Ma’rifat va hurlik tongi otguncha…
Mirzakalon Ismoiliyning XX asr boshlarida mustabid tuzum, mahalliy boy va amaldorlar, mutaassib din peshvolari zulmidan qon qaqshagan Turkiston va uning yorug‘ kunga umid bog‘lagan tolesiz xalqiga bag‘ishlangan “Farg‘ona tong otguncha” romani haqda “Gazeta.uz” kolumnisti Muqaddamxon Saidrasulova hikoya qiladi.
«Insonning kim ekanligi uning bir og‘iz so‘zidanoq ma’lum bo‘lib qoladi»
Insonning kim ekanligi, ichki dunyosi uning bir og‘iz so‘zidanoq ma’lum bo‘lib qoladi. Zero, maqolda aytilganadek, ovqat ta’mi tuz bilan, odam ta’mi so‘z bilan. Mazkur fikrni 2007 yilda Shodmon Otabek o‘zbek tilini bilsada, xorijiy tillarda so‘zlashuvchi ayrim odamlarni tanqid qila turib yozgandi.
Toshkentning Navoiy ko‘chasida avtobuslar uchun alohida yo‘lak paydo bo‘ldi. U foyda beryaptimi?
Toshkentdagi Navoiy ko‘chasining bir qismida jamoat transporti uchun alohida yo‘lak tashkil etildi. Hozircha u lozim darajada ishlayotgani yo‘q. «Gazeta.uz» muxbiri buning sabablarini aniqlashga harakat qildi.
«Tilimiz boy, ammo lug‘atimiz qashshoq»
Darhaqiqat, ko‘p tilli bu kurrai zaminda o‘z tilini a’lo darajada bilgan va ko‘p tilni puxta o‘zlashtirgan xalq yutadi. Agar tilga hozrgidek munosabat davom etaversa, bir necha yildan keyin so‘z boyligimiz yonga solib yuradigan lug‘atga jo bo‘ladi-qoladi, deb yozgandi 2006 yildagi maqolasida Suyun Qorayev.
Nima uchun tezlikni pasaytirish tirbandlikni yuzaga keltirmaydi?
Toshkentda tezlik pasaytirilishi haqidagi xabar, kutilganidek, aksariyat aholining noroziligiga sabab bo‘ldi. Transport vazirligi vakili Murod Obidov haydovchilarning xavotiri nega asossiz ekanini tushuntirib berdi. Odamlarning hayotini saqlab qolish uchun «tezlikni pasaytirish birinchi va minimal choradir».
Islom moliyasi haqida nimalarni bilamiz?
Hozirda islom moliyasi sektori yiliga 15% dan 25% gacha o‘sib bormoqda, bu yo‘nalishdagi institutlar esa jahonda $2,7 trlndan ortiq aktivlarni boshqarmoqda. Islom moliyasining O‘zbekistondagi o‘rni qanday? Foiz bo‘lmasa, foyda qayerdan keladi? Undan kimlar foydalana oladi? Javoblar — «Gazeta.uz» materialida.
E’tibor berishlarini kutish befoyda — hayqirish kerak!
Ona tiliga ehtiyoj sezmagan ijtimoiy sharoit tirik tilni ham o‘ldirishi mumkin. Xulosa aniq: xato qilishdan qo‘rqmay ona tilini faol nutqiy vaziyatda charxlash lozim. E’tibor berishlarini kutish befoyda — hayqirish kerak!, deb yozgandi Irisali Toshaliyev 1991 yildagi maqolasida.
Nega Dubay — «kelajak shahri» deb ataladi?
Fors ko‘rfazi bo‘yida joylashgan Dubay shahri hozirda ko‘pchilik tomonidan «kelajak shahri» deya tilga olinadi. Bir paytlar sahroning bir qismi bo‘lgan va undan «tortib olingan» ushbu shahar haqida sizga batafsil ma’lumot beramiz.
«Eng boy va eng baxtsiz» tilimiz
Ona tilimiz tarixining yechimini kutayotgan nazariy va amaliy muammolari talaygina. Ularni ilmiy asosda hal etish o‘zbek adabiy tili rivojida yangi bosqichni boshlab beradi, deb yozgandi Umarali Normatov va Nasimxon Rahmon 2007 yilda. «Gazeta.uz» «O‘zbek tili oyligi» doirasida maqolani qayta e’lon qiladi.
«Shohmotchi bellashmaydi — dona suradi»
Alibek Rustamov 1990 yildagi maqolasida iboralarning noto‘g‘ri qo‘llanishini tanqid qilib, o‘ynab gapirsa ham, o‘ylab gapirish zarurligini aytgandi. Uning so‘zlariga ko‘ra, «shohmotchi bellashmaydi — dona suradi», bundan Farg‘onacha bel ushlashib ko‘rishdilar, degan mazmun chiqadi. Maqolada bu kabi misollar talaygina.
XX asrning «Temir xonimi» Margaret Tetcherning hayot yo‘li suratlarda
1925 yil 13 oktabr. Bundan 97 yil avval Buyuk Britanining ilk ayol bosh vaziri Margaret Tetcher dunyoga kelgandi. O‘zining shaxsiy sifatlari va qat’iyatliligi orqali hukumatni 12 yil davomida boshqargan Tetcher tarixga «Temir xonim» nomi bilan kirgan. Uning hayotiga oid qiziq faktlar «Gazeta.uz» materialida.
Yigirma yildan beri shu gap! Shu manzara…
21 oktabr… Tilimizni ulug‘lab ma’ruza o‘qidim, uning qadim va boyligi, dunyodagi boshqa hech bir tildan qolishmasligini dalillashga urindim. Go‘yo buni bilib olishsa, ish pishadiyu odamlar til qadrini o‘z joyiga qo‘yadigandek. Yigirma yildan beri shu gap! Shu manzara, deb yozgandi Zuhriddin Isomiddinov 2015 yilda.
Talaba va ijara uyi: haqiqiy manzara, sarson-sargardonlik, ijarador talabi va tuganmas tashvishlar
Non shahri — poytaxtda nega talabaga boshpana topilishi qiyin? Nima uchun uy egalari ijarachi sifatida talabalarni tanlamaydi? E’lonlarda “Talabalar bezovta qilmasin, faqat oilaga beriladi” deb yozilishiga sabab nima? “Gazeta.uz” har ikki tomon bilan suhbatlashib, muammoga yechim topishga harakat qilib ko‘rdi.
«Bunday go‘zallikni o‘ldirish mumkin emas». Yo‘ldosh mavzesi aholisi — yog‘och uylarning buzilishi va daraxtlarni saqlab qolish haqida
Yangihayot tumani Yo‘ldosh mavzesida avariya holatidagi yog‘och uylarda 15 mingdan ziyod aholi yashaydi. 5000 ta ulkan chinor va eman daraxtlari tufayli ularni ko‘chirish kechikmoqda. Hokimlik muammoni qanday hal qilishni rejalashtirayotgani va aholining bu yerdagi hayot haqidagi fikrlari — «Gazeta.uz» reportajida.
«O‘ynab gapirsang ham o‘ylab gapir»
Erkin A’zam 26 yil avval «ustuvor», «boqimonda», «lutfan», «qadamranjida», «tashrif buyurdi» kabi «g‘alati mashhur» iboralarni tanqid qilib, ular aslida boshqa ma’noni anglatishini ta’kidlagandi. Yillarga cho‘zilgan harakatsizlik sabab yot so‘zlar hali ham suhbat-muloqotlarimizda hukmron.
Toshkent ramzlariga chizgilar: Chorsudagi “ovqat bozori”
Chorsudagi “ovqat bozori” — Toshkent haqidagi hikoyalarning eng asosiy syujetlaridan biri. Bu yerdagi eski shahar muhiti mahalliy oshpazlar bilan chambarchas bog‘liq, ularning aksariyati bir necha o‘n yillardan buyon shu joyda mehnat qilmoqda. “Gazeta.uz” Toshkentning asosiy ramzlaridan biri haqida hikoya qiladi.
Chekinishga haqqimiz yo‘q
1990 yillarda filologiya fanlari nomzodi M. Mirtojiyev shunday deb yozgandi: «O‘zbek tilida o‘qitiladigan chet institutlari va fakultetlarida o‘zbek tili fan sifatida o‘qitilmaydi. Bunda chet tilini unga qiyosan o‘rganish manfaatliroq ekanligi hisobga olinmadi. Axir odamlar ona tili bazasida mushohada qiladi».
Toshkentda jamoat transporti brutto-shartnomalarga o‘tkazilmoqda. Bu nima degani?
Transport vazirligi jamoat transportini yangi modelga o‘tkazish bo‘yicha loyihani ishlab chiqmoqda, bunda shahar yo‘lovchi tashuvchiga xizmatlar sifati uchun haq to‘laydi. U ishga tushirilishi bilan Navoiy ko‘chasida avtobuslar uchun yo‘laklar joriy qilinadi. Mutaxassis Murod Obidov bu nima uchun zarurligini tushuntirdi.
«Ilmiy-texnikaviy matnlarimiz son-sanoqsiz ruscha-baynalmilal istilohlar bilan to‘lib-toshgan»
Ilmiy-texnikaviy matnlar son-sanoqsiz ruscha-baynalmilal istilohlar bilan to‘lib-toshgan. Ularning mazmunni tushunish ziyolilarga ham nasib etavermaydi. Bu hol zudlik bilan o‘zgartirishni talab qiladi, deyiladi 1990 yilda hammualliflikda chop etilgan va hozirda ham o‘zining dolzarbligini yo‘qotmagan maqolada.
«Tilimizga e’tiborsizlik o‘zimizdan boshlangan»
1989 yil mart oyi, o‘shanda Hamid G‘ulom bildirgan fikrlar bugungi kunning yuziga oyna tutgandek dolzarbligicha qolmoqda: «Tilimizga e’tibor sezilmaydi. Tarjimonlarimiz tilimizni yaxshi bilishmaydi. Chunki rag‘bat yo‘q. Bu rag‘batni o‘zimiz so‘ndirganmiz. Tilimizga e’tiborsizlik o‘zimizdan boshlangan».
Eng ko‘p o‘qilgan xabarlar | So‘nggi yangiliklar
- Yangi Chery avtomobillarining taqdimoti: narxlar e’lon qilindi
- Toshkentdagi Pushkin haykali atrofida zamonaviy suvtushar bog‘ barpo etiladi (foto)
- Futzal JCH: O‘zbekiston durang bilan boshladi va birinchi kunning boshqa natijalari
- Shaxmat bo‘yicha O‘zbekiston erkaklar jamoasi Olimpiadada ilk mag‘lubiyatga uchradi, qizlar esa g‘alabali yurishni davom ettirmoqda
- Foto, video: Vodorod sulfid sizib chiqqan M-25 konidagi quduqda so‘ndirish jarayoni yakunlandi
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting