Бухоро вилояти судида Нукусдаги июль воқеаларини содир этганликда айбланган 22 нафар судланувчига оид жиноят ишини кўриб чиқиш бўйича суд жараёни тугаб, суд ҳукми эълон қилинди. «Газета.uz» барча гумондорларга нисбатан ўқилган ҳукмнинг тўлиқ рўйхатини эълон қилмоқда.
Қорақалпоғистон воқеалари бўйича жиноий иш юзасидан асосий айбланувчи Даулетмурат Тажимуратов 16 йилга озодликдан маҳрум этилди. Жазонинг дастлабки 2 йилини турмада, қолган қисмини қаттиқ тартибли колонияда ўташ, шунингдек, ундан 228 млн сўм зарарни ундириш белгиланди.
Инсон ҳуқуқлари бўйича Human Rights Watch ташкилотининг 2022 йилги ҳисоботида Нукус воқеаларида ҳаддан ташқари куч ишлатилгани, кўплаб фуқаролар оғир жароҳат олгани ва баъзилари вафот этгани айтилган, шунингдек, парламент комиссияси мустақиллиги шубҳа остига олинган. Комиссия HRWга жавоб қайтарди.
Тажимуратов судда унинг айбини тасдиқловчи далиллар тақдим этилмагани, амалдорлар фарқли кўрсатмалар берганини маълум қилди. У намойишларгача давлат органларидан жим турмасликни сўрагани ва мустақиллик учун уринмаганини айтди. Айни вақтда, «мустақилликни орзу қилиш жиноят эмас»лигини таъкидлади.
Давлат айбловчиси Нукус воқеалари бўйича асосий айбланувчилар бўлган Даулетмурат Тажимуратовга 18 йил, Лолагул Каллихановага эса 11 йил қамоқ жазосини беришни сўради. Иш бўйича бошқа судланувчиларга камроқ муддат, фақат икки гумондорга — уй қамоғи жазоси сўралди.
Қорақалпоғистондаги воқеалар тўғрисидаги жиноят иши бўйича суд якунловчи босқичга ўтмоқда: суд тергови якунланди, энди навбат — музокараларга. Сўнгги кунларда томонлар иш бўйича видеоматериаллар ва бошқа ашёвий далилларни ўрганишди.
Нукус воқеалари бўйича судда Қорақалпоғистон Жўқорғи Кенгеси раиси Аманбай Оринбаев кўрсатма берди. У суддан судланувчиларнинг жазосини қонун доирасида енгиллаштиришни сўради.
Нукус воқеаларига оид жиноят иши бўйича судда гувоҳларни сўроқ қилиш давом этмоқда. Жорий ҳафтада 115 киши, жумладан, алоҳида жиноий иш бўйича 39 нафар судланувчи кўрсатув берди. Жамоат кафиллиги остида озод қилинган ёки уй қамоғига ўтказилган 107 нафар айбланувчи ҳам сўроқ қилинмоқда.
Ўзбекистон Бош прокуратурасига кўра, Қорақалпоғистондаги воқеалар вақтида ҳалок бўлганларнинг исмлари ва уларнинг ўлимлари сабаблари суд жараёнида бирма-бир эълон қилиниб, муҳокама этилади. Ҳалок бўлганлар рўйхати шу вақтгача эълон қилинмаган.
Нукус воқеалари бўйича айбланаётган 22 кишининг суд жараёни учун судья бирор шахс томонидан эмас, балки ахборот тизими томонидан танланган. Бош прокуратуранинг тушунтиришича, суднинг Нукусда эмас, Бухорода ўтаётгани Қорақалпоғистондаги тергов ҳибсхонасидаги таъмирлаш ишлари билан боғлиқ.
Нукус воқеаларида намойишчиларга қарши қурол қўлланилишининг қонунийлиги алоҳида жиноят иши доирасида тергов қилинмоқда. Бош прокуратура «жамоатчиликни хавотирга солаётган ушбу ҳолатлар»га ҳуқуқий баҳо берилиши, агар ҳолатлар тасдиқланиб, иш судга оширилса, суд очиқ тартибда ўтишини маълум қилди.
Қорақалпоғистонда 1−2 июль кунлари юз берган воқеалар юзасидан қўзғатилган биринчи ва 22 кишига оид жиноят иши бўйича суд Бухоро вилоятида давом этмоқда. Бош прокуратура яна 39 кишига дахлдор иккинчи жиноят иши бўйича тергов якунланаётганини маълум қилди.
Нукус воқеалари бўйича судда фуқаровий даъвогарлар ва жабрланувчилар сўзлашда давом этмоқда. Бу ҳафтада Мудофаа вазирлиги ва Миллий гвардия ҳарбийлари, ИИВ ходимлари ва бошқалар сўзламоқда. Бир неча судланувчи кечирим сўрагач, айрим ҳарбий хизматчилар суддан уларни кечиришни сўрашди.
Нукус воқеалари бўйича комиссия Бош прокуратурани жамоатчилик қизиқаётган маълумотларни очиқлашга чақирди. Гап айнан ҳуқуқ-тартибот органлари ортиқча кучларни ишлатгани, инсон ҳуқуқлари бузилгани, қолаверса, неча киши ҳибсда қолаётгани ва қанчаси маъмурий жавобгарликка тортилгани ҳақида кетмоқда.
Душанба куни Нукус воқеалари бўйича суд ўз ишини давом эттирмоқда. Олий суд хабарига кўра, суд ишининг 6-кунида 1−2 июлдаги воқеалар оқибатида жабрланганлар, қолаверса, фуқаровий даъвогарлар сўроқ қилинмоқда.
Даулетмурат Тажимуратов кўрсатувининг якуний қисми ва сўроқ вақтида Нукусда тазйиққа учрагани, Урганчда эса қийноққа солинмагани, танқид «унинг йўналиши» экани ҳамда Ўзбекистон учун юраги оғриётганини айтди.
Нукус воқеалари юзасидан суд мажлисидан онлайн трансляция музокаралар жараёнига қадар тўхтатилди. Бу гувоҳлар сўроқ қилиниши билан боғлиқ, чунки гувоҳлар бир-бирининг кўрсатувларини эшитмаслиги лозим.
Даулетмурат Тажимуратов суддаги кўрсатувида Қорақалпоғистон депутатлари нима учун суверенитетдан воз кечиш ҳақида қарор қабул қилганини аниқлашга қандай урингани ва митинг ўтказишга қандай чорлагани ҳақида гапириб берди.
Инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро ташкилот вакили Гулноз Мамарасулова Нукус воқеалари бўйича суд жараёни ҳақида фикр билдирди. Тажимуратов бошқа судланувчиларнинг айбларини тасдиқлайдиган, уларга қарши ишловчи саволларни бермоқда, унга нисбатан ҳам айни шундай ҳаракат қўлланилмоқда, деди у.
Европа Иттифоқи Нукус воқеаларида айбланаётганлар устидан суд жараёнини диққат билан кузатиб бораётганини билдирди. «Биз ҳукумат фикрни эркин изҳор қилиш ва йиғилишлар эркинлиги бўйича, шу жумладан, GSP+ доирасидаги ўзининг мажбуриятларини бажаришга чақирамиз», — дейилади Европа Иттифоқи баёнотида.
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг