АҚШ президенти Доналдь Трамп Канада ва Мексикадан импорт қилинадиган товарларга 25 фоиз, Хитойдан импорт қилинадиган товарларга 10 фоиз бож жорий қилди. Канада энергия ташувчиларига нисбатан пастроқ — 10% тариф қўлланади. Фармон 4 февралдан кучга киради.
Оқ уй сайтидаги баёнотда айтилишича, божлар «Мексика, Канада ва Хитойни ноқонуний иммиграцияни ва заҳарли фентанил ҳамда бошқа гиёҳванд моддалар оқимини тўхтатиш ҳақидаги ваъдаларини бажаришга мажбур қилиш» учун жорий этилган.
АҚШ савдо вакили идораси маълумотларига кўра, Хитой, Мексика ва Канада АҚШдаги энг йирик учта товар етказиб берувчи ҳисобланади. 2024 йилда Хитой, Мексика ва Канададан импорт АҚШ умумий импортининг 40% дан ортиғини ташкил этди. Уларнинг маҳсулотлари америкаликлар томонидан ишлатиладиган энг кенг тарқалган ва муҳим товарлар қаторига киради, жумладан, мева ва сабзавотлар, гўшт, бензин, автомобиллар, электроника, ўйинчоқлар, кийим-кечак, ёғоч материаллари, пиво ва спиртли ичимликлар. АҚШнинг ушбу уч давлат билан савдо уруши АҚШда ҳам, хорижда ҳам истеъмолчилар учун нархларнинг кескин ошишига олиб келиши мумкин.
Фармонда, шунингдек, агар мамлакатлар жавоб чораларини кўрса, АҚШ божларни ошириши ёки солиқ солинадиган товарлар рўйхатини кенгайтириши мумкинлиги айтилади.
Канада ва Мексика Трампнинг таҳдидларига қарамай, жавоб чоралари кўришини маълум қилди.
Канаданинг жавоби
Канада бош вазири Жастин Трюдо АҚШдан импорт учун 155 миллиард долларгача 25 фоизлик жавоб божлари жорий этилишини эълон қилди. 30 млрд долларлик тарифлар 4 февралдан, қолганлари эса уч ҳафтадан кейин кучга киради.
Бож солинадиган товарлар орасида ичимликлар, жумладан, алкоголь ва шарбатлар, косметика, қоғоз маҳсулотлари, енгил автомобиллар, юк машиналари ва автобуслар, пўлат ва алюминий маҳсулотлари, баъзи мева ва сабзавотлар, аэрокосмик маҳсулотлар, мол гўшти, чўчқа гўшти, сут маҳсулотлари ва бошқалар мавжуд.
«Бу — канадаликларга зарар келтирадиган танлов, аммо Cиз, Америка халқи учун ҳам ҳақиқий оқибатларга олиб келади. Бир неча бор таъкидлаганимдек, Канадага қарши тарифлар Америка автомобиль йиғиш заводлари ва бошқа ишлаб чиқариш қувватларига таъсир қилиб, иш жойларингизни хавф остига қўяди. Тарифлар сиз учун нархларни, жумладан, дўконлардаги озиқ-овқат маҳсулотлари ва ёнилғи қуйиш шохобчаларида бензин нархини оширади…», — деди Трюдо матбуотга баёнот бераркан.
Канада бош вазирининг таъкидлашича, канадаликлар ва америкаликлар «энг қоронғи соатларда бирга жангга кирган ва бирга ҳалок бўлган» ҳамда иккала давлат «дунё гувоҳ бўлган энг муваффақиятли иқтисодий, мудофаа ва хавфсизлик ҳамкорлигини қурган». «Афсуски, бугун Оқ уй амалга ошираётган ҳаракатлар бизни бир-биримизга яқинлаштирмаяпти, аксинча, ажратмоқда», — деди у.
Трюдо, шунингдек, Канада ва АҚШ чегараси «ҳатто хавфсиз ва ишончли» эканини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, фентанилнинг ва АҚШга ноқонуний кираётган мигрантларнинг 1% дан камроғи Канада ҳиссасига тўғри келади.
Бундан ташқари, Трюдо ватандошларини «бир-бирлари билан бирдам бўлишга» ва Америка маҳсулотлари ўрнига Канада маҳсулотларини танлашга чақирди.
Канаданинг баъзи провинциялари аллақачон қарши чораларни эълон қилиб улгурди. Шундай қилиб, Британия Колумбияси республика штатларидан Америка ликёрини сотиб олишни дарҳол тўхтатишини эълон қилди. Янги Шотландия, Квебек, Онтарио ва бошқалар ҳам АҚШдан келадиган алкоголли ичимликлардан воз кечди. Бошқа чора-тадбирлар қаторида АҚШдан тижорат транспортининг ўтиши учун тўловни икки баравар ошириш ва америкалик ишлаб чиқарувчилар билан шартномаларни қисқартириш турибди.
Мексиканинг жавоби
Мексика президенти Клаудия Шейнбаум ўз иқтисодиёт вазирига жавоб чораларини, жумладан, тариф чораларини кўришни топширди. У Оқ уйнинг Мексика ҳукумати жиноий ташкилотлар билан иттифоқ тузгани ҳақидаги айбловларини «бўҳтон» деб атади ва АҚШни йирик шаҳарлар кўчаларида гиёҳванд моддалар савдосига қарши курашда кўпроқ ҳаракат қилишга чақирди, унинг сўзларига кўра, улар «бундай қилмаяпти».
«Мексика қарама-қаршиликни истамайди… Муаммолар тарифларни жорий этиш орқали эмас, балки музокаралар орқали ҳал этилади», — деди Шейнбаум Трампга соғлиқни сақлаш ва хавфсизлик жамоалари иштирокида ишчи гуруҳ тузишни таклиф этиб.
Шейнбаум режаси, Wall Street Journal манбаларига кўра, республика штатларидан маълум Америка товарларига божларни жорий этиш ва Мексикада ишлаб чиқарилган товарларни тарғиб қилиш кампаниясини бошлашни ўз ичига олиши мумкин. Мексика ҳукумати, шунингдек, «карусель қасос» деб аталадиган йўлни кўриб чиқди, бунда ҳукумат бож тўланадиган Америка товарларини даврий равишда алмаштиради. Бу АҚШ экспорт секторларида ноаниқликни келтириб чиқаради ва божлар таъсиридаги секторлар, масалан, қишлоқ хўжалигини Конгрессни фаол лобби қилишга мажбур этади, деб таъкидлайди нашр.
Ушбу тактика 2018 йилда, АҚШ божларига жавобан, Мексика пўлат, чўчқа гўшти, пишлоқ, олма ва бурбон (виски) учун ўз божларини жорий қилганида иш берган. Охир-оқибат АҚШ чекинишга мажбур бўлганди.
Хитойнинг жавоби
Хитой Савдо вазирлиги Трампнинг қарорини кескин танқид қилиб, Жаҳон савдо ташкилотига шикоят қилиш ва «тегишли қарши чоралар» кўришга ваъда берди. Улар қандай бўлиши аниқ эмас.
Идора, шунингдек, Қўшма Штатларни «бошқа мамлакатларга бож тўлаш билан таҳдид қилмасдан, фентанил ва бошқалар билан боғлиқ ўз муаммоларини холис ва оқилона кўриб чиқишга ҳамда ҳал қилишга» чақирди.
Навбат — Европа Иттифоқига
Трамп Хитой, Мексика ва Канададан кейин янги тарифлар Европа Иттифоқидан келган товарларга таъсир қилиши мумкинлигига ишора қилди.
«Улар бизнинг автомобилларимизни, қишлоқ хўжалик маҳсулотларимизни олишмаяпти. Улар деярли ҳеч нарса олмайди, биз эса ҳаммасини оламиз: миллионлаб автомобиллар, жуда кўп миқдорда озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари», — деди АҚШ президенти журналистларга.
Мухбирнинг Европа Иттифоқидан товарларга қачон тарифлар жорий этилиши ҳақидаги саволига Трамп шундай жавоб берди: «Мен бизда қандайдир муддатлар бор деб айтмаган бўлардим, лекин бу тез орада содир бўлади».
Трамп, шунингдек, Буюк Британия «чегарадан чиқиб кетганини» таъкидлади, лекин унинг сўзларига кўра, у Британия бош вазири Кир Стармер билан «яхши муносабатда» ва мамлакатларнинг савдо муаммоларини ҳал қилиш мумкин.
Европа Иттифоқи, ўз навбатида, Трампнинг Мексика, Хитой ва Канададан товарларга тарифларни жорий этиш қарорини қоралади. Блок агар АҚШ президентининг навбатдаги нишонига айланса, «қатъий жавоб» беришини айтиб огоҳлантирди.
