Komil Allamjonov O‘zbekiston ta’lim sohasida velosiped ixtiro qilmasdan, “eng ilg‘or” — Finlyandiya tizimini — “shartta olib, o‘ziga adaptatsiya qilishi” kerakligini aytdi. Unga ko‘ra, matematika, fizika va ximiya qonunlari hammayoqda bir xil, faqat o‘qitish metodikasi farqli.
YUNESKO bosh direktori Odri Azule dunyoda 770 milliondan ortiq voyaga yetganlar o‘qish va yozishni bilmasligi haqida ma’lum qildi. Ularning 60 foizi ayollar hisoblanadi. Shuningdek, pandemiya natijasida 24 millionga yaqin o‘quvchi hech qachon maktab va boshqa ta’lim muassasalariga qaytmasligi mumkin.
Prezident qarori bilan 2022/2023 o‘quv yilidan boshlab davlat oliy ta’lim muassasalari magistraturasiga qabul yilda ikki marta — avgust va yanvar oylarida amalga oshiriladi. Kontrakt miqdori esa OTM tomonidan mustaqil belgilanadi.
Oliy ta’lim vaziri endi faqat ikki toifadagi talabalarga o‘qishni ko‘chirishga ruxsat berilishi, qolgan hollarda esa akademik mobillik qo‘llanilishini ta’kidladi. «Talaba turmush qursa va davlat xizmatchisi boshqa ish joyiga o‘tsa, vazirning xati bilan ko‘chirishga ruxsat beriladi», — dedi Abduqodir Toshqulov.
PISA tadqiqoti asoschisi Andreas Shlyayxer O‘zbekistonning ushbu tadqiqotda qatnashishi ta’limdagi bo‘shliqlarni to‘ldirish imkoniyatini berishiga ishonadi. U o‘qituvchilar sifatining ta’lim sifatiga ta’siri, baholashda texnologiyaning o‘rni, ta’lim jarayoni ustidan nazoratning muhimligi haqida ham fikr bildirdi.
Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti ta’lim darajasiga qarab ish haqi o‘sishini baholash bo‘yicha tadqiqot o‘tkazdi. O‘rganish natijalariga ko‘ra, O‘zbekistonda ish haqidagi ustama fan doktori (DSc) ilmiy unvoni uchun 61% dan, PhD yoki fan nomzodi uchun 41% dan yuqori ekanligi, shu bilan birga bakalavr bosqichining imtiyozli diplomiga ega xodimlar mehnat bozorida oddiy diplom sohiblariga qaraganda 8,5% ko‘proq maosh olishi ma’lum bo‘ldi.
Nima uchun maktab partasidagi qo‘ng‘iroqdan qo‘ng‘iroqqacha bo‘lgan an’anaviy ta’lim o‘zgarishi kerak? Maktab bolalarni o‘zgaruvchan dunyoda yashashga qanday tayyorlashi kerak? Shu va boshqa savollarga javoblar — ta’lim bo‘yicha ekspert, ixtirochilik muammolarini hal qilish nazariyasi mutaxassisi Anatoliy Gin bilan sifatli maktab ta’limi haqidagi intervyuda.
O‘zbekistonda biror sport turi bo‘yicha mahalliy olimlar tomonidan na metodika, na dastur ishlab chiqilgan. Sport diyetologiyasi, farmakologiyasi, psixologiyasi, kardiomashg‘ulotlar bo‘yicha mutaxassislar tayyorlanmaydi, deya tanqid qildi Shavkat Mirziyoyev sohani rivojlantirishga bag‘ishlangan yig‘ilishda. «Bugungi kunda sportchilarni tayyorlash 30 yil oldingi dasturlar asosida amalga oshirilmoqda», — dedi u.
Termizdagi Afg‘oniston fuqarolarini o‘qitish ta’lim markazida gumanitar, pedagogika va muhandislik sohalari bo‘yicha qisqa muddatli o‘quv kurslarini tashkil etish rejalashtirilmoqda. Unda 345 nafar afg‘onistonlik bepul tahsil olishi mumkin bo‘ladi. Yevropa Ittifoqi mazkur tashabbus uchun 1 mln yevro ajratdi.
Senat raisi Tanzila Narbayeva korrupsiyaviy jinoyatlarning har uchtadan bittasi sog‘liqni saqlash, ta’lim va bank tizimi xodimlari tomonidan sodir etilganini ma’lum qildi. Shuningdek, to‘g‘ridan-to‘g‘ri poraxo‘rlik emas, balki firibgarlik yo‘li bilan o‘zgalar mulkini o‘zlashtirish yoki rastrata yo‘li bilan talon-toroj qilish holatlari ko‘paygani aytildi.
Oliy ta’lim vaziri Abduqodir Toshqulov OTMlarning ilmiy salohiyatini shubha ostiga olayotganlarga munosabat bildirdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, ta’limda ishlayotgan 70−80 yoshdan oshganlar shu vaqtgacha ilm bilan shug‘ullangan bo‘lsa, ular ta’lim uchun kerak. Bundan tashqari, vazir tasdiqlanmagan ma’lumot bergani uchun 23 OTM prorektorini tanqid qildi.
Bir necha yillardan buyon ilmiy-tadqiqot institutlari olimlari, universitet o‘qituvchilari hamda doktorantlardan Scopus va Web of Sciences xalqaro ma’lumotlar bazalarida indekslangan jurnallarda maqolalar chop etish talab qilinmoqda. Ularsiz doktorantlar attestatsiyadan o‘tmaydi, o‘qituvchilar esa ishdan bo‘shatish bilan tahdid qilinadi. Nima uchun bu talablar asosli emas va bu mahalliy ilm-fan rivojiga qanday salbiy ta’sir ko‘rsatadi — «Gazeta.uz» kolumnisti, faylasuf va antropolog, Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti dotsenti Valeriy Xan bu haqda fikr yuritadi
Andijon viloyati xalq ta’limi boshqarmasi maktab o‘qituvchilari ota-onalardan uzr so‘ragan yig‘ilish Marhamat tumani hokimining shaxsiy tashabbusi bo‘lganligini ma’lum qildi. Tuman hokimi Boburjon Yo‘ldoshev bu holatlar «o‘qituvchilarning ruhiyatiga ta’sir qilgan bo‘lsa», ulardan uzr so‘rashini aytdi.
Ta’limni yuqori bosqichga ko‘tarish va malakali kadrlar tayyorlash uchun mamlakatda ta’limni rivojlantirishga qaratilgan davlat siyosatining o‘zi yetarli emas. Yuqori akademik ko‘rsatkichlarga erishishda institutsional omillardan tashqari, ota-onaning ma’lumoti va daromad darajasi, ular tomonidan bolalarga ajratilgan vaqt, oilaviy muhit hamda boladagi ta’lim olishga bo‘lgan rag‘bat hal qiluvchi ahamiyatga ega. Iqtisodchi Muqaddamxon Saidrasulova — ta’limdagi tengsizlikka ta’sir qiluvchi omillar haqida.
2022 yilda davlat tomonidan 410 mlrd so‘mlik 40 ta maktab qurish rejalashtirilgan. Bu o‘tgan yilgidan deyarli ikki baravar ko‘p, ammo maktablarda joy yetishmasligi muammosini hal qilish uchun hali ham halokatli darajada yetarli emas.
Shavkat Mirziyoyev o‘qituvchi va shifokorlarning oylik ish haqini oshirish uchun 2022 yilda davlat budjetidan 350 mlrd so‘m ajratilishini ma’lum qildi. Shuningdek, bepul davolanish orderi uchun 600 mlrd so‘m berilishi ta’kidlandi.
2022 yilda mo‘ljallangan davlat budjeti loyihasida ta’lim va tibbiyot tizimiga 58 trln so‘m ajratilishi ko‘zda tutilgan. Prezident qo‘shimcha tarzda yana 12 trln so‘m ajratish taklifini bildirdi. Shuningdek, uy-joylar va ijtimoiy obyektlar qurish, mahallalarni obod etish chora-tadbirlari uchun 26 trln so‘m ajratilishi rejalashtirilgan.
Xalqaro moliya korporatsiyasi O‘zbekiston hukumatiga mamlakat viloyatlarida zamonaviy va energiya jihatidan tejamkor 15 tagacha maktablarni moliyalashtirish, loyihalashtirish, qurish va xizmat ko‘rsatish uchun xususiy operatorni tanlashda tender o‘tkazishga yordam beradi.
O‘zbekistonda inklyuziv ta’limni rivojlantirish uchun ko‘zi ojiz o‘qituvchilarni ta’lim tizimiga jalb etish muhim ahamiyatga ega. Ammo pedagogik faoliyatni amalga oshirishlari uchun ularga teng sharoit va imkoniyatlar yaratilganmi? Abdullo Abduxalilov va Dilmurod Yusupov o‘z tajribalari va pedagogik faoliyatdagi inklyuziyaning muvaffaqiyatli misollari asosida ushbu muammoni o‘rganishdi.
OTB O‘zbekiston maktablarida STEM ta’limni rivojlantirishga 100 mln dollar ajratadi. Loyiha bo‘yicha darsliklarning standartlarini yaxshilash, o‘qituvchilarni tayyorlash, maktablar uchun zarur jihozlarni sotib olish ko‘zda tutilgan.
Qo‘shimcha imkoniyatlardan foydalanish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting