«Шароит Плюс» ташкилоти ногиронлиги бўлган ёшлар учун фотография, SMM, видеомонтаж каби креатив индустрия йўналишларида ўқув курслари очди, чунки «нодавлат таълим муассасаларида шароит йўқ ва ўқиш қиммат». Ҳар бир курсда 10 кишидан ўқиди. Уларнинг айримлари аллақачон ўз ишини ҳам топиб бўлган.
Тошкент аэропортида илк бор эшитиш қобилияти чекланган саккиз нафар фуқаро юк аравачаси оператори сифатида иш бошлади. Uzbekistan Airports фронтлайн персоналларни имо-ишора тилига ўқитиш режалаштирилаётганини маълум қилди.
У ўзбек тилидаги нутқ синтезатори, «Китоб Плюс» лойиҳаси муаллифларидан. Ҳозир ўзи ўқиган кўзи ожиз болалар мактабида дарс беради, журналларда ишлайди. Жамият ва инсон орасида тўсиқлар бўлсагина киши ўзини ногирон ҳис қилади, деб ҳисобловчи Мирали Ғиёсов — «Ирода» лойиҳасининг навбатдаги қаҳрамони.
«Газета.uz» мухбири сайлов комиссияси аъзолари билан бирга Тошкентдаги ўзгалар парваришига муҳтож икки сайловчининг хонадонида бўлди. Умуман, Ўзбекистонда овоз бериш учун сайлов участкасига мустақил равишда кела олмайдиган жами 46,3 минг сайловчи рўйхатга олинган эди.
Ўзбекистонда кўплаб ногиронлиги бўлган шахслар қонунларда кафолатланган ҳуқуқларидан бехабар қолиб кетмоқда. Ногиронлар ҳуқуқи фаолига кўра, улар юридик ёрдам ва маслаҳат олишда ҳам тўсиқларга учраяпти. Шу сабабли бундай муаммоларга ечим сифатида huquqplus.uz ҳуқуқий ахборот портали ишга туширилди.
«Ногиронлиги бўлган шахсларнинг ҳуқуқлари тўғрисида»ги қонунга уларнинг одил судловдан тенг фойдаланиш, давлатнинг ижтимоий-сиёсий ҳаётида иштирок этиш, шунингдек, сайлаш ва сайланиш ҳуқуқини белгиловчи қўшимчалар киритилди.
Президент ижтимоий ҳимоя соҳасига оид чора-тадбирлар тақдимоти билан танишди. Таклифлар орасида ногиронлиги бўлган шахсларнинг хавфсиз ҳаракатланиши учун шароитларни кенгайтириш, жумладан, биноларни экспертизадан ўтказиш, чорраҳаларни мослаштириб бориш, электрон интерактив харита яратиш мавжуд.
Мониторинг ДХМларнинг ногиронлиги бўлган шахсларга хизмат кўрсатишга шайлик даражаси турлича эканини кўрсатди. Нима учун бир шаҳарда давлат хизматлари турлича тақдим этилади? «Газетa.uz» колумнисти Дилмурод Юсупов ягона стандартларни жорий этиш орқали муаммони ҳал қилиш мумкин, деб ҳисоблайди.
Ягона интерактив давлат хизматлари портали ишлаб чиқувчилари ногиронлиги бўлган шахслар учун қўшимча қулайликлар яратиш мақсадида сўровнома ўтказмоқда.
1−2 май кунлари «Ўзэкспомарказ»да имконияти чекланган шахслар томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг савдо кўргазмаси бўлиб ўтади. Унда мебель, тўқимачилик, пойабзал, маиший техника ва озиқ-овқат маҳсулотлари тақдим этилади.
Маданий мерос объектлари, вокзаллар, жамоат транспорти ва поездларда ҳаракатланиш имконияти чекланган кишилар учун лифт, пандус ва тутқичлар ўрнатилади. 2027 йилгача минг нафар ногиронлиги бўлган шахснинг саёҳат харажатларининг 50 фоизини давлат қоплайди. Меҳмонхоналар учун ҳам субсидиялар берилади.
Табиий офатлар пайтида ногиронлиги бўлган шахслар энг катта хавф остида қолишади, чунки фавқулодда ҳолат хабарлари ва эвакуация йўллари улар учун мослаштирилмаган бўлиши мумкин. Жаҳон банки Ўзбекистонда ногиронлиги бўлганлар эҳтиёжларини ҳисобга олиш бўйича ўз тавсиялари билан бўлишди.
Сенатда маъқулланган қонунга кўра, энди ногиронлиги бўлган шахсларга давлат хизматларидан фойдаланишда 50 фоизлик чегирма қўлланади. Қонун билан Интеллектуал мулк агентлигининг вазифалари Адлия вазирлигига юклатилмоқда.
Адлия вазирлиги йўл белгиларининг онлайн реестрини жорий этишни таклиф қилди. Тақиқловчи белгиларни фақат ҳокимлар қарори билан ўрнатиш таклиф этилмоқда. Улар реестрда бўлмаса, ҳеч қандай ҳуқуқий оқибатлар бўлмайди. Йўлларни қуриш ва таъмирлашда эса ногиронлар ҳуқуқлари ҳисобга олинади.
Жаҳон банкига кўра, 2022 йилда аҳолининг 2,3 фоизи ёки 845,3 минг киши ногиронлиги бўлган шахслар деб топилган. 60 ёшдан катталарнинг 54 фоизи ногиронликнинг маълум шаклига эга. Бундай шахслар турли соҳаларда қийинчиликларга учрамоқда, ҳукумат эса вазиятни яхшилашга уриняпти, дейилади тадқиқотда.
Ҳукумат қарори билан ногиронлиги бўлган шахсларга аукцион орқали ер сотиб олиш харажатларининг бир қисмини қоплаб бериш тартиби тасдиқланди. Харид харажатларига қараб улар БҲМнинг 100 бараваригача миқдорда компенсация олиши мумкин.
Президентнинг 27 февраль кунги қарорига асосан, эндиликда ногиронлар амалдорлар қабулига навбатсиз киради. Адлия вазирлиги расмийсининг айтишича, ногиронлар уларни қабул қилмаган мансабдор шахслар устидан Вазирлар Маҳкамаси, судлар, прокуратура ва адлия органларига мурожаат қилиши мумкин.
2023 йилдан муҳтож шахсларга замонавий оёқ протез-ортопедия буюмлари бепул берилади. I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахслар ва уларга ғамхўрлик қилувчилар давлат хизматларидан навбатсиз фойдаланади, мансабдор шахслар қабулига навбатсиз киради.
Меҳнат вазирининг таъкидлашича, Ўзбекистон аҳолисининг 850 мингдан ортиғини ногиронлар ташкил этади. Уларнинг 70 мингга яқини ишлайди, яна 100 мингдан ортиғи меҳнат қилиш истагида. «Хорижда тадбиркорлар ногиронларни ишга олишга шараф деб қарайди, бизда эса озгина чўчийди», — деди Нозим Хусанов.
Ўзбекистон президенти инклюзив жамиятни барпо этиш бўйича комплекс чора-тадбирларни амалга оширилишини айтди. «Ишонтириб айтаманки, сизлар ўзларингизни ёлғиз ҳис этмаслигингиз учун бор куч ва имкониятларни сафарбар этамиз», — деди у Халқаро ногиронлар куни муносабати билан йўллаган мурожаатида.
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг