Украинадаги уруш Россияга кучли боғланган иқтисодиётлар учун ташқи савдо хатарларини келтириб чиқарди. Шунга қарамай, март-апрель ҳолатига Ўзбекистон ташқи савдоси соғлом кўрсаткичларда ўсди. «Газета.uz» колумнисти Миркомил Холбоевнинг таъкидлашича, бу тенденция келгуси ойларда ўзгариши мумкин.
1 июндан бошлаб пахта, кунгабоқар ёғи ва уруғи ҳамда бошқа ёғ ўсимликларининг уруғлари ва меваларини экспорт қилиш вақтинча тақиқланди. Ушбу маҳсулотлар ички бозорда етарли бўлган тақдирда Вазирлар Маҳкамаси экспортни қайта тиклаши мумкин. Қолаверса, озиқ-овқат маҳсулотларини давлат тилида мажбурий маркировка қилиш тартиби ҳам вақтинча тўхтатилди.
Россия ЕОИИга аъзо бўлмаган мамлакатларга кунгабоқар ёғини экспорт қилиш квоталарини деярли учдан бир қисмига ошириши мумкин. Март ойида РФ кунгабоқар ёғининг максимал экспорт ҳажмини 1,5 млн тонна, шротни эса 700 минг тонна этиб белгилаганди. Ўзбекистонда апрель ойида ўсимлик ёғининг биржадаги нархи йил бошидан бери 28 фоизга кўтарилганди.
Президент фармони билан 1 апрелдан маҳаллий корхоналарга Европа Иттифоқига юқори қўшилган қиймат маҳсулотларни экспорт қилишда ташиш харажатларининг 70 фоизи, қўшни давлатларга ташишда эса харажатларнинг 50 фоизи компенсация қилинади. Қолаверса, божхона омборида 6 ой турган товарларга имтиёз қўллашни тақиқловчи тартиб ҳам бекор бўлди.
Жаҳонда содир бўлаётган воқеалар фонида баъзи экспортчилар бошқа логистика коридорларидан фойдаланишга мажбур бўлганлиги сабабли уларнинг транспорт-логистика харажатлари ошди, деди ИТСВ раҳбарининг биринчи ўринбосари Азиз Воитов. Шундан келиб чиқиб, Экспортни рағбатлантириш агентлиги транспорт харажатлари учун компенсация миқдорини оширади, қолаверса, Ўзбекистон бошқа давлатлар билан ҳам юк ташиш харажатларини камайтириш бўйича музокаралар олиб бормоқда. Қозоғистон билан шакар ва буғдойни темир йўл орқали ташишни 30 фоизгача арзонлаштириш бўйича келишувга эришилди.
2022 йилнинг январь-февраль ойларида Ўзбекистоннинг ташқи савдо айланмаси 8,7 млрд доллардан ошди. Бу ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 4,01 млрд доллар ёки деярли 85 фоизга кўпроқ. Экспорт ҳажми 4,1 млрдга етган, бунда олтин экспортининг улуши 57,7 фоизни ташкил этган. Импорт ҳажми эса 4,6 млрд долларни ташкил қилган, автомобиллар импорти 7,1 баробарга кўпайган.
1 мартдан бошлаб Ўзбекистондаги барча юридик шахсларга цемент, цемент клинкери ва қурилиш ойнасини тўғридан-тўғри шартномалар асосида чекловларсиз (квотасиз) экспорт қилишга рухсат берилди. Шунингдек, компанияларга қурилиш материалларини экспорт қилишда транспорт харажатларининг 50 фоизигача компенсация тўланади.
2021 йилда Ўзбекистон ташқи савдо айланмаси 2020 йилга нисбатан 16%га ўсиб, $42,1 млрдни ташкил этди. Экспорт ҳажми 10%га ошиб, $16,6 млрдга етган бўлса, импорт 20,4%га ўсиб, $25,46 млрдни ташкил этди. Саноат товарлари экспорти олтин экспортидан ўзиб кетди.
2021 йилда Ўзбекистонда 10 млрд доллардан ортиқ хорижий инвестициялар ўзлаштирилиб, 12 млрд долларлик маҳсулот ва хизматлар экспорт қилинди. 2022 йилда экспорт ҳажмини 14 млрд долларга етказиш ҳисоб-китоб қилинган.
Ўзбекистон Марказий банки ноябрь ойида дунёнинг бошқа мамлакатларига қараганда кўпроқ — 21,5 тонна олтин сотди.
Ўзбекистон COVID-19 пандемияси бошидан бери тўхтатилган Россияга табиий газ экспортини қайта тиклашни режа қилмаяпти. Ҳозирча газ Хитойга етказиб берилмоқда. Аввалроқ, 2025 йилга бориб табиий газ экспорти тўлиқ тўхтатилиши маълум қилинганди.
Ўзбекистоннинг 2022−2026 йилларга мўлжалланган Тараққиёт стратегияси лойиҳаси жамоатчилик муҳокамасига қўйилди. Унда бир қанча устувор мақсадлар қаторидан — 5 йил ичида аҳоли жон бошига ЯИМни 1,6 бараварга ошириш, инфляция даражасини 9,9 фоиздан 5 фоизгача пасайтириш, давлат бюджети тақчиллиги 3 фоиздан ошиб кетмаслигини таъминлаш, давлат қарзини йилига $4,5 млрддан оширмаслик, экспорт ҳажмини $30 млрдга етказиш ўрин олган.
Қозоғистон қозоғистонлик истеъмолчиларга салбий таъсир кўрсатгани сабабли Ўзбекистондан импорт қилинадиган товарларга чеклов қўймоқчи эмас. Шу билан бирга, Савдо вазирлиги Ўзбекистон томонининг айрим чекловлари ҳақида маълум қилди.
Ўзбекистон январь-октябрь ойларида Хитойга умумий қиймати 601,3 млн долларга тенг 2,6 млн тонна газ экспорт қилган. Бу Ўзбекистон 10 ой давомида экспорт қилган жами газ нархи билан деярли тенг.
Январь-октябрь ҳолатига Ўзбекистон ташқи савдо айланмаси 32,6 млрд долларни ташкил этиб, ўн ойлик даврда 7,8 млрд долларлик пассив ташқи савдо баланси кузатилди. Ташқи савдо айланмаси ҳажми 2020 йилнинг мос даврига нисбатан 8,5 фоизга ошганига қарамай, 2019 йилдаги кўрсаткичга (34,3 млрд доллар) етиб келганича йўқ.
Ўзбекистон 9 ой ичида хорижий давлатларга қиймати $242,5 млнга тенг бўлган 25 минг 171 та енгил автомобиллар экспорт қилди. Экспортнинг деярли 96% қисми Қозоғистонга тўғри келмоқда.
«Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмаси хабар беришича, сентябрь ойидан ички бозорда ип-калава учун «асоссиз ажиотаж» кузатилмоқда. Уюшма ноябрь ойида ип калава экспортига вақтинчалик қўшимча тўлов амалиёти жорий этилишини маълум қилди. Иқтисодчи Отабек Бакиров бу «ёмон оқибатлар»га олиб келишини таъкидламоқда.
Марказий банк маълумотларига кўра, 2021 йилнинг 9 ойи якунлари бўйича савдо баланси манфий сальдоси 10,1 млрд долларни, бирламчи ва иккиламчи даромадларнинг ижобий сальдоси 4,8 млрд долларни ташкил этган. Натижада савдо баланси манфий сальдоси хориждан пул ўтказмалари ҳисобига қисман қопланган.
Январь-сентябрь ойларида Ўзбекистоннинг ташқи савдо айланмаси 28,2 млрд долларга тенг бўлди. Ташқи савдо сальдоси 7,6 млрд долларни ташкил этди. Учинчи чоракда импорт ҳажмида экспорт ҳажмига қараганда жадалроқ ўсиш кузатилди.
Ҳукумат қарорига мувофиқ, маҳсулотларини Ўзбекистон билан чегарадош бўлмаган давлатларга экспорт қилувчиларга ташиш ҳаражатларининг 50 фоизгача қисми тўлаб берилади. Ариза ва тегишли ҳужжатлар Экспортни рағбатлантириш агентлигига тақдим этилади. Компенсация тақдим этиш шартлари ва уни рад этиш тартиби ҳам белгилаб берилди.
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг