Qozog‘istonning Turkiston viloyatidan Toshkentdagi Qibray tumanigacha 300 metrlik yerosti quvuri orqali Ai-92 markali benzin tashish bilan shug‘ullanganlar ushlandi. Ikki o‘zbekistonlikka jinoyat ishi qo‘zg‘atildi, ularning qozog‘istonlik sherigi bo‘yicha qo‘shni davlat hukumatiga murojaat qilindi.
Qozog‘iston Energetika vazirligi qo‘shni davlatlar bilan narxlardagi tafovutni bartaraf etish va “kulrang” eksport xavfini minimallashtirish maqsadida benzin va dizel narxlarini bosqichma-bosqich erkinlashtirish rejalarini e’lon qildi.
Dekabr oyida aholi tomonidan sezilgan inflyatsiya darajasi o‘tgan oyga nisbatan tezlashib, 14,7 foizni tashkil etdi. Bu 2023-fevralidan buyon eng yuqori ko‘rsatkich. Oy davomida aholiga eng ko‘p go‘sht, sut, benzin, elektr energiyasi va tabiiy gaz narxi oshgani sezildi.
Prezident farmoni loyihasi bilan 2025-yil yakunigacha O‘zbekistonda “Yevro-4”dan past ekologik toifadagi yoqilg‘ini sotish va ishlatishni cheklash taklif etilmoqda. Avvalroq Ai-80 benzindan voz kechish maqsadi 2028-yilga qoldirilgandi. Shuningdek, IESlarda mazutdan foydalanishni taqiqlash rejalashtirilmoqda.
1-yanvardan Buxoro neftni qayta ishlash zavodida ishlab chiqariladigan barcha turdagi neft mahsulotlari, jumladan, benzin faqat birjada “erkin raqobat muhitida” sotiladi, deya ma’lum qildi “O‘zbekneftgaz”. Kompaniyaning ta’kidlashicha, aholini benzin bilan ta’minlash masalasi davlat nazoratiga olingan.
1-yanvardan O‘zbekistonda avvalroq xususiylashtirilgan eng yirik yonilg‘i quyish shoxobchalaridan bo‘lmish Carvon (UNG Petro) tarmog‘ida Ai-80 markali benzin 6900 so‘mdan 8150 so‘mgacha qimmatlashdi. Yillik hisobda narx deyarli 34 foizga oshdi.
O‘zbekistonda gaz qazib olish noyabr oyida ham pasayishda davom etdi va 3,67 mlrd kub metrgacha tushdi (2023-yil noyabriga nisbatan -3,3 foiz). Ko‘rsatkich 11 oyda deyarli 2 mlrd kub metrga kamaydi. Dizel ishlab chiqarish 37,1 foizga, benzin 12,4 foizga, neft 8,7 foizga kamaydi.
Energetika vazirligi birja savdolariga chiqarilayotgan kunlik avtobenzin hajmi to‘rt barobar oshirilganini ma’lum qildi. 6-dekabrgacha 2000 tonna Ai-80 benzini chiqarib kelingan bo‘lsa, 12-dekabr kuni bu miqdor 8000 tonnadan oshdi. Shunga qaramay, benzin narxi deyarli o‘zgarmayapti.
Energetika vazirligi gaz zapravkalar faoliyatiga cheklov kiritilgani sababli birja savdolariga chiqarilayotgan kunlik avtobenzin hajmi ikki barobar oshirilishini ma’lum qildi. Buning uchun barcha hududlarda zarur miqdorda zaxiralar yaratilgan.
Rossiya yil oxirigacha benzin eksportiga qo‘yilgan taqiqni muddatidan oldin bekor qilishni rejalashtirmoqda. Yaqinda Energetika vazirligi eksport cheklovlarini olib tashlash mumkinligi, chunki narxlar va bozordagi vaziyat barqaror ekanini bildirgandi.
Oktabr oyida O‘zbekistonda gaz qazib olish ko‘rsatkichi pasayishda davom etib, 3,6 mlrd kubometrga yetdi (2023-yil oktabr oyiga nisbatan 5% kam). Benzin ishlab chiqarish ketma-ket uchinchi oy qisqarmoqda. Quyosh va shamol stansiyalari hisobiga elektr quvvati ishlab chiqarish ko‘paydi.
Avtomobilga benzin, metan va propan quyish, elektromobillarni quvvatlash shoxobchalari haqida ma’lumot beruvchi “Avto24” ilovasi test rejimida ishga tushirildi. U orqali haydovchilar qayerda yoqilg‘i quyishni tanlashi, narxlarni solishtirishi, “zapravka”lardagi qo‘shimcha qulayliklardan xabardor bo‘lishi mumkin.
O‘zbekiston gaz, neft va benzinning asosiy qismini Rossiyadan import qiladi. Markaziy bank rahbari Mamarizo Nurmuratov ta’minotdagi bir mamlakatga qaramlik haqidagi savolga javob berib, bu xatar ekanini tan oldi va logistikadagi uzilishlar ichki narxlarga ta’sir qilishi mumkinligini ta’kidladi.
Sentabrda O‘zbekistonda gaz qazib olish hajmi pasayishda davom etdi va 3,55 mlrd kub metrgacha kamaydi (2023-yil sentabriga nisbatan -5,8 foiz). Benzin ishlab chiqarish hajmi 99,2 ming tonnagacha (-11,1 foiz), dizelniki esa 72 ming tonnagacha (-5,5 foiz) pasaydi.
O‘zbekistonda Ai-80 benzinidan foydalanishni taqiqlash 2028-yildan bosqichma-bosqich amalga oshirilishi rejalashtirilmoqda. Avvalroq 2025-yildan boshlab ushbu markadagi yonilg‘idan voz kechilishi xabar qilingan edi.
Qozog‘iston avtotransportda benzin va dizel olib chiqishga 2022-yil iyul oyida joriy etilgan taqiqni yana uzaytiradi, shuningdek, mamlakat ichidagi yaxshi hosil tufayli olma importi cheklanadi. Yil boshidan buyon O‘zbekiston Qozog‘iston bozoriga 2,8 mln dollardan ortiq olma yetkazib berdi.
Statagentlik iyul uchun energoresurslar ishlab chiqarish ma’lumotlarini e’lon qildi. Gaz qazib olish 3,79 mlrd kub metrni tashkil etdi. Ko‘mir qazib olish yana rekord o‘rnatdi, dizel ishlab chiqarish ko‘paydi. Yirik korxonalarda elektr ishlab chiqarish 17 foizga, neft — 7 foizga, benzin — 13,7 foizga kamaydi.
Gaz qazib olish (elektr stansiyalari uchun asosiy yonilg‘i) pasayishda davom etmoqda. Iyunda ishlab chiqarish 3,54 mlrd kub metrni (-4,3%) tashkil etdi. Yirik korxonalarda elektr energiyasi ishlab chiqarish 12,5 foizga, neftniki — 5,4 foizga kamaydi. Shu bilan birga, o‘tgan oy rekord darajada ko‘mir qazib olindi.
O‘tgan oyda O‘zbekistonda gaz (-6,1 foiz), ko‘mir (-25,8), neft (-1,3), benzin (-12,5) va dizel (-12,5) ishlab chiqarish hajmi 2023-yil apreliga nisbatan kamaydi. Elektr energiyasi ishlab chiqarish hajmi 27,6 foizga oshdi.
Buxoro neftni qayta ishlash zavodi noyabr-dekabr oylarida Ai-91 va undan yuqori turdagi benzinni ko‘proq ishlab chiqarishni boshlaydi, 2025-yil boshidan esa Ai-80 ishlab chiqarishdan butunlay voz kechish rejalashtirilgan, dedi “O‘zbekneftgaz” AJ rahbari o‘rinbosari Odil Temirov.
Qo‘shimcha imkoniyatlardan foydalanish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting