19 январь куни Туркистон жадидлари раҳнамоси Маҳмудхўжа Беҳбудий таваллудига 150 йил тўлди. «Газета.uz» мустақил жумҳурият ғоясининг байроқдори, ўзбек драматургияси асосчиси, ношир, публицист, педагог, дин ва жамоат арбоби ҳисобланган ушбу тарихий шахс ҳақида тест тайёрлади.
«Оврупо ва Амриқога ўқувчилар юборишимиз лозим», «Халқимизни қандай бўлса ҳам ёруғлиққа чиқориш ниятидаман», «Туркистон бутунлик истайди». Бу — 1922 йилда Германияга ўқишга кетган туркистонликларнинг хатларидан иқтибослар. «Газета.uz» хатларнинг айримларини муштарийлар эътиборига ҳавола қилади.
Tashkent City Mall’да «Жадидлар. Туркистонга мактублар» номли мультимедиавий кўргазма очилди. Фотосуратлар, хатлар, видеолар, ҳужжатлар, овозли маълумотлардан иборат экспозиция 1922 йили Германияга ўқишга юборилган 73 нафар туркистонлик талаба ҳақида ҳикоя қилади.
Пойтахтда «Жадидлар. Туркистонга мактублар» мультимедиа кўргазмаси очилади. Унда Туркистондан Германияга ўқишга юборилган талабалар ва уларнинг минтақа маданий-маърифий меросига қўшган ҳиссаси ҳақида ҳикоя қилинади.
Ўзбекистон, 30 йилдирки, лотин ёзувига тўлиқ ўтолмайди. Бир неча ҳарфнинг якуний кўриниши тасдиқланиши билан жараён тугаши кутиляпти. Бу сўнгги 85 йилда алифбо кўринишининг олтинчи ўзгартирилиши бўлади. «Газета.uz» мухбири Жаҳонгир Азимов чўзилиб кетган ўтишнинг сабаблари ва оқибатларини ўрганди.
Tасвирий санъат галереясида жадидчилик ҳаракатига бағишланган «Хотира йўлаги» кўргазмаси очилган бўлиб, у 18 февралга қадар давом этади. Унда 42 экспонат намойишга қўйилган. Экспонатлар орасида Фитрат ва Беҳбудий томонидан ёзилган дарсликлар, журналлар ва ўқув қўлланмалари ҳам бор.
Фанлар академияси Тарих институти жамоаси томонидан икки йил давомида яратилган Jadidlar.uz платформаси тест режимида иш бошлади. Лойиҳа учун 1 млрд сўмлик грант маблағи ажратилган. Унга 250 га яқин жадид ҳақида маълумотлар киритилган.
Президент Маънавият ва маърифат кенгаши йиғилишида Ўзбекистон мафкуравий соҳада рақобатга тайёрми, деган саволни берди. Унинг айтишича, мамлакат маданий дипломатияни кучайтиради. Шунингдек, ўзбек халқи жадидлар кўрсатган йўлдан оғишмай бориши кераклиги таъкидланди.
Тошкентдаги Tасвирий санъат галереясида Абдурауф Фитрат ҳаёти ва ижодига бағишланган кўргазма очилди. Намойиш 20 январгача давом этади. Лойиҳа муаллифи Мақсуд Аскаров аввалроқ Чўлпон ва Беҳбудийга бағишланган кўргазмаларни ташкиллаштирган эди.
Жадидлар даврида эски ўзбек алифбосида чоп этилган ва бир асрдан бери табдилини кутиб ётган саккиз тўплам 2023 йил октябрида «Zabarjad media» нашриёти томонидан «Жадид куллиёти» туркумида лотин ёзувида чоп этилди. «Газета.uz» нашриёт рухсати билан куллиётдан парчалар эълон қилади.
Жадидлар даврида эски ўзбек алифбосида чоп этилган ва бир асрдан бери табдилини кутиб ётган саккиз тўплам 2023 йил октябрида «Zabarjad media» нашриёти томонидан «Жадид куллиёти» туркумида лотин ёзувида чоп этилди. «Газета.uz» нашриёт рухсати билан ҳафта давомида куллиётдан парчалар эълон қилади.
Президент жадидчилик ҳаракатига бағишланган конференция иштирокчиларига мурожаатида ҳар йили августни «Қатағон қурбонларини ёд этиш ойи» сифатида ўтказиш белгиланаётганини маълум қилди. Шунингдек, маҳаллаларда хотира бурчакларини ташкил этиш, жадидларга аталган тўпламлар тайёрлаш режа қилинмоқда.
25 ноябрь — Аёлларга нисбатан зўравонликка барҳам бериш куни. Аёлларга нисбатан зўравонлик — кўҳна ва катта муаммо. Миллат оғриқлари ҳақидаги мулоҳазалари аср ошса ҳамки ўз долзарблигини йўқотмаётган ўзбек маърифатпарварлари мессенжерлари замонида бу мавзуни қандай муҳокама қилган бўларди?
Режиссёр Руслан Солиевнинг жадидчилик тарихи ҳақида ҳикоя қилувчи «Армон» фильми YouTube’га чиқарилди. Юзлаб ижодкорлар иштирокида икки йил тайёрланган фильмнинг суратга олиш ишлари Ўзбекистондан ташқари Россия ва Туркияда бўлиб ўтган. Унда қўшни мамлакат санъаткорлари ҳам суратга тушган.
Бухоро шаҳридаги «Ҳовли поён» уйида Ўзбекистон маданияти ва санъатини ривожлантириш жамғармаси иштирокида жадидчилик тарихига бағишланган илк музей ташкил этилмоқда. Бу уй Ўрта Осиё жадидчилиги етакчиларидан бири Усмонхўжа Пўлатхўжаевга тегишли бўлган.
Америкалик тадқиқотчи Марк Риз Абдулла Қодирийнинг «Ўткан кунлар» романини инглиз тилига таржима қилиш учун 15 йил умрини сарфлади. У «Газета.uz»га берган интервьюсида таржимадаги қийинчиликлар, нима учун асар шунчаки муҳаббат ҳикояси эмас, аввало ислоҳотлар ғояси ҳақида эканлиги ва қандай қилиб Қодирий асар орқали муҳим ижтимоий муаммоларни олиб чиққанлиги ҳақида сўз юритди. У шунингдек жадидлар ва уларнинг ғоялари бугун қанчалик ҳаётга тадбиқ этилганлиги ҳақида фикр билдирди.
Миллий таълим ва тарбия тизимини яратишга беқиёс ҳисса қўшган Абдулла Авлоний (1878−1934), Маҳмудхўжа Беҳбудий (1875−1919) ва Мунавварқори Абдурашидхонов (1878−1931) «Буюк хизматлари учун» ордени билан тақдирлангани
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг