амалга оширилган ҳоллар бундан мустасно).
Муайян ҳужжатлар етишмаётган ҳолларда тушунтириш хати тақдим этилади.
Автомобиллар техник хусусиятлар бўйича текширилади ва ўғирланган транспорт воситаларининг маълумотлар базаси билан таққосланади.
Ўзбекистонга олиб кирилаётган мопед ва скутерлар Божхона қўмитаси билан маълумот алмашиш тизими орқали ҳисобга олинади.
Агар мопед ёки скутер бирлик рақамларининг ҳақиқийлигига шубҳа туғилса, транспорт воситаси экспертиза учун юборилади. Агар қонунбузарликлар аниқланса, материаллар тергов органларига ўтказилади.
Низом 28 февралгача амал қилади, 1 мартдан бошлаб рўйхатга олиш Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 11 сентябрдаги (683-сон) қарори асосида бўлади, яъни рўйхатдан ўтиш жойида ҳайдовчидан савдо корхонаси томонидан берилган ҳисоб-фактура талаб қилинади.
Мопедлар ва скутерларни рўйхатдан ўтказиш харажатлари
Ариза бериш ва ҳужжатларни топшириш — 37 500 сўм.
- 1. Давлат рақами — 562 500 сўм.
- 2. Техник паспорт — 262 500 сўм.
- 3. Рўйхатдан ўтиш — 562 500 сўм.
Жами: 1 420 000 сўм
Бундан ташқари, лицензия олишни хоҳловчилар ҳайдовчилик мактабида малака ошириши керак. Лицензиялашда кескин талаблар жорий этилгани сабабли бутун мамлакатдаги мактаблар оммавий ёпилаётгани ҳақида ёзган эдик. Ўқиш нархи кескин ошган.
Кейин имтиҳон марказида имтиҳон топшириш керак, 20 январдан унинг нархи 1 миллион сўм: назария учун 500 минг, амалиёт учун 500 минг сўм (қайта топширилса, нарх 600 минг сўмгача кўтарилади).
Мопед ва скутер ўртасидаги фарқ нима?
Мопед — максимал тезлиги соатига 25 дан 50 км/соатгача, двигатель ҳажми 25 дан 50 куб сантиметргача бўлган транспорт воситаси.
Скутер — 0,25 дан 4 кВт гача қувватга эга ва 25 дан 50 км/соатгача тезликка эга бўлган электр моторли транспорт воситаси.
Кучлироқ электр транспорт воситалари электр мотоцикллар ҳисобланади.
