Европа кенгаши президенти Антониу Кошта ва Европа комиссияси президенти Урсула фон дер Ляйен Европа Иттифоқи — Марказий Осиё биринчи саммитида иштирок этиш учун 3−4 апрель кунлари Ўзбекистонга ташриф буюради, деб хабар берди ЕИнинг Ўзбекистондаги делегацияси матбуот хизмати.
Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев раислигидаги саммитда Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистон раҳбарлари иштирок этади. Аввалроқ маросимни ўтказиш жойи сифатида Самарқанд танланган эди. Аслида саммит 2024 йилда бўлиб ўтиши керак эди, бироқ ўтган йили ЕИ янги ҳукумат тузгани сабабли бу 2025 йилга кўчирилган.
«Саммит ЕИга Марказий Осиё билан икки томонлама ҳамкорликни чуқурлаштириш ва минтақавий ҳамкорликни кенгайтиришдан геосиёсий манфаатдорлигини намойиш этиш учун асосий имконият бўлади. Россиянинг Украинага қарши ноқонуний босқинчилик уруши ва Афғонистонда давом этаётган воқеалар билан ифодаланган ўзгарувчан геосиёсий манзарада ЕИ ва Марказий Осиё ўртасидаги муносабатлар тобора стратегик аҳамиятга эга бўлиб бормоқда», — дейилади баёнотда.
Саммит давомида ЕИ ўзаро манфаатли соҳаларда, жумладан, транспорт ва рақамли алоқа — минтақа ичида ва ЕИ билан, стратегик хомашё, иқтисодиёт ва хавфсизлик, тоза ва самарали энергия манбаларига ўтиш бўйича ҳамкорликни кенгайтиришга содиқлигини яна бир бор тасдиқлаши кутилмоқда.
«Биз тартибсизлик ва бўлиниш дунёсида яшаяпмиз, Европа Иттифоқи учун ягона ечим тинчлик ва фаровонлик йўлида ҳамкорликни мустаҳкамлашдан иборат. Кўп қутбли дунёда янада фаол ва мақсадли ўзаро алоқалар зарур. ЕИ — Марказий Осиё биринчи саммити халқаро ҳуқуқни тўлиқ ҳурмат қилган ҳолда тинчлик, хавфсизлик ва барқарор ривожланиш йўлида биргаликда ишлашга бўлган садоқатимизни мустаҳкамлайди», — деди Антонио Коста.
Эслатиб ўтамиз, 2022 йил октябрь ойида Қозоғистонда ва 2023 йил июнь ойида Қирғизистонда ЕИ ва Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг иккита учрашуви бўлиб ўтган. Бундан ташқари, қатор вазирлар учрашувлари ўтказилган, уларнинг энг сўнггиси 2023 йилда Люксембургда бўлиб ўтган ва унда ЕИ ҳамда Марказий Осиё ўртасидаги алоқаларни чуқурлаштириш бўйича қўшма йўл харитасига келишиб олинган.
4 март куни Туркманистон пойтахти Ашхобод шаҳрида ЕИ — Марказий Осиё вазирларининг 20-йиғилиши бўлиб ўтади ва саммитга тайёргарлик кўрилади.
2019 йилда ЕИ минтақанинг ЕИ манфаатлари учун ортиб бораётган стратегик аҳамиятини таъкидлайдиган Марказий Осиё учун янги стратегиясини қабул қилганди. Янгиланган стратегия минтақа янада кучлироқ, таҳдидларга чидамлироқ, фаровон ва ўзаро чамбарчас боғланган иқтисодий ва сиёсий маконга эга бўлиши учун Марказий Осиё давлатлари билан янада кучлироқ ва инклюзив ҳамкорликни ривожлантиришга қаратилган .
ЕИ минтақанинг иккинчи йирик савдо шериги, шунингдек, Марказий Осиёдаги барча инвестицияларнинг 40% дан ортиғини ташкил этувчи энг йирик инвестор ҳисобланади. Икки томонлама алоқаларни чуқурлаштириш учун ЕИ Туркманистондан ташқари барча Марказий Осиё давлатлари билан Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битимларни (КШҲБ) келишиб олган. Таъкидлаш жоиз, Ўзбекистон билан ушбу ҳужжат ҳали имзоланмаган.
