Markaziy bank asosiy stavkani 17 foiz darajasida o‘zgarishsiz qoldirishga qaror qildi. Asosiy savdo-hamkor davlatlarda iqtisodiy vaziyat shu jumladan, valyuta kurslarining ma’lum darajada muvozanatlashuvi kuzatilayotganiga qaramasdan, barcha makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar bo‘yicha o‘rta muddatli istiqbolda noaniqlik va xatarlar darajasi yuqoriligicha saqlanib qolmoqda, deya qayd etdi regulyator. MB inflyatsiya, pul o‘tkazmalari va YAIM o‘sishi bo‘yicha prognozlarini yomonlashtirdi.
Yanvar-mart oylarida O‘zbekistonga 1,47 mlrd dollarlik pul mablag‘lari jo‘natilib, bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 3 foizga ko‘proqdir. Shuningdek, aholi o‘rtasida xorijiy valyutaga talab 69% ga oshgan.
«Davrbank» tomonidan kafil yoki birgalikda qarz oluvchi hisoblanmagan fuqarolarning bank kartalari ularning roziligisiz jismoniy shaxslarga ajratilgan kredit qarzdorligini so‘ndirish uchun biriktirilib, mablag‘lar yechib olish amaliyoti yo‘lga qo‘yilgani aniqlandi. Markaziy bank «Davrbank"ka nisbatan jarima sanksiyasi qo‘lladi.
«Global Money Week-2022» doirasida Markaziy bank tomonidan 12−15 aprel kunlari yoshlar uchun moliyaviy savodxonlik bo‘yicha mahorat darslari tashkil qilinadi. Mahorat darslari har bir viloyatning «Yoshlar markaz"larida o‘tkaziladi. Darslarda qatnashuvchilarga pul bilan to‘g‘ri munosabatlar haqida bilim va ko‘nikmalar berilishi aytildi.
Butunjahon oltin kengashining oylik hisobotiga ko‘ra, O‘zbekiston fevral oyida 22 tonna oltin sotgan holda dunyo mamlakatlari orasida birinchi o‘rinni egalladi. 1 mart holatida O‘zbekistonning oltin zaxiralari 339 tonna yoki 20,72 mlrd dollarni tashkil qilmoqda.
Markaziy bank rahbari o‘rinbosari Behzod Hamrayev dunyoda ro‘y berayotgan so‘nggi voqealar O‘zbekiston iqtisodiyotiga uchta kanal: valyuta kursi, inflyatsiya va moliyaviy barqarorlik orqali salbiy ta’sir ko‘rsatishini ta’kidladi. U valyuta kursi va narxlarni barqarorlashtirish maqsadida regulyator qanday chora-tadbirlar ko‘rayotgani xususida ma’lumot berdi. Bundan tashqari, Markaziy bank YAIM o‘sishi, inflyatsiya va investitsiyalar oqimi bo‘yicha prognozlarini qayta ko‘rib chiqishni rejalashtirmoqda.
Markaziy bank tahlillari qarz yuki bo‘yicha O‘zbekiston moliya tizimiga ta’sir ko‘rsatishi va tizimli moliyaviy zaifliklarga olib kelishi mumkin bo‘lgan bir qator xatarlar mavjudligini ko‘rsatdi. Ular bir qarz oluvchiga to‘g‘ri keladigan kredit shartnomalari sonining ortishi, tovar va xizmatlarni muddatli to‘lov asosida xarid qilish, muammoli kreditlar va boshqa omillar bilan bog‘liq.
Markaziy bankning asosiy stavkasi 17 foizga oshirilganidan so‘ng, yangi kreditlar foizi va kredit resurslarining qiymati ham o‘sishi kerak edi. Biroq, prezident yil oxirigacha ipoteka va ta’lim kreditlari bo‘yicha foiz stavkalarini o‘zgartirmaslik to‘g‘risida topshiriq berdi, deb xabar qildi moliya vaziri Timur Ishmetov.
Markaziy bank ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonning oltin-valyuta zaxiralari bir oyda 935,6 mln dollarga ortib, 1 mart holatida 35,36 mlrd dollarga yetdi. Yalpi zaxiralar o‘sishi xorijiy valyutadagi aktivlar hisobiga (983 mln dollarga ortgan) to‘g‘ri keldi. Oltin zaxiralari esa 50,4 mln dollarga kamaygan.
Mart oyining birinchi yarmida Rossiyadan pul o‘tkazmalari hajmi o‘tgan yilga nisbatan sezilarli darajada kamaydi, dedi Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmuratov. U pul o‘tkazmalarining qisqarishi aholi daromadlari va ularning kredit to‘lash qobiliyatiga ta’sir qilishi mumkinligini tan oldi.
Markaziy bank asosiy stavkani 3 foiz bandga oshirib, yillik 17 foizgacha ko‘tarish to‘g‘risida qaror qabul qildi. Regulyator 2020 yildan beri asosiy stavkani 14 foiz darajasida ushlab turgandi.
Juma kuni jismoniy shaxslar banklardan 86,5 mlndan ortiq miqdorda Rossiya rubli xarid qilgan bo‘lsa, 7,3 mln miqdorida rubl sotishgan. 3−4 mart kunlari o‘zbekistonliklar tomonidan banklardan jami 146,7 mln miqdorida Rossiya rubli sotib olindi va 12,8 mln rubl sotildi. Oradagi farq 11 barobardan ortiqroqni tashkil etdi.
Markaziy bank tijorat banklari rubl kursini mustaqil ravishda joriy xalqaro kotirovkalarga asosan belgilayotganini ma’lum qildi. O‘zbekistonda jismoniy shaxslar tomonidan xorijiy valyutani (naqd va naqdsiz shaklda) olib kirish va olib chiqish bo‘yicha maxsus tartib o‘rnatilgani aytildi. Iqtisodchi Otabek Bakirovning yozishicha, «rubl uchun imtiyozli koridor bekor qilingan».
1 fevral holatida O‘zbekiston banklarining kredit portfelidagi muammoli kreditlar (NPL) ulushi 5,4 foiz yoki 503 mlrd so‘mga ko‘paydi. NPL o‘sishining asosiy qismi davlat ulushi mavjud banklar hisobiga to‘g‘ri keladi. Ushbu banklarda NPL 453 mlrd so‘mga ortgan. Xususiy banklarda esa bu ko‘rsatkich qariyb 50 mlrd so‘mni tashkil etdi.
O‘zbekistondagi bir qator banklar Rossiyadan pul o‘tkazmalari tizimi faoliyatida uzilishlarga duch keldi. Markaziy bank tijorat banklar ularning uzluksiz ishlashi uchun chora-tadbirlar ko‘rayotgani, muqobil xizmatlar mavjudligini ma’lum qildi.
Markaziy bank 2021-yilda iste’molchilarning huquqlarini buzgan 16 ta tijorat banki va 8 ta mikrokredit tashkilotidan jami 1 mlrd 177 mln so‘m miqdorida jarimalar undirdi. Shundan 829 mln so‘mi qoidabuzarliklarga sababchi bo‘lgan 466 nafar bank xodimi hisobidan qoplangan. Qolaversa, yil davomida banklardan iste’molchilarga 25,4 mlrd so‘m qaytarib berilgan.
Ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan 20 raqami tushirilgan namuna Markaziy bank tomonidan emas, balki «Davlat belgisi» korxonasi tomonidan 2014 yilda chiqarilganligi ma’lum qilindi. U reklama mahsuloti sifatida chiqarilgan va hech qanday qiymat o‘lchoviga ega emas.
Markaziy bank O‘zbekiston milliy valyutasi — so‘m ramzini yaratish bo‘yicha tanlov e’lon qildi. Tanlovda milliy valyutaning xalqaro miqyosda o‘ziga xosligi va xalqning madaniy qadriyatlarini ifodalovchi eng yaxshi grafik ishlar aniqlanadi. G‘oyalar 31 martga qadar qabul qilinadi.
Markaziy bank tijorat banklarining moliyaviy xizmatlari haqida axborot beruvchi www.bankxizmatlari.uz portalini ishga tushirdi. Veb-sayt orqali jismoniy shaxslar o‘zlari uchun taklif etilayotgan kreditlar, omonatlar, valyutalarni ayirboshlash, xalqaro pul o‘tkazmalari va boshqa xizmatlarni izlashi, ular haqida batafsil ma’lumotga ega bo‘lishlari mumkin.
Markaziy bank «Gazprombank» (Rossiya Federatsiyasi) vakolatxonasini akkreditatsiya qildi. Vakolatxona bankning O‘zbekistonda xalqaro biznesini rivojlantirishga ko‘maklashish, amalga oshirilayotgan tashabbus va loyihalarini qo‘llab-quvvatlash maqsadida tashkil etilgani aytildi.
Qo‘shimcha imkoniyatlardan foydalanish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting