«Eng boy va eng baxtsiz» tilimiz
Ona tilimiz tarixining yechimini kutayotgan nazariy va amaliy muammolari talaygina. Ularni ilmiy asosda hal etish o‘zbek adabiy tili rivojida yangi bosqichni boshlab beradi, deb yozgandi Umarali Normatov va Nasimxon Rahmon 2007 yilda. «Gazeta.uz» «O‘zbek tili oyligi» doirasida maqolani qayta e’lon qiladi.
«Shohmotchi bellashmaydi — dona suradi»
Alibek Rustamov 1990 yildagi maqolasida iboralarning noto‘g‘ri qo‘llanishini tanqid qilib, o‘ynab gapirsa ham, o‘ylab gapirish zarurligini aytgandi. Uning so‘zlariga ko‘ra, «shohmotchi bellashmaydi — dona suradi», bundan Farg‘onacha bel ushlashib ko‘rishdilar, degan mazmun chiqadi. Maqolada bu kabi misollar talaygina.
XX asrning «Temir xonimi» Margaret Tetcherning hayot yo‘li suratlarda
1925 yil 13 oktabr. Bundan 97 yil avval Buyuk Britanining ilk ayol bosh vaziri Margaret Tetcher dunyoga kelgandi. O‘zining shaxsiy sifatlari va qat’iyatliligi orqali hukumatni 12 yil davomida boshqargan Tetcher tarixga «Temir xonim» nomi bilan kirgan. Uning hayotiga oid qiziq faktlar «Gazeta.uz» materialida.
Yigirma yildan beri shu gap! Shu manzara…
21 oktabr… Tilimizni ulug‘lab ma’ruza o‘qidim, uning qadim va boyligi, dunyodagi boshqa hech bir tildan qolishmasligini dalillashga urindim. Go‘yo buni bilib olishsa, ish pishadiyu odamlar til qadrini o‘z joyiga qo‘yadigandek. Yigirma yildan beri shu gap! Shu manzara, deb yozgandi Zuhriddin Isomiddinov 2015 yilda.
Talaba va ijara uyi: haqiqiy manzara, sarson-sargardonlik, ijarador talabi va tuganmas tashvishlar
Non shahri — poytaxtda nega talabaga boshpana topilishi qiyin? Nima uchun uy egalari ijarachi sifatida talabalarni tanlamaydi? E’lonlarda “Talabalar bezovta qilmasin, faqat oilaga beriladi” deb yozilishiga sabab nima? “Gazeta.uz” har ikki tomon bilan suhbatlashib, muammoga yechim topishga harakat qilib ko‘rdi.
«Bunday go‘zallikni o‘ldirish mumkin emas». Yo‘ldosh mavzesi aholisi — yog‘och uylarning buzilishi va daraxtlarni saqlab qolish haqida
Yangihayot tumani Yo‘ldosh mavzesida avariya holatidagi yog‘och uylarda 15 mingdan ziyod aholi yashaydi. 5000 ta ulkan chinor va eman daraxtlari tufayli ularni ko‘chirish kechikmoqda. Hokimlik muammoni qanday hal qilishni rejalashtirayotgani va aholining bu yerdagi hayot haqidagi fikrlari — «Gazeta.uz» reportajida.
«O‘ynab gapirsang ham o‘ylab gapir»
Erkin A’zam 26 yil avval «ustuvor», «boqimonda», «lutfan», «qadamranjida», «tashrif buyurdi» kabi «g‘alati mashhur» iboralarni tanqid qilib, ular aslida boshqa ma’noni anglatishini ta’kidlagandi. Yillarga cho‘zilgan harakatsizlik sabab yot so‘zlar hali ham suhbat-muloqotlarimizda hukmron.
Toshkent ramzlariga chizgilar: Chorsudagi “ovqat bozori”
Chorsudagi “ovqat bozori” — Toshkent haqidagi hikoyalarning eng asosiy syujetlaridan biri. Bu yerdagi eski shahar muhiti mahalliy oshpazlar bilan chambarchas bog‘liq, ularning aksariyati bir necha o‘n yillardan buyon shu joyda mehnat qilmoqda. “Gazeta.uz” Toshkentning asosiy ramzlaridan biri haqida hikoya qiladi.
Chekinishga haqqimiz yo‘q
1990 yillarda filologiya fanlari nomzodi M. Mirtojiyev shunday deb yozgandi: «O‘zbek tilida o‘qitiladigan chet institutlari va fakultetlarida o‘zbek tili fan sifatida o‘qitilmaydi. Bunda chet tilini unga qiyosan o‘rganish manfaatliroq ekanligi hisobga olinmadi. Axir odamlar ona tili bazasida mushohada qiladi».
Toshkentda jamoat transporti brutto-shartnomalarga o‘tkazilmoqda. Bu nima degani?
Transport vazirligi jamoat transportini yangi modelga o‘tkazish bo‘yicha loyihani ishlab chiqmoqda, bunda shahar yo‘lovchi tashuvchiga xizmatlar sifati uchun haq to‘laydi. U ishga tushirilishi bilan Navoiy ko‘chasida avtobuslar uchun yo‘laklar joriy qilinadi. Mutaxassis Murod Obidov bu nima uchun zarurligini tushuntirdi.
«Ilmiy-texnikaviy matnlarimiz son-sanoqsiz ruscha-baynalmilal istilohlar bilan to‘lib-toshgan»
Ilmiy-texnikaviy matnlar son-sanoqsiz ruscha-baynalmilal istilohlar bilan to‘lib-toshgan. Ularning mazmunni tushunish ziyolilarga ham nasib etavermaydi. Bu hol zudlik bilan o‘zgartirishni talab qiladi, deyiladi 1990 yilda hammualliflikda chop etilgan va hozirda ham o‘zining dolzarbligini yo‘qotmagan maqolada.
«Tilimizga e’tiborsizlik o‘zimizdan boshlangan»
1989 yil mart oyi, o‘shanda Hamid G‘ulom bildirgan fikrlar bugungi kunning yuziga oyna tutgandek dolzarbligicha qolmoqda: «Tilimizga e’tibor sezilmaydi. Tarjimonlarimiz tilimizni yaxshi bilishmaydi. Chunki rag‘bat yo‘q. Bu rag‘batni o‘zimiz so‘ndirganmiz. Tilimizga e’tiborsizlik o‘zimizdan boshlangan».
«Davlatimizga madhu sano o‘qimang, uning tiliga amal qiling»
Bundan 10 yillar avval yozuvchi Ahmad A’zam: «Davlatimizga madhu sano o‘qimang, uning tiliga amal qiling. Ustozlar o‘quvchilar shevasini adabiy tilga burib, uni o‘rgatadigan qonun majburiyatlari qayerda qoldi? Endi buni qilib bo‘lmaydi, deb o‘ylaysizmi? Yo‘q, bo‘ladi!» degandi.
«Bir yilgina foydalanilgan darslikni qaytadan yaratish uchun ilmiy asoslangan sabab kerak!» — Komil Jalilov
Maktab darsliklari tuzuvchisi Komil Jalilov «Gazeta.uz» bilan suhbatda 1−2-sinf darsliklarini aprobatsiya qilinishiga munosabat bildirdi. «Kimdir manfaatdor bo‘lgani yoki „yangi dastur va darsliklar yaratdim“ deb „ochko“ ishlash uchungina yangilash davlat tizimining ishlamasligini ko‘rsatadi, nazarimda», — dedi u.
Muammolar hali ko‘p
«Gazeta.uz» «O‘zbek tili oyligi» doirasida 1990 yillarda turli nashrlarda chop etilgan maqolalarni berishda davom etadi. O‘sha yili Atamashunoslik qo‘mitasi raisi G‘anijon Abdurahmonov o‘zbek tilida muammolar hali ko‘pligi haqidagi fikrlari bugungi kunda ham o‘zining dolzarbligini yo‘qotmagan.
«Davlat tashkilotlarida nogironlarga nisbatan ishonchsizlik bor». OTMni bitirgan yuzlab nogironlar ishsiz qolmoqda
Prezident tashabbusi bilan joriy etilgan 2 foizli kvota asosida bu yil 960 nafar nogiron OTMni tamomladi, biroq ular ishsiz. Qonunchilikka ko‘ra davlat tashkilotlari ularga ish o‘rni yaratishi kerak, ammo tashkilotlar ish so‘rab borganlarga rad javobini beryapti. «Gazeta.uz» ushbu muammoga e’tibor qaratdi.
Shahar ichi atamalari: Stoyanka, stansiya, ostanovka — hammasi ham bekat degani emas
Tilshunos, adib, jurnalist umuman o‘z tilini qadrlaydiganlar — o‘zbek tilining ichki imkoniyatlarini chuqur o‘rganishga, shevalardagi behisob durdonalarni yig‘ib, adabiy til mulkiga aylantirishga harakat qilmog‘i kerak. «O‘zbek tili oyligi» doirasida Suyun Qorayevning 1990 yildagi maqolasini taqdim etamiz.
Qo‘llanma: Green Card dasturiga mustaqil ariza topshirish va natijalarni tekshirish
Green Card dasturiga onlayn anketa qanday to‘ldiriladi? Grin Kard anketasi uchun fotosuratlar bo‘yicha talablar qanday? Grin Kard natijalarini qayerda va qanday tekshirsa bo‘ladi? «Gazeta.uz» mustaqil ravishda bepul ariza topshirish va natijasini tekshirish bo‘yicha qo‘llanmani taqdim etadi.
Tilda hikmat ko‘p
Til haqidagi qonunga ko‘ra, avvaliga ko‘pgina idoralar chindan ham davlat tilida ish yurita boshladi. Biroq nazorat susaygach, tashkilotlar buni yig‘ishtirib qo‘ydi. Oqibatda bugungi kunda ham ko‘p farmoyishlar, buyruqlar, ko‘rsatmalar rus tilida tayyorlanyapti. Ozod Sharofiddinovning 2004 yildagi maqolasidan parcha.
Nima uchun yo‘lovchilar naqd pulsiz to‘lov shakliga nisbatan sekin o‘tishmoqda?
Toshkentdagi avtobuslarning 54% yo‘lovchilari yo‘lkirani naqd shaklda to‘lashda davom etmoqda. Metroda esa bu raqam 61%ni tashkil qilmoqda. «Gazeta.uz» nima uchun odamlar naqd pulsiz to‘lov shakliga o‘tishni istamasligi va muammoni qanday hal etish mumkinligini o‘rganishga harakat qildi.
Eng ko‘p o‘qilgan xabarlar | So‘nggi yangiliklar
- O‘zbekistonda 17−23-fevral kunlari ob-havo qanday bo‘ladi? “Gazeta.uz” sharhi
- O‘zbekistonliklar muhandislik sohasi bo‘yicha Germaniyaga ishga taklif qilinmoqda
- Hafta davomida harorat +20 darajagacha ko‘tariladi
- Sirdaryoda o‘qituvchini kaltaklagan ayol ruhiy kasalliklar shifoxonasiga joylashtirildi (1)
- Kambag‘al oilalarga tadbirkorlik bilan shug‘ullanish uchun foizsiz ssudalar ajratiladi
Qo‘shimcha imkoniyatlardan foydalanish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting