Туркия Миграция бошқармаси томонидан 2025 йил февраль ойидан бошлаб мамлакатга шартли кириш (şartlı giriş) тартиби бекор қилинди. Норасмий маълумотларга кўра, февраль бошидан шу кунга қадар 150 дан ортиқ хорижий фуқаро аэропортларда ушбу янги қоидалар ҳақида олдиндан хабардор бўлмагани сабабли муаммоларга дуч келди. «Газета.uz» тартиб ва ўзгаришлар ҳақида маълумот беради.
Шартли кириш нима?
Шартли кириш виза муддатини ёки визасиз даврни ўтказиб юборган чет эл фуқароларига белгиланган шартларга риоя қилиш шарти билан Туркияга қайта киришга имкон берадиган процессуал механизмдир. Ушбу жараён доирасида шахс Шартли кириш декларациясини имзолаши, яъни қайта кириш шартларини тан олиши талаб этилади.
Шартли кириш шартлари ва жараёни
Туркияга виза имтиёзи ёки қисқа муддатли сайёҳлик визаси билан борган чет элликларга 180 кунлик муддат ичида кўпи билан 90 кун қолишга рухсат берилади. Агар улар муддатидан ортиқ қолиб кетса ва кейинчалик мамлакатни тарк этса, ушбу қоидабузарлик туфайли уларнинг қайта кириши чегара назоратида қайд этилиши мумкин.
Туркия чегара пунктига келгач, иммиграция ходимлари ортиқча қолиш муддатини аниқлаб, шахсга имзолаш учун Шартли кириш декларациясини тақдим этишлари мумкин. Ушбу ҳужжат чет эллик 10 кун ичида яшаш учун рухсатнома олиш учун маҳаллий Миграция бошқармасига мурожаат қилиш шарти билан вақтинчалик киришга рухсат беради. Ушбу талабга риоя қилмаслик автоматик равишда ноқонуний мақомга олиб келади ва зудлик билан кетишни талаб қилади.
Шартли киришдан қандай фойдаланилган?
Хабарларга кўра, баъзи хорижликлар шартли кириш механизмидан зудлик билан депортация қилинмасдан, Туркияда қолиш муддатини 90 кунгача узайтириш йўлида нотўғри фойдаланган. Бу яшаш гувоҳномасини олишни кутиш билан эмас, балки ариза бериш билан боғлиқ бюрократик кечикишлардан фойдаланиш учун атайлаб яшаш гувоҳномасини олишда мурожаат қилиш орқали амалга оширилган.
Яшаш учун рухсатнома олиш тўғрисидаги ариза якуний қарор қабул қилинмагунча депортация қилинишининг олдини олиши сабабли яшаш ҳуқуқига эга эмаслигини билган ариза берувчилар ариза топширишлари керак эди. Улар маъмурий бўшлиқлар — керакли ҳужжатларни ўз вақтида тақдим этмаслик, апелляция бериш ёки қўшимча вақт талаб қилиш орқали ўз аризаларини кўриб чиқишни атайлаб кечиктирган.
Ушбу стратегия баъзи шахсларга қонуний кириш ва бўлиш талабларини четлаб ўтиб, амалдаги визасиз ёки яшаш рухсатисиз Туркияда яшашни давом эттириш имконини берган. Шартли киришни янада қатъийлаштириш ёки тўхтатиш мумкинлиги ҳақида миш-мишлар тарқалганлиги сабабли ҳукумат ушбу тизимли суиистеъмолликка чек қўйиш ва чет элликларнинг кутилаётган аризалар баҳонасида такроран ортиқча қолишининг олдини олиш учун чоралар кўраётгани тахмин қилинмоқда.
Нима ўзгарди?
Олдин Туркияда қонуний қолиш муддатини оширган ёки яшаш гувоҳномаси (ikamet izni) олиш бўйича рад жавоби олган хорижий фуқаролар мамлакатга шартли кириш орқали қайтиб келишлари ва 10 кун ичида янги ариза топширишлари мумкин эди. Энди эса бу имконият тўлиқ бекор қилинди.
Эндиликда ўз вақтида чиқиб кетмаган ёки яшаш гувоҳномаси олишда рад этилган фуқаролар дарҳол Туркияга қайтолмайди. Янги қоидаларга мувофиқ, фуқароликка қараб, Туркияга кириш тақиқи 3 ойдан 6 ойгача бўлиши мумкин.
Кимлар шартли кириш ҳуқуқига эга эмас?
Айрим чет эл фуқаролари шартли кириш ҳуқуқидан қатъиян маҳрум этилади, шу жумладан:
- киришга тақиқ қўйилган шахслар;
- илгари Туркиядан депортация қилинган шахслар;
- жамоат тартиби ёки миллий хавфсизликка таҳдид деб топилган чет элликлар;
- сохта ҳужжатлар ёки чалғитувчи баёнотлар тақдим этувчилар.
Эслатма ўлароқ
Ўзгаришлар муносабати билан Ўзбекистоннинг Истанбул шаҳридаги Бош консулхонаси Туркияга келиш ниятида бўлган ватандошларни ушбу киритилган ўзгаришни инобатга олишга чақирмоқда. Идора қуйидагиларни эслатиб ўтди:
- Туркияга сафар қилишдан олдин мазкур давлат миграция қоидалари билан танишинг.
- Ҳужжатларингизда муаммо йўқлигига ишонч ҳосил қилинг.
- Агар қонуний қолиш муддати тугаган бўлса ёки яшаш гувоҳномаси олишда рад этилган бўлса, ушбу мамлакатни тарк этинг, чунки бу турдаги қоидабузарликлар Туркияга қайтиш имкониятининг чеклаб қўйилишига сабаб бўлиши мумкин.
